"Chữa bệnh" cho... cao tốc thiếu chuẩn

Quy định mới này rất kịp thời nhằm "chữa bệnh" cho cao tốc thiếu chuẩn, bảo đảm thuận lợi, an toàn và nâng cao tốc độ trong quá trình khai thác đường cao tốc.

Khó khăn khi lưu thông

Hằng tuần thực hiện việc vận chuyển hàng hóa lên tỉnh Lào Cai, anh Phạm Văn Khánh (lái xe chở hàng cho một doanh nghiệp cơ khí tại quận Hai Bà Trưng - Hà Nội) luôn thấp thỏm khi lưu thông qua đoạn Yên Bái - Lào Cai (thuộc tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai).

“Đoạn này dài hơn 80km, nhiều vị trí mặt đường lồi lõm, xuống cấp, lại chỉ có 2 làn xe chạy và không có dải phân cách giữa nên tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Tốc độ khai thác thực tế trung bình chỉ đạt 45-50km/giờ so với tốc độ thiết kế 80km/giờ. Trong khi đó, tình trạng lái xe chạy ẩu, lấn làn diễn ra khá phổ biến”, anh Khánh kể.

Những bất ổn về cao tốc thiếu chuẩn càng trở nên "nóng" sau vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn (tỉnh Thừa Thiên Huế) ngày 18-2- 2024. Gần một tháng sau, cũng trên cao tốc này, một xe khách giường nằm đã va chạm với xe tải đang đậu bên đường khiến 2 người tử vong, 7 người bị thương.

Nhiều ý kiến cho rằng, bên cạnh ý thức của người tham gia giao thông hạn chế, không làm chủ tốc độ, phóng nhanh vượt ẩu, các vụ tai nạn giao thông xảy ra trên các tuyến cao tốc thời gian qua còn có nguyên nhân từ sự thiếu đồng bộ về hạ tầng. Điển hình như tuyến cao tốc Vĩnh Hảo - Dầu Giây dài tới 200km không có trạm dừng nghỉ. Các tuyến cao tốc như Tiên Yên - Móng Cái hơn 63km, Đà Nẵng - Quảng Ngãi dài 139km, Bắc Giang - Lạng Sơn dài 64km… cũng trong tình trạng tương tự. Ngoài tuyến Nội Bài - Lào Cai, Cam Lộ - La Sơn, trên địa bàn cả nước còn có tuyến cao tốc Hòa Lạc - Hòa Bình, La Sơn - Hòa Liên, Thái Nguyên - Chợ Mới mới chỉ được đầu tư 2 làn xe khiến cho người lái dễ lâm vào tình cảnh mỏi mệt, ức chế.

Theo chuyên gia giao thông - Tiến sĩ Nguyễn Hữu Đức, việc các tuyến đường cao tốc không có làn dừng khẩn cấp, không có trạm dừng nghỉ, không đạt tiêu chuẩn tối thiểu gây ra nguy cơ mất an toàn giao thông. Khi xảy ra tai nạn, xe cứu hộ không thể tiếp cận hiện trường kịp thời. Đầu tư cao tốc sử dụng nguồn kinh phí lớn nhưng hạ tầng không được đầy đủ về lâu dài sẽ rất lãng phí.

Khẩn trương khắc phục hạn chế

Đề cập tới vấn đề này, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải cho rằng, theo Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, các tuyến cao tốc đều được quy hoạch giai đoạn hoàn chỉnh với quy mô 4-10 làn xe. Thời gian qua, nhu cầu vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông nói chung và đầu tư phát triển đường bộ cao tốc nói riêng là rất lớn, trong khi nguồn ngân sách hạn hẹp nên việc phân kỳ đầu tư là giải pháp phù hợp, vừa đáp ứng nhu cầu vận tải giai đoạn trước mắt, vừa bảo đảm khả năng cân đối tài chính.

Tuy nhiên, việc vận hành các tuyến cao tốc có quy mô phân kỳ đầu tư 2 làn xe, không có dải phân cách giữa, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Đường 4 làn xe với dải dừng xe khẩn cấp không liên tục tốc độ khai thác chưa cao, có nguy cơ gây ùn tắc trong trường hợp xảy ra sự cố.

Để khắc phục hạn chế, Bộ Giao thông vận tải đã đề nghị các địa phương chủ quản các dự án đường cao tốc rà soát, báo cáo phương án đầu tư mở rộng theo phân kỳ đầu tư để Bộ tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, ưu tiên số 1 là nâng cấp 5 tuyến cao tốc đang có quy mô 2 làn xe. Bộ cũng đã ban hành Quy chuẩn thiết kế đường bộ cao tốc, trong đó quy định về quy mô đầu tư giai đoạn phân kỳ cần đáp ứng tối thiểu 4 làn xe hoàn chỉnh, bố trí đầy đủ làn dừng xe khẩn cấp và đầu tư đồng bộ các công trình phục vụ khai thác bảo đảm thuận lợi, an toàn, nâng cao tốc độ trong quá trình vận hành, khai thác.

Tại hội nghị giao ban công tác quý I và triển khai nhiệm vụ trọng tâm quý II-2024 diễn ra chiều 1-4, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng đã yêu cầu Cục Đường cao tốc Việt Nam khẩn trương hoàn thiện báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án đầu tư nâng cấp các tuyến đường bộ cao tốc đã được đầu tư phân kỳ. Các chủ đầu tư, ban quản lý dự án khẩn trương thực hiện thủ tục để đầu tư trạm dừng nghỉ và hệ thống giao thông thông minh (ITS) trên cao tốc theo đúng kế hoạch.

“

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) đề xuất, tăng cường hệ thống biển báo, thông tin tín hiệu, hệ thống giám sát thông minh... trên các tuyến cao tốc phân kỳ hai làn xe, nhằm kiểm soát tình trạng lái xe trên đường; đẩy mạnh truyền thông về kỹ năng, quy định tham gia giao thông trên đường cao tốc.