Cây bút lý luận, phê bình sân khấu hàng đầu Trần Trí Trắc qua đời

PGS.TS Trần Trí Trắc sinh năm 1943, tại Phú Xuyên (Hà Nội). Ông có năng khiếu nghệ thuật từ nhỏ. Năm 22 tuổi, ông là diễn viên xuất sắc của Đoàn Chèo Lúa mới Hà Tây, tham gia nhiều vai diễn được yêu mến…

Năm 1969, Trần Trí Trắc đi học đạo diễn tại Trường Trung cấp Nghệ thuật sân khấu Việt Nam (nay là Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội). Sau khi tốt nghiệp, ông đã dàn dựng các vở diễn nhiều thể loại như “Sóng”, “Lời ru tình đời”, “Đường xuân”, “Bài thơ nghĩa tình”, “Hoa rừng và thanh gươm”, “Mục Liên Thanh Đề”, “Tùng lò gạch”, “Vượt vũ môn”… cho các đoàn nghệ thuật của Hà Nội, Hải Phòng, Quân đội và Trung ương…

Không chỉ ở cương vị diễn viên, đạo diễn, PGS.TS Trần Trí Trắc còn tham gia sáng tác kịch bản sân khấu. Ông đã có khoảng 30 kịch bản, giành được 19 giải thưởng của hội nghề nghiệp và các bộ, ngành. Nhiều kịch bản của ông đã được các nhà hát, các đoàn nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp dàn dựng như: “Tổ quốc Việt Nam”, “Đường xuân”, “Tiếng hát”, “Mục Liên Thanh Đề”, “Người đàn bà bất hạnh”, “Đại Mục Liên Tôn Giả”, “Nàng Chúa Ba”, “Chuyện tình sinh viên”, “Đời này không thể thiếu em”, “Chàng kỵ sĩ Điện Biên”, “Linh khí trời Nam”, “Băng đạn cuối cùng”…

Trong đó, trích đoạn “Tùng lò gạch” (“hay Nghịch đời”) trong vở “Người đàn bà bất hạnh” do ông viết kịch bản kiêm đạo diễn đã trở thành mẫu mực về trích đoạn chèo hay đề tài hiện đại, được đưa vào đào tạo vai mẫu cho các khóa diễn viên chèo.

Từ năm 1973-1979, ông theo học đại học chuyên ngành Lý luận phê bình sân khấu tại Học viện Sân khấu - Âm nhạc - Điện ảnh Leningrad (Liên Xô cũ). Sau khi tốt nghiệp xuất sắc, Trần Trí Trắc về nước công tác, giảng dạy một thời gian rồi tiếp tục nghiên cứu sinh tại học viện này.

Từ năm 1986 đến nay, ông đảm nhiệm nhiều vị trí công tác về nghiên cứu, lý luận sân khấu tại Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; là Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật của Hội Sân khấu Hà Nội; Phó Trưởng ban Lý luận của Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam…

PGS.TS Trần Trí Trắc là cây bút nghiên cứu, lý luận, phê bình sân khấu chính trực, thông minh, sắc bén, nhanh nhạy, nhiều phát hiện có chiều sâu và góc nhìn độc đáo, tư duy khoa học cao. Ông có khoảng 300 bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành và 11 công trình nghiên cứu khoa học viết riêng. Ông có nhiều cuốn sách giá trị như “Cơ sở triết học, văn hóa học và mỹ học của chèo cổ”, “Thi pháp chèo cổ”, “Cơ sở văn hóa của nghệ thuật biểu diễn Việt Nam”, “Chèo cách mạng”, “Tuồng”, “Kịch dân ca”… Ngoài ra, ông còn tham gia đào tạo trong văn hóa, nghệ thuật và lý luận, phê bình sân khấu.

PGS.TS Trần Trí Trắc đã được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý, trong đó có Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật...