Cấm đổi tiền lẻ, tiền mới hưởng chênh lệch: Bao giờ mới kiểm soát được?

Nơi ngang nhiên

Trong 3 ngày 25, 26 và 27-1 (tức 28, 29 và 30 tháng Chạp Bính Thân), phóng viên đi khảo sát tại một số chợ ngoại thành Hà Nội cho thấy hoạt động đổi tiền mới, tiền lẻ diễn ra rất nhộn nhịp. Các điểm đổi tiền “mọc” lên rất nhiều và người có nhu cầu đổi cũng rất đông. Nhưng có lẽ sôi động nhất phải kể đến khu vực chợ Xuân Mai, huyện Chương Mỹ. Tại đây, chỉ đếm sơ qua đã có trên 30 quầy đổi tiền lẻ, tiền mới. Trong vai người đi đổi tiền mới, vừa dừng xe trước một quầy sát cổng chợ Xuân Mai treo biển “Đổi tiền mới, tiền lẻ” hỏi phí đổi tiền mới thế nào, chủ quầy đã đon đả: “Chị đổi loại tiền nào, còn seri hay đã qua sử dụng, mệnh giá nào? Năm nay tiền mới khan hàng nên phí hơi cao đấy, tiền 10.000-20.000 đồng phí 15-20%; tiền 1.000-5.000 đồng phí 30-45%. Tiền đã qua sử dụng phí giảm hơn chút vì tiền còn mới”. Thấy chúng tôi chần chừ, chủ cửa hàng tiếp lời: “Quyết nhanh đi chị, để em còn đổi cho người khác. Chợ Tết phải nhanh lên chứ”. Đúng lúc đó có hai vị khách khác đến đổi tiền mới, phóng viên "né” với lý do phí cao.

Điểm chung là các quầy đổi tiền mới ở Xuân Mai đều công khai treo biển “đổi tiền mới” hay "đổi tiền lẻ". Ghé thêm vào một quầy treo biển đổi tiền mới ở phía ngoài chợ Xuân Mai (gần ngã tư giao cắt giữa quốc lộ 6 và quốc lộ 21A), chúng tôi đặt câu hỏi: "Treo biển đổi tiền mới to thế này mà các anh không sợ lực lượng chức năng xử phạt à" thì chủ quầy hàng là một thanh niên, đầu nhuộm tóc vàng hoe cho biết, họ chỉ đổi trong mấy ngày giáp Tết và lý sự: "Nếu xử phạt thì người dân lấy đâu ra chỗ đổi tiền!?".

Do khan hiếm tiền mới mệnh giá nhỏ, phí đổi tiền mới, tiền lẻ năm nay được dân “buôn tiền” đẩy lên tương đối cao, song do nhu cầu sử dụng tiền mệnh giá nhỏ để mừng tuổi, đi lễ dịp Tết lớn nên đa số người dân vẫn lựa chọn việc đổi tiền lẻ, tiền mới qua mạng hay các chợ dân sinh vì không còn lựa chọn nào khác.

Việc đổi tiền mới với đầy đủ các loại mệnh giá còn được công khai trên các trang web và mạng xã hội như zalo, facebook… Chỉ cần vào google, đánh từ khóa “đổi tiền lẻ năm 2017”, hàng loạt trang web liên quan đến từ khóa này hiện lên với những lời mời chào hấp dẫn để thu hút khách hàng. Hầu hết các trang web đều công khai cả số điện thoại, địa chỉ giao dịch.

Nơi kín đáo

Địa bàn quận Hà Đông, hoạt động đổi tiền lẻ năm 2017 có sự "đổi mới" hơn mọi năm. Thay vì ngồi ngang nhiên trên các tuyến phố đông đúc người qua lại, bày biện tiền mới trong tủ kính như mọi năm, năm nay những người "buôn" tiền mới đã "rút gọn" lại. Chỉ còn lác đác một vài trường hợp đeo túi, cầm trên tay 1-2 xấp tiền mới, ngồi ở các quán nước vỉa hè phố Nguyễn Thái Học, Quang Trung đổi tiền theo nhu cầu của người dân...

Khảo sát tại các tuyến đường, phố và các khu di tích đình, chùa, phủ ở một số quận cho thấy, hoạt động đổi tiền lẻ, tiền mới vẫn tiếp diễn, nhưng có phần kín đáo hơn. Những ngày sau Tết, quan sát tại các quầy bán hàng mã, hoa quả, bánh kẹo quanh khu vực chùa Phúc Khánh (phường Ngã Tư Sở, quận Đống Đa) cho thấy, hầu hết các quầy hàng không bày tiền ra tủ như những năm trước, nhưng nếu khách hàng có nhu cầu đổi tiền lẻ, tiền mới thì chủ quầy sẵn sàng phục vụ. Hỏi một chủ quầy hàng trên ngõ đi vào chùa, phóng viên được biết nếu đổi 1 triệu tiền 1.000 đồng khách sẽ phải trả 1,4 triệu; đổi 1 triệu tiền 10.000 đồng khách phải trả 1,3 triệu đồng.

Hoạt động đổi tiền mới vẫn diễn ra công khai cả trên thị trường và các trang web, mạng xã hội, trong khi đó từ ngày 17-10-2014, Chính phủ đã ban hành Nghị định 96/2014/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng. Theo đó, sẽ phạt tiền từ 20 đến 40 triệu đồng đối với việc đổi tiền không đúng quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, bất chấp quy định, nhiều người vẫn đổi tiền công khai. Trước thực trạng trên, nhiều người đặt câu hỏi, đến bao giờ các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương mới kiểm soát được việc đổi tiền lẻ, tiền mới ăn chênh lệch?