Chủ nhân của chiếc ghế tử thần

Sự "lên ngôi" của Al-Zawahiri được đồn đoán ngay sau khi Osama bin Laden chết. Nhiều nhà phân tích cho rằng al Qaeda đã có sự xáo trộn mạnh mẽ và thậm chí là chia rẽ nội bộ sau khi bất ngờ trở thành rắn mất đầu. Mặc dù vậy, việc quyết định để Al-Zawahiri giữ chức vị cao nhất cho thấy al Qaeda không muốn sự đảo lộn trật tự vào thời điểm được đánh giá là rất khó khăn. Thế nhưng, không ít người cho rằng al Qaeda không dễ tìm một người có tiếng tăm hơn Al-Zawahiri để giữ quyền điều hành tổ chức trong giai đoạn hiện nay. Là người sáng lập nhóm Hồi giáo Jihad tại Ai Cập, cánh tay phải của Osama bin Laden suốt nhiều năm qua này được coi là thủ lĩnh tư tưởng của tổ chức do trùm khủng bố người Saudi Arabia sáng lập, đồng thời là bác sỹ riêng và một cố vấn quan trọng của thủ lĩnh al Qaeda.

Al-Zawahiri sinh ngày 19-6-1951 trong một gia đình trung lưu Ai Cập. Ông nội của y, Rabi'a Al-Zawahiri là một lãnh tụ Hồi giáo tại trường Al-Azhar, trường Hồi giáo lớn nhất trong thế giới Arab. Cha của Al-Zawahiri là một giáo sư ngành dược tại Trường Đại học Y khoa Cairo và bản thân trùm khủng bố cũng đã tốt nghiệp đại học danh giá này chuyên ngành nhãn khoa năm 1974. Tuy nhiên, dòng máu cực đoan không giống ai của hắn được bộc lộ từ rất sớm khi bị bắt vào năm 15 tuổi vì gia nhập nhóm Anh em Hồi giáo trong âm mưu lật đổ Tổng thống Ai Cập lúc bấy giờ là Gamal Abdel Nasser. Năm 1981, Al-Zawahiri bị tuyên án 3 năm tù giam do tích cực tham gia hoạt động chống lại chính phủ mới. Mãn hạn, hắn rời Ai Cập năm 1985 để đến Peshawar, Pakistan làm bác sỹ phẫu thuật cho các tay súng cực đoan đang tham gia chống lại quân đội Xô viết tại Afghanistan. Tại đây, y gặp Bin Laden, người đang đứng sau phong trào nổi dậy tại quốc gia Nam Á. Sau cuộc gặp gỡ định mệnh, cùng là những tay súng Afghanistan gốc Arab và chia sẻ tư tưởng cực đoan cao độ, cả hai đã kết thân và ngày càng tâm đầu ý hợp.

Vì vậy, khi cuộc chiến chống quân đội Xô viết kết thúc, không thể trở lại Ai Cập, Al-Zawahiri sang Sudan cùng Bin Laden và bắt đầu bước vào con đường khủng bố quốc tế. Hắn đã lên kế hoạch cho vụ tấn công vào Đại sứ quán Ai Cập ở Pakistan và nhiều âm mưu ám sát các chính trị gia đồng hương khác, trong đó có Thủ tướng Atif Sidqi. Cũng trong thời gian này, y đã chu du nhiều nơi trên thế giới như Bulgaria, Đan Mạch, Thụy Sĩ, vùng Balkan, Áo, Yemen, Iraq, Iran, Philippines và cả Mỹ... để tìm kiếm nguồn tài chính cho hoạt động khủng bố. Al-Zawahiri từng ăn cơm tù tại Nga trong 6 tháng vào năm 1996 vì bị phát hiện nhập cảnh vào Chechnya bằng thị thực trái phép. Năm 1997, kẻ khủng bố tới Jalalabad, Afghanistan hội ngộ với Osama bin Laden để một năm sau, Hồi giáo Jihad Ai Cập do Al-Zawahiri đứng đầu đã cùng 5 tổ chức cực đoan khác, trong đó có al Qaeda thành lập Mặt trận Hồi giáo thế giới. Chỉ 6 tháng sau đó là hai vụ đánh bom rung chuyển Đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tazania làm 223 người thiệt mạng. Bằng điện thoại vệ tinh, Al-Zawahiri xác nhận cùng Bin Laden là tác giả thảm họa này. Cũng năm 1997, Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định tên khủng bố người Ai Cập có vai trò chủ chốt trong vụ thảm sát khách du lịch nước ngoài ở Luxor. Phải đến hai năm sau, y mới nhận bản án tử hình vắng mặt từ tòa án quân đội xứ sở Kim tự tháp.

Lần cuối cùng người ta nhìn thấy Al-Zawahiri là vào tháng 10-2001, tại Khost, Afghanistan và giống như đàn anh Bin Laden, phó tướng al Qaeda biến mất khi liên quân do Mỹ dẫn đầu lật đổ Taliban. Dù bị Washington đánh giá là không có được sức hút như người tiền nhiệm và chỉ là một vị tướng bàn giấy không có kinh nghiệm trận mạc, tân thủ lĩnh al Qaeda hiện vẫn là mục tiêu số một của nước Mỹ. Cuộc truy lùng tên khủng bố mất tích suốt 10 năm qua đã chính thức bắt đầu ở cấp độ gắt gao hơn trong lời cảnh báo của Lầu Năm góc rằng y sẽ có chung số phận với Osama bin Laden.