Căng thẳng EU - Hungary gia tăng: Thử thách lớn cho sự đồng thuận

Đây chỉ là một trong nhiều động thái liên quan đến căng thẳng giữa EU và quốc gia thành viên Hungary - hiện đang giữ chức Chủ tịch luân phiên Hội đồng EU. Rõ ràng, EU đang đứng trước thử thách lớn về sự đồng thuận trong thực hiện các quyết sách của mình.

Hungary đã lên kế hoạch chào đón các cuộc thảo luận cấp bộ trưởng tại thủ đô Budapest từ ngày 28 đến 30-8. Trong đó, cuộc họp không chính thức của các bộ trưởng ngoại giao là một trong những sự kiện quan trọng và uy tín nhất do một quốc gia tổ chức khi giữ cương vị Chủ tịch luân phiên của Hội đồng EU. Tuy nhiên, sau chuyến thăm gần đây của Thủ tướng Hungary Viktor Orban tới Nga, Trung Quốc để thảo luận về một lệnh ngừng bắn ở Ukraine, EU đã cáo buộc Thủ tướng Hungary có hành vi lạm quyền, đi ngược lại chủ trương của EU là cô lập Nga và duy trì sự ủng hộ cho Ukraine.

Các nhà lãnh đạo Ba Lan, Đức, Pháp, Italia, Czech, Đan Mạch, Phần Lan, Thụy Điển, Litva, Latvia và Estonia đã sử dụng những lời lẽ gay gắt để chỉ trích “sứ mệnh hòa bình” của Thủ tướng Viktor Orban. Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo và Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson đều nhấn mạnh rằng: Thủ tướng Viktor Orban không đủ thẩm quyền để thay mặt cho EU trong cuộc thảo luận với Tổng thống Nga Vladimir Putin và hành động này đã gửi đi thông điệp sai lầm tới cả Ukraine và cộng đồng quốc tế.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula Von der Layen đã yêu cầu các nhà lãnh đạo của EU không tham gia những cuộc họp cấp cao do Hungary tổ chức với vai trò chủ tịch luân phiên trong 6 tháng cuối năm 2024. Các chuyến công du theo thông lệ của quan chức cấp cao EU đến Hungary mở đầu cho nhiệm kỳ chủ tịch luân phiên cũng sẽ bị hủy bỏ. Các cuộc họp không chính thức của Hội đồng châu Âu diễn ra tại Hungary sẽ chỉ có đại diện quan chức cấp cao tham dự. Quyết định "tẩy chay" này được coi là đòn trừng phạt của EU. Người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell nêu rõ: "Chúng ta phải gửi đi một tín hiệu, ngay cả khi đó chỉ là tín hiệu có ý nghĩa tượng trưng".

Thực tế, Hungary đã nhiều lần xung đột với các quốc gia thành viên EU trong cách giải quyết các vấn đề liên quan đến khối, trong đó có cuộc xung đột Nga - Ukraine cũng như một số vấn đề khác. Gần đây nhất, Thủ tướng Hungary đã chặn các cải cách chính sách di cư của EU cũng như ngăn cản việc Thụy Điển gia nhập tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Hôm 23-7, Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto cho biết, Budapest sẽ chặn 6,5 tỷ euro tiền bồi thường từ Quỹ Hòa bình châu Âu (EPF) cho các nước EU đã cung cấp vũ khí cho Ukraine đến khi Kiev giải quyết vấn đề về vận chuyển dầu của Nga sang Hungary và Slovakia.

Đặc biệt, Hungary ủng hộ lệnh ngừng bắn và đàm phán để giải quyết xung đột ở Kiev, thay vì những hỗ trợ liên tục của EU giúp Ukraine tiếp tục chiến đấu với Nga. Tuần trước, Thủ tướng Viktor Orban đã trả lời kênh thông tin CNBC rằng, "không có giải pháp nào cho cuộc xung đột này trên chiến trường" và ông coi nhiệm vụ của mình là thay đổi chính sách của EU đối với Ukraine khi tuyên bố: "Nhiệm vụ của tôi là thuyết phục họ chuyển từ chính sách ủng hộ chiến tranh sang chính sách ủng hộ hòa bình". Tuy nhiên, Kiev và các đồng minh EU, NATO phản đối mạnh mẽ lập trường này.

Đáp lại những lời chỉ trích, Thủ tướng Viktor Orban đã nói về một "sứ mệnh hòa bình", ủng hộ EU tiến hành các cuộc đàm phán với Trung Quốc về khả năng tổ chức một hội nghị hòa bình và nối lại liên lạc ngoại giao với Nga. Bất chấp cam kết chung của EU trong việc hỗ trợ Ukraine, Hungary vẫn tiếp tục đi trên ranh giới mong manh giữa việc liên kết với lợi ích của EU và duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Mátxcơva.

EU đang phải đối mặt với thách thức là cân bằng ngoại giao và sự thống nhất trong liên minh khi giải quyết mối quan ngại với các tác nhân bên ngoài như Nga và Trung Quốc. Tháng 8 đang đến gần, mọi con mắt sẽ đổ dồn về Brussels, nơi các cuộc thảo luận quan trọng sẽ diễn ra. Liệu Hungary có điều chỉnh lập trường của mình hay không? Rõ ràng, mối bất hòa giữa EU và Hungary đang tạo ra thử thách cho sự thống nhất, đồng thuận mà liên minh này đang cố gắng theo đuổi khi đưa ra các quyết sách.