Cần tăng cường đầu tư cho lĩnh vực thủy lợi

Bộc lộ nhiều bất cập

Ba Vì là một trong những huyện trọng điểm sản xuất nông nghiệp của thành phố Hà Nội. Nhưng nhiều năm nay, nông dân nơi đây luôn thấp thỏm nỗi lo úng ngập. Từ đêm 10 đến ngày 12-8, trên địa bàn huyện Ba Vì xảy ra mưa lớn với tổng lượng mưa 198,78mm, đã làm 302ha lúa, 63ha rau màu của các xã: Vật Lại, Phú Châu, Phú Phương... bị úng ngập; trong đó có 201ha lúa và 60,5ha rau màu ngập trắng. Chứng kiến hơn 2 sào lúa của gia đình chìm trong nước, bà Trần Thị Nhung, nông dân xã Phú Châu (huyện Ba Vì) lo lắng: “Nếu một vài ngày tới mà nước không rút thì vụ lúa này mất mùa. Nông dân ở đây rất mong các cấp, các ngành có biện pháp tiêu úng nhanh...”.

Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, Giám đốc Xí nghiệp Thủy lợi Ba Vì Phan Văn Tân cho biết, xí nghiệp hiện có 14 trạm bơm tiêu với 31 tổ máy làm nhiệm vụ tiêu úng cho toàn bộ diện tích sản xuất nông nghiệp của huyện Ba Vì. Tuy nhiên, do các tuyến kênh tiêu trên địa bàn bị xuống cấp và mực nước sông Tích dâng cao nên xí nghiệp chỉ vận hành được 12-14 tổ máy bơm, dẫn tới thời gian tiêu úng kéo dài.

Còn Phó Giám đốc Xí nghiệp Đầu tư phát triển thủy lợi Phú Xuyên Trần Trọng Trác thông tin, huyện Phú Xuyên hiện có 41 trạm bơm tiêu đang xuống cấp nghiêm trọng, chỉ khai thác được 60-70% công suất thiết kế. Nguyên nhân là do toàn bộ máy móc của những trạm bơm này đã cũ kỹ, đưa vào sử dụng từ những năm 1960-1970. Ngoài suy giảm về công suất, các trạm bơm cũng tiêu hao điện năng nhiều hơn so với thế hệ máy sản xuất trong thời gian gần đây.

Thống kê của Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai Hà Nội cho thấy, khu vực ngoại thành hiện có 576 trạm bơm tiêu, trong đó có 313 trạm bơm tưới tiêu kết hợp, có nhiệm vụ tiêu úng cho hơn 212.889ha đất sản xuất nông nghiệp, dân cư nông thôn. Tuy nhiên, trong số đó có đến 75% công trình được xây dựng từ những năm 1970-1990 nên dù được vận hành tối đa, các tổ máy chỉ đạt 60-70% công suất thiết kế. Từ ngày 10 đến 12-8, Hà Nội mưa to đến rất to với tổng lượng mưa phổ biến là hơn 200mm. Mặc dù 4 công ty thủy lợi của thành phố đã duy trì vận hành 152 trạm với 632 máy bơm liên tục trong 2 ngày nhưng tính đến 7h ngày 13-8, Hà Nội vẫn còn 7.650ha lúa, rau màu, cây ăn quả, nuôi trồng thủy sản bị ngập và đầy nước. Điều này cho thấy, năng lực công trình tiêu úng của thành phố hiện chưa đạt mục tiêu quy hoạch phát triển thủy lợi đặt ra từ năm 2012.

Hoàn thiện hệ thống tiêu úng

Theo Quyết định số 4673/QĐ-UBND ngày 18-10-2012 của UBND thành phố Hà Nội về phê duyệt Quy hoạch phát triển thủy lợi của thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 thì đến năm 2020, hệ thống thủy lợi của Hà Nội sẽ bảo đảm tiêu thoát nước cho 212.889ha đất sản xuất nông nghiệp và dân cư nông thôn với lượng mưa 170-210mm trong 1 ngày, 250-300mm trong 3 ngày và 290-360mm trong 5 ngày. Tuy nhiên, hệ thống thủy lợi hiện nay chưa đạt mục tiêu của quy hoạch.

Trao đổi về vấn đề này, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai Hà Nội Đào Quang Khải cho biết, 10 năm thực hiện quy hoạch, thành phố đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới nhiều công trình thủy lợi. Tính riêng năm 2021 và 2022, ngân sách thành phố đã bố trí 912 tỷ đồng cho lĩnh vực này. Tuy nhiên, tốc độ đô thị hóa nhanh, nhất là ở các quận, huyện: Long Biên, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Mê Linh, Đông Anh, Hà Đông, Thanh Trì, Đan Phượng, Hoài Đức, Thanh Oai, Thường Tín đã tạo áp lực rất lớn cho hệ thống tiêu úng. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu, quá trình phát triển kinh tế - xã hội cũng đã làm thay đổi hiện trạng các dòng sông, hệ thống thủy lợi...

Khắc phục bất cập nêu trên, Sở NN&PTNT Hà Nội cho biết, đang tập trung rà soát Quy hoạch phát triển thủy lợi của thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Trên cơ sở đó, Sở NN& PTNT đề xuất UBND thành phố Hà Nội tăng nguồn lực đầu tư cải tạo, nạo vét, nâng cấp trục chính sông Nhuệ từ Liên Mạc đến địa giới dự kiến hình thành đường Vành đai 4; cải tạo, nạo vét sông Đáy, đoạn từ xã Tiền Yên (huyện Hoài Đức) đến cầu Ba Thá (xã Viên An, huyện Ứng Hòa); cải tạo, nạo vét lòng sông kết hợp nâng cấp đê sông Mỹ Hà (huyện Mỹ Đức). Sở NN& PTNT cũng đề xuất thành phố, giai đoạn 2021-2025 tiếp tục đầu tư kinh phí cải tạo, nâng cấp, xây mới các công trình tiêu úng thuộc vùng tả và hữu sông Đáy, vùng phía Bắc Hà Nội..., bảo đảm mục tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp, phòng, chống thiên tai trước tác động của biến đổi khí hậu...

“Trước mắt, các quận, huyện, thị xã và doanh nghiệp thủy lợi cần tập trung vận hành toàn bộ công trình tiêu úng cho diện tích sản xuất nông nghiệp bị úng ngập trong thời gian nhanh nhất…”, Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ đề nghị.

Lĩnh vực nông nghiệp đang bảo đảm an sinh cho hàng triệu người dân Thủ đô. Do đó, việc tăng cường đầu tư xây dựng công trình thủy lợi - huyết mạch phát triển nông nghiệp là rất cần thiết.