Chính phủ Anh tăng thuế: Phép thử uy tín của đảng cầm quyền

Nhiều chuyên gia kinh tế và doanh nghiệp tỏ ra ngờ vực về hiệu quả của chính sách được cho là khá mạnh tay này.

Ngay sau khi Chính phủ Anh công bố gói ngân sách mùa thu, trong đó có nội dung tăng thuế tới 40 tỷ bảng Anh, tương đương 52 tỷ USD, để bù đắp cho các khoản thâm hụt ngân sách và huy động nguồn tiền cần thiết cho dịch vụ công, thị trường tài chính trong nước đã xuất hiện những phản ứng tiêu cực. Nhiều chuyên gia kinh tế và doanh nghiệp tỏ ra ngờ vực về hiệu quả của chính sách được cho là khá mạnh tay này.

Đây là gói ngân sách đầu tiên do đảng Lao động công bố sau 14 năm ở vị thế đối lập và cũng là cơ hội đầu tiên để người dân chứng kiến vị Thủ tướng mà đa số cử tri bầu chọn thực hiện lời hứa về "sự thay đổi" cho đất nước.

Theo lập luận của Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves, kế hoạch tăng thuế được đưa ra trong bối cảnh chính phủ phải nỗ lực giải quyết lỗ hổng tài chính tồn tại lâu nay. Theo đó, thu ngân sách từ thuế sẽ tương đương 38% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Anh - một con số kỷ lục.

Trên thực tế, đảng Lao động cầm quyền không có nhiều lựa chọn vì nền kinh tế Anh đang trải qua nhiều năm tăng trưởng chậm, đầu tư doanh nghiệp thấp và mức sống của người dân không được cải thiện đáng kể.

Gánh nặng nợ công gia tăng - ước tính vào khoảng 98,5% GDP tính đến cuối tháng 9-2024, khiến ngân sách Chính phủ Anh ngày càng chịu áp lực, thiếu nguồn để chi cho các dịch vụ công, bao gồm cả Dịch vụ Y tế quốc gia (NHS).

Trong chiến dịch tranh cử, đảng Lao động cam kết sẽ tiếp tục duy trì mức thuế đối với người lao động “thấp nhất có thể” và không tăng thuế thu nhập, thuế doanh thu hay thuế quỹ lương. Thay vào đó, như công bố trong kế hoạch trên, Chính phủ sẽ tăng thuế với những người thu nhập cao, người thừa kế, người có thu nhập từ đầu tư vốn - tức lợi nhuận từ bán bất động sản đầu tư hoặc tài sản tài chính như cổ phiếu.

Bởi vậy, giải pháp lấp lỗ hổng ngân sách nhắm tới giới siêu giàu như tăng thuế dịch vụ đi lại bằng máy bay cá nhân lên 50%. Con số này tương đương với 450 bảng Anh (khoảng 585 USD) mỗi hành khách cho một chuyến bay từ Anh đi California (Mỹ).

Chính phủ cũng sẽ xúc tiến hủy bỏ cơ chế miễn thuế đối với người nước ngoài và thay bằng một hệ thống thuế mới dành cho đối tượng này. Kế hoạch này dự kiến mang về cho ngân sách Chính phủ Anh khoảng 12,7 tỷ bảng Anh (16,5 tỷ USD) trong 5 năm tới.

Đáng chú ý, trong kế hoạch tăng thuế trên, hạng mục mang về nguồn thu nhiều nhất là tăng mức đóng góp vào Quỹ Bảo hiểm quốc gia (NI) của người sử dụng lao động. Dự kiến, động thái này sẽ mang về thêm cho ngân sách Chính phủ Anh 25 tỷ bảng Anh (33 tỷ USD) mỗi năm. Chính phủ cũng sẽ giảm ngưỡng phải nộp loại thuế này, nhưng miễn thuế cho các doanh nghiệp nhỏ.

Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves khẳng định, kế hoạch ngân sách trên là “có trách nhiệm”, dù có phần khắc nghiệt nhưng là cần thiết. Tuy nhiên, trong ngày 1-11, thị trường tài chính Anh đã ngay lập tức có những phản ứng tiêu cực.

Tình trạng bán tháo trái phiếu Chính phủ Anh tiếp tục diễn ra trong bối cảnh các nhà đầu tư lo ngại về khoản nợ bổ sung trong ngân sách mùa thu.

Tâm lý lo ngại của thị trường đã đẩy chi phí vay nợ của Anh lên mức cao nhất trong năm nay, với lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 2 năm tăng 13 điểm cơ bản lên 4,44%. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm tăng 10 điểm cơ bản lên 4,45%. Trong khi đó, đồng bảng Anh đã giảm 0,8% giá trị, với mức quy đổi còn 1,286 USD, thấp nhất trong hơn 2 tháng.

Các doanh nghiệp cảnh báo rằng, biện pháp tăng mức đóng góp vào Quỹ NI của người sử dụng lao động có thể làm chậm quá trình tuyển dụng và đẩy lạm phát lên cao. Vì theo quy định mới, Quỹ NI của người sử dụng lao động sẽ tăng 1,2 điểm phần trăm lên 15% kể từ tháng 4-2025.

Theo các nhà phân tích kinh doanh và công nghiệp cũng như đảng Bảo thủ đối lập, động thái này cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến người lao động do các doanh nghiệp sẽ tìm cách giảm chi phí thông qua biện pháp hạn chế khả năng tăng lương và tuyển dụng. Điều đó sẽ làm suy yếu chương trình nghị sự nhằm thúc đẩy tăng trưởng của chính phủ.

Nhìn chung, gói ngân sách mùa thu đã cụ thể hóa những cam kết chính trong bản cương lĩnh tranh cử của đảng Lao động, nhất là các biện pháp tăng thuế và cắt giảm chi tiêu thường xuyên mạnh tay nhằm giải quyết vấn đề thâm hụt ngân sách và ổn định nền kinh tế. Nhiều nhà bình luận cho rằng, đây cũng là “phép thử” uy tín đầu tiên đối với Thủ tướng Keir Starmer kể từ khi lên nắm quyền vào tháng 7-2024.