“Cho đi là còn mãi” - hồi sinh những cuộc đời

Dù vào “đường đua” này chậm so với thế giới gần 40 năm, nhưng đến nay ghép tạng của Việt Nam đã đuổi kịp trình độ thế giới. Cùng với đó, quan niệm của người dân về hiến tặng mô, tạng đã có nhiều thay đổi tích cực. Số lượng ca hiến mô, tạng sau khi qua đời tăng lên, giúp “hồi sinh” nhiều cuộc đời mới, đồng thời lan tỏa những câu chuyện đẹp “cho đi là còn mãi” đến với cộng đồng.

Sứ mệnh “truyền lửa”

Cách đây 6 năm, câu chuyện cô bé Hải An mới 7 tuổi qua đời vì căn bệnh ung thư đã hiến tặng giác mạc mang lại ánh sáng cho hai người khác làm lay động trái tim hàng triệu người. Biến nỗi đau mất con thành sứ mệnh lan tỏa nghĩa cử cao đẹp, chị Nguyễn Trần Thùy Dương, mẹ bé Hải An - cán bộ Ngân hàng Mô (Bệnh viện Mắt Hà Nội 2), trở thành người tuyên truyền về hiến mô, tạng với mong muốn mọi người vượt qua rào cản, định kiến xã hội và tham gia hiến tặng mô, tạng với tinh thần “cho đi là còn mãi”.

Nhớ lại 6 năm trước, chị Dương cho biết, tại thời điểm Hải An hiến giác mạc, mọi thứ đều không dễ dàng. Hải An là cháu gái đầu tiên của dòng họ. “Khi Hải An mất, nỗi đau đó quá lớn với tất cả mọi người trong gia đình. Tôi nói với mọi người rằng, Hải An muốn làm điều gì đó có ý nghĩa cho cuộc đời. Tôi hiểu được rằng, để đưa ra quyết định hiến tặng mô, tạng thực sự là điều không dễ dàng. Với Hải An hay những người đã hiến mô, tạng, dù họ ra đi nhưng đã để lại món quà vô giá mang nhiều ý nghĩa nhân văn cao cả. Một đôi mắt nhắm lại có thể đem đến ánh sáng cho hai người khác với những hy vọng, những cơ hội về một cuộc sống mới tốt đẹp hơn. Học ngành y nên tôi hy vọng với kiến thức mình có được có thể giải thích cho mọi người hiểu hơn về ý nghĩa của việc hiến mô, tạng, để có thêm nhiều người được cứu sống” - chị Dương bộc bạch.

Trong lễ phát động “Đăng ký hiến tặng mô, tạng cứu người - Cho đi là còn mãi” tại Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức diễn ra hồi tháng 5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đăng ký hiến tạng. Thủ tướng kêu gọi mọi người dân Việt Nam trưởng thành, không phân biệt giới tính, dân tộc, tôn giáo, lứa tuổi, vùng miền hãy tình nguyện đăng ký hiến tạng trên tinh thần “Mở lòng nhân ái - Lan tỏa yêu thương - Thắp sáng niềm tin - Tiếp nối hy vọng - Gieo mầm sự sống”, vì “cho đi là còn mãi”, một người có thể cứu nhiều người. Sau sự kiện này, rất nhiều người tình nguyện đăng ký hiến tạng.

Hình ảnh một gia đình thuần nông có 4 người ở huyện Phúc Thọ, Hà Nội cùng đăng ký hiến mô, tạng vào một chiều cuối năm đã để lại ấn tượng đẹp đối với nhân viên Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia. Nói về quyết định thực hiện nghĩa cử cao đẹp này, chị Nguyễn Thị Bích cho biết: “Tôi không được học hành đến nơi đến chốn nên hiểu biết và kiến thức xã hội rất hạn hẹp. Khi con gái tôi vô tình đọc được những bài viết về người hiến tạng thật xúc động và ý nguyện hiến tạng, giúp người đã nảy nở từ đó. Và khi cháu nói đến việc hiến tạng sau khi chết, gia đình tôi ủng hộ luôn”...

“Hồi sinh” những cuộc đời

Hiện nước ta đã ghép thành công hầu hết các tạng như các nước phát triển đã thực hiện, gồm ghép thận, gan, tim, phổi, tụy và ruột. Nước ta cũng đã có 26 trung tâm ghép tạng trải dài khắp đất nước, không chỉ ở tuyến Trung ương mà nhiều tuyến địa phương cũng làm chủ, thực hiện tốt kỹ thuật này. Đến nay, các y, bác sĩ Việt Nam đã thực hiện hơn 9.000 trường hợp ghép tạng. Trong đó, hai năm gần đây mỗi năm Việt Nam thực hiện hơn 1.000 ca ghép tạng, trở thành nước đứng đầu Đông Nam Á về số ca ghép tạng mỗi năm.

Theo báo cáo của Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, từ 1 ca chết não hiến tạng vào năm 2008, đến năm 2022 - 2023 tăng lên 14 ca/năm. Riêng năm 2024, tính đến ngày 13-12 đã có 34 ca chết não hiến tạng. Như vậy, sau 32 năm triển khai ghép tạng và 14 năm lấy tạng từ người cho chết não, cả nước ghi nhận 189 ca chết não hiến tạng, giúp “hồi sinh” nhiều cuộc đời mới.

Vào đầu tháng 10-2024, bệnh nhân Đ.V.H (sinh năm 1983 ở Thanh Hóa) trở thành người đầu tiên tại Việt Nam được ghép đồng thời tim và gan, do các y, bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức thực hiện. Từ một người bệnh bị suy tim, suy gan, sự sống chỉ tính được bằng ngày, thì nay anh H đã được đón một mùa xuân mới hạnh phúc bên gia đình.

Trong lá thư viết tay, chị L.T.P - vợ của bệnh nhân Đ.V.H thay mặt gia đình gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức cùng toàn thể đội ngũ y, bác sĩ, điều dưỡng, hộ lý đã chăm sóc rất tận tình, chu đáo để anh H có được sức khỏe, hồi phục tốt như hiện tại. Chị cũng không quên gửi lời tri ân sâu sắc tới gia đình người hiến tạng. Chị viết: “Cảm ơn anh linh của người hiến, nhờ có trái tim và lá gan của anh mà anh H đã được hồi sinh sự sống. Sau ghép tạng, chồng tôi hồi phục dần, cho đến bây giờ đã ăn uống và đi lại bình thường...”.

14 năm “hồi sinh” từ lá gan của một thanh niên chết não hiến tặng, ông Trần Ngọc Thanh (59 tuổi ở Điện Biên) không nghĩ rằng, mình được sống khỏe mạnh suốt thời gian dài qua. Hiện tại, ông vẫn làm các công việc nương rẫy. Trước đó, năm 2010, khi được chẩn đoán mắc bệnh gan giai đoạn cuối, ông Thanh rơi vào tình trạng nguy cấp và nếu không được ghép gan thì không còn cơ hội sống. Trong thời gian ông Thanh chờ đợi ghép gan, đã có một thanh niên gặp tai nạn chết não đồng ý hiến tạng. Đây là ca ghép gan đầu tiên ở nước ta được thực hiện từ người chết não và cũng là ca ghép gan đầu tiên do các bác sĩ Việt Nam thực hiện mà không có sự hỗ trợ của các chuyên gia nước ngoài.

PGS.TS Nguyễn Tiến Quyết, nguyên Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức cho rằng, việc người ghép tạng vẫn khỏe mạnh và sinh hoạt bình thường sau một thời gian dài minh chứng rõ cho chất lượng dịch vụ y tế và kỹ thuật sau ghép, đồng thời thể hiện sự tiến bộ vượt bậc của hệ thống chăm sóc sức khỏe trong nước. Thành tựu này không chỉ giúp hàng nghìn bệnh nhân tại Việt Nam có cơ hội được sống và cải thiện chất lượng cuộc sống, mà còn góp phần nâng cao lòng tin của người dân vào hệ thống y tế nước nhà, giảm thiểu nhu cầu ra nước ngoài chữa bệnh.

Ghép tạng cứu sống người bệnh không chỉ cần sự phát triển của nền y học mà còn cần đến sự chung tay của cộng đồng để tăng nguồn hiến tạng. PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia chia sẻ, một người chết não hay chết tim có thể hiến được 8 tạng, gồm 2 thận, 2 gan, 2 phổi, tim, tuyến tụy và còn cả giác mạc... Còn với trường hợp cho sống chỉ ghép được một bộ phận như thận, gan và không thể lấy được tim, phổi.

“Không quá khi nói rằng, một người chết não có thể hiến tạng cứu sống 8 người khác. Một người chết não có thể giúp cải thiện cuộc sống cho 75 - 100 người khác. Tỉ lệ hiến mô, tạng từ người chết não càng cao thì càng nhiều người cần ghép tạng có thể được cứu sống” - PGS.TS Đồng Văn Hệ nói.

Một mùa xuân mới đang về, khởi đầu một năm mới đầy hy vọng, gieo vào lòng người niềm tin và sức sống tươi mới căng tràn. Những người hiến tạng đã ra đi, nhưng sự sống của họ đang hiện hữu trong những con người khác. Họ hiến tạng là làm cho những cuộc đời khác được hồi sinh.