Bước ngoặt bất ngờ tại Deauville

Các nhà lãnh đạo G-8 tại hội nghị ở Deauville.

Được bao trùm bởi nhiều vấn đề mà các thành viên sân chơi của những "ông lớn" này quan tâm, nhưng cuộc khủng hoảng Trung Đông, Bắc Phi những ngày qua đã trở thành đề tài được thế giới dõi theo với phản ứng từ G-8 gồm: Anh, Pháp, Đức, Italia, Mỹ, Nhật Bản, Canada và Nga.

Quyết định mời Nga là trung gian hòa giải cho cuộc chiến có dấu hiệu sa lầy của NATO tại Libya đã không được dự báo trước giờ khai cuộc G8. Tuyên bố triển khai máy bay lên thẳng vũ trang tại đất nước Bắc Phi của Anh, Pháp nhằm đẩy nhanh cục diện trên chiến trường cùng những đồn đoán về số phận của Tổng thống Libya Muammar Gaddafi sẽ được quyết định tại Deauville vừa nhường chỗ cho một thỏa thuận có chiều hướng dịu nhẹ hơn. Đây là bước ngoặt được cho là bất ngờ nhất vừa xuất hiện sau hơn 24 giờ nghị sự đầu tiên của G8. Theo đó, câu lạc bộ giàu có nhất hành tinh lần đầu tiên phát đi thông điệp đối thoại với Chính phủ Libya mà trước đó nhóm này chưa một lần có ý định nhân nhượng. Sự biến chuyển này hẳn không chỉ nhằm tạo cơ hội cho Tripoli - đã bị đặt trong tầm ngắm của những dàn hỏa lực mạnh nhất thế giới - mà quan trọng hơn, nó còn được xem là một giải pháp phù hợp với tình hình thực tế. Trên chiến địa, đội quân của Nhà lãnh đạo M. Gaddafi cho thấy họ không phải là một đối thủ dễ đánh bại dưới bầu trời của một vùng cấm bay. Trên mặt trận chính trị, người ta cũng không dễ thấy lý do thuyết phục để hạ bệ nhà lãnh đạo 42 năm cầm quyền được quốc tế công nhận. Trong khi đó, với NATO thì những chiến dịch quy mô lớn hơn nữa ở Libya sẽ khiến châu Âu càng khó khăn trước quả bom nợ đang lơ lửng; còn nước Mỹ cũng chẳng hơn gì khi cũng đang tất bật đối phó với nhiều vấn đề kinh tế ngay trước mùa bầu cử... Bước dừng khôn ngoan của châu Âu và Mỹ tại Libya được nhận ra khi cả hai khéo léo trao cho Nga một vai trò mà Mátxcơva không muốn từ chối trong "cuộc chơi" ở đất nước Bắc Phi. Và Nga đã nhận vai trò này ngay tại Deauville. Xóa bỏ cảm giác bị "qua mặt" của Kremlin đồng thời sẽ tạo những bước đệm cần thiết cho sự đồng thuận tới đây của G8 nhằm giải quyết những biến loạn không chỉ tại Libya mà còn cho cả vùng Trung Đông, Bắc Phi rộng lớn trong tương lai. Quyết định mời đại diện Tunisia và Ai Cập đến Deauville cùng những cam kết tài chính 175 triệu USD từ Anh, 35 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF)... cho khu vực, G-8 đã khẳng định ủng hộ tiến trình cải cách ở vùng đất đang bị cuốn trong cuộc đổi gió của "Mùa xuân Arab". Có nhiều lý do để xem cơn biến loạn ở Trung Đông, Bắc Phi như một tất yếu lịch sử, nhưng trước mắt và lâu dài, một sự chuyển biến có trật tự ở khu vực quan trọng cả về địa - chính trị lẫn địa - kinh tế này không nằm ngoài lợi ích chiến lược của CLB những "ông lớn" thế giới.

Như một nỗ lực nhằm cải thiện quy luật bất thành văn lâu nay là các cuộc tập hợp của G-8 thường bị chi phối bởi các vấn đề chính trị. Màn mở đầu ấn tượng của Thủ tướng Nhật Bản Naoto Kan đã tìm được tiếng nói chung là phải nâng cao tính an toàn của năng lượng hạt nhân. Cuộc khủng hoảng nợ châu Âu cũng là chủ đề có sức nặng trong chương trình nghị sự với lời kêu gọi Hy Lạp sớm cơ cấu nợ để tránh ảnh hưởng tới nền kinh tế toàn cầu. Sự kiện Pháp lần đầu tổ chức diễn đàn Internet có tựa đề "E-G8" đề cao vai trò của mạng thông tin trực tuyến trong cuộc sống con người được nhìn nhận như một nỗ lực nhằm đa dạng các vấn đề nằm trong tầm phủ sóng của G-8...

Một vấn đề không có trên bàn thương thuyết nhưng lại không kém quan trọng với lãnh đạo nước chủ nhà - Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy. Đó là khi cuộc đua vào chiếc ghế Tổng thống nhiệm kỳ 2 đã vào giai đoạn quyết liệt, thì cuộc gặp của G8 là cơ hội vàng để ông chủ Điện Elysée vực dậy tên tuổi đã ít nhiều bớt sáng trong những ngày qua. Từ những nỗ lực ngược xuôi nhằm kêu gọi hỗ trợ tài chính cho Tunisia, Ai Cập đến tranh thủ sự ủng hộ của G-8 để Bộ trưởng Tài chính Christine Lagarde vào được vị trí Tổng giám đốc IMF... Ông Sarkozy không thể không mong muốn vị thế của Pháp được nâng cao và ghi điểm cho riêng mình trước cuộc bầu cử đang tới. Sự kiện tại Deauville cũng cho thấy rằng dù đã xuất hiện G-20, song một thực tế chưa thay đổi là tổ chức này vẫn sở hữu những tiếng nói quyết định đối với nhiều vấn đề toàn cầu và vai trò của nó không dễ bị soán ngôi trong một sớm một chiều.