Chưa có dấu hiệu hạ nhiệt

Hiện tại, địa điểm để tiến hành vòng đàm phán đang có nhiều lựa chọn là tại Baghdad (Iraq), Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) và Trung Quốc. Trong khi Washington muốn cuộc đàm phán diễn ra tại Istanbul thì Tehran lại lên tiếng phản đối với lý do, quốc gia này đã cắt nhập khẩu dầu của Iran và đề xuất tổ chức ở thủ đô Baghdad. Với dư luận, việc diễn ra ở đâu không quan trọng, điều căn bản là nội dung đàm phán và thiện chí của các bên. Thế nhưng, những gì đang diễn ra trong thời gian gần đây đã không giúp giới quan sát hy vọng một kết quả tích cực.

Ngay trước thềm cuộc gặp, trong hai ngày 11 và 12-4, Mỹ sẽ tổ chức hội nghị ngoại trưởng của nhóm các nền kinh tế lớn gồm Anh, Canada, Pháp, Đức, Italia, Nhật Bản, Nga và Mỹ (G-8), tại thủ đô Washington, mà nội dung chính là vấn đề hạt nhân của Iran. Đây được xem là động thái dọn đường của Mỹ nhằm thống nhất các biện pháp tiếp tục gây sức ép đối với chính quyền của Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad. Trước cuộc gặp, ngày 4-4, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã cảnh báo Iran rằng, thời gian dành cho biện pháp ngoại giao là "có hạn", "tất cả lựa chọn vẫn ở trên bàn" và Washington cam kết sẽ duy trì "sức ép mạnh mẽ" để giải tỏa các quan ngại. Hồi cuối tháng 3 vừa qua, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã cho phép có thể áp đặt trừng phạt đối với các ngân hàng và các thiết chế tài chính mua dầu từ Iran. Bước đi này được xem là sẽ tác động mạnh đến Tehran, bởi về cơ bản buộc các công ty trên thế giới phải lựa chọn giữa việc giao thương với Mỹ và mua dầu của Iran. Mục đích chính của biện pháp này là nhằm cho nền kinh tế Iran kiệt quệ nếu không từ bỏ ý định phát triển năng lượng hạt nhân. Cho đến nay, Liên hợp quốc đã áp đặt 4 đợt trừng phạt Iran vì nghi ngờ nước này tìm cách chế tạo vũ khí hạt nhân thông qua phát triển công nghệ và hoạt động làm giàu urani.

Về phần mình, Iran đã có những động thái đáp trả. Trong cuộc trả lời phỏng vấn với trang tin tức icana.ir của Quốc hội Iran, tối 6-4, lần đầu tiên một chính trị gia nổi bật của quốc gia Hồi giáo này, nghị sĩ Gholamreza Mesbahi Moghadam công khai tuyên bố, Iran có khả năng công nghệ để sản xuất vũ khí hạt nhân. Theo ông M.Moghadam, Iran có thể dễ dàng chiết xuất urani làm giàu ở cấp độ cao được sử dụng để sản xuất bom nguyên tử nhưng chính sách của Tehran không đi theo hướng đó. Còn phản ứng trước các biện pháp trừng phạt của phương Tây, ngày 5-4, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Rostam Qasemi tuyên bố, các biện pháp trừng phạt này đã thất bại và sẽ không thể ngăn cản bước tiến của Tehran. Ông R.Qasemi cũng cho biết, Iran đã quyết định đầu tư ít nhất 30 tỷ USD vào ngành dầu mỏ trong nước để không bị các biện pháp trừng phạt tác động gây ảnh hưởng. Trước đó, Đại giáo chủ Ali Khamenei, nhân vật quyền lực nhất của Iran, cáo buộc Mỹ và các đồng minh Châu Âu đã can thiệp vào Iran và mục tiêu thực sự là nhằm kiểm soát các nguồn dự trữ dầu mỏ khổng lồ của Iran. Tư lệnh hàng đầu của lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, Tướng Massoud Jazayeri thì tuyên bố, nước Mỹ sẽ không được an toàn trước đòn trả đũa của Iran một khi nước Cộng hòa Hồi giáo này bị Washington tấn công...

Rõ ràng, ngay trước cuộc gặp giữa Iran và nhóm P5+1, một loạt các hoạt động "hành lang" đã không mang lại cho các nhà quan sát hy vọng nào. Vòng đàm phán gần đây nhất giữa hai bên, tại Istanbul hồi tháng 1-2011, đã "giậm chân tại chỗ" do Tehran từ chối ngừng các hoạt động hạt nhân để đổi lấy trợ giúp về công nghệ và thương mại. Bởi vậy, dư luận lo ngại, nếu cuộc đàm phán tới đổ vỡ sẽ kéo theo nhiều mối hiểm nguy khác, trước hết là sự "vắng mặt" của dầu mỏ Iran trên thị trường thế giới. Điều này sẽ tác động mạnh mẽ lên giá dầu thế giới, làm thụt lùi sự phục hồi của nền kinh tế toàn cầu. Thêm nữa, cuộc khủng hoảng lan rộng sẽ tác động nhiều chiều lên an ninh của khu vực vốn đã tăng nhiệt mạnh trong thời gian gần đây.