Bồng Lai - Làng buôn chuối

Nghề buôn hoa quả ở thôn Bồng Lai đang ngày một phát triển, đến nay cả làng có 50% số hộ theo nghề này, trong đó 10% số hộ đã thuê hoặc có nhà ở Hà Nội để kinh doanh chuối, 40% số hộ buôn hoa quả khác sáng đi tối về. Có nghề, hầu như các gia đình ở đây, nuôi con ăn học đều bằng tiền từ nghề buôn hoa quả. Theo Phó Chủ tịch UBND xã Hồng Hà - Nguyễn Ngọc Tiến, Bồng Lai có 550 hộ/2.500 nhân khẩu được chia thành 3 xóm: Đông, Tây, Nam. Do đất chật, người đông, mỗi khẩu sinh trước năm 1993 chỉ có 5 thước ruộng, chính bởi vậy mà làng Bồng gần như nhà nào cũng có người đi chợ.

Cụm trưởng cụm 2, thôn Bồng Lai Nguyễn Hữu Ngọt, một trong những gia đình có nghề buôn bán hoa quả, trong đó có chuối ở làng cho biết: Trước đây, khi giao thông chưa phát triển, làng có hàng chục chiếc thuyền lớn, ngược sông Hồng thu mua chuối từ Việt Trì về bán. Nay các hộ đã đầu tư xe máy, ô tô, chủ yếu xuôi theo sông Hồng xuống bãi Hưng Yên thu mua chuối. Cứ sáng sớm, chuối lại được chị em phụ nữ chở đi các nơi tiêu thụ, chủ yếu là nội thành Hà Nội. Nhớ lại những năm 1986: "Khi đó, cụ thân sinh ra tôi là những người đầu tiên trong làng đi buôn chuối. Ở quê, ruộng đất ít, ngày nông nhàn, phụ nữ thường kéo nhau ra Hà Nội buôn bán. Thấy nhiều hộ dân ở Chu Minh, huyện Ba Vì chở thuyền chuối theo sông Hồng xuống khu vực Long Biên để bán. Những buồng chuối treo lủng lẳng trên thuyền, mẹ tôi và các chị em khác thường mua chuối của họ để bán lẻ ở ga Hàng Cỏ. Dần dần, người làng thấy buôn bán được nên mua sắm thuyền ngược sông lên mạn Việt Trì, Phú Thọ mua tận "gốc" về dấm bán tận "ngọn" cho người tiêu dùng. Một hộ, rồi hai, ba hộ, cao điểm cả thôn Bồng Lai có 30 thuyền lớn ngược sông Hồng lên Phú Thọ thu mua chuối.

Từ năm 2000 đến nay, người Bồng Lai thôi không đi mua chuối bằng thuyền nữa mà chuyển sang đi ô tô, thu mua nhiều ở khu vực Hưng Yên. Anh Đỗ Hà Trung, cụm 1, người đã có thâm niên 10 năm trong nghề buôn chuối cho biết, trước đây, anh cũng đi buôn chuối bằng thuyền, thu mua khắp vùng Phú thọ, Đoan Hùng, Hà Giang, Tuyên Quang… Sáu năm nay, chuyển sang đi ô tô lấy chuối ở Hưng Yên. Cứ cách ngày lại đưa một ô tô chuối về làng. Tính ra, một tháng cung cấp 2.800 buồng cho các hộ buôn nhỏ trong làng dấm mang bán lẻ khắp các chợ nội thành Hà Nội. Mỗi chuyến hàng như vậy được khoảng 500 nghìn đồng tiền công. Lau những giọt mồ hôi trên mặt, anh Trung cho biết: "Nghề này cũng gian nan, vất vả lắm, sau khi mua xong, chúng tôi phải vào tận vườn chặt chuối, gánh ra đường rồi xếp lên tô tô, chở về đến tận nhà cho khách. Cứ nhìn tôi thì biết, bụi bặm, quanh năm suốt tháng cứ quần thâm, áo nâu, chẳng bao giờ được mặc đẹp bởi nhựa chuối dính khắp chân tay, quần áo". Ở làng chỉ có một vài hộ buôn như tôi thôi.

Anh Trung được xem như buôn to, chuyên đổ mối, còn những hộ gia đình bán lẻ vất vả không kém. "Để phục vụ một người đi chợ, cần sự hỗ trợ của cả gia đình. Người xén chuối, lau rửa, rồi dấm hương. Nói thì có vẻ đơn giản, không cần nhiều sức khỏe, nhưng thực tế vất vả lắm. 3 giờ sáng, khi nhiều người còn chìm trong giấc ngủ thì làng Bồng đã bừng dậy. Trong các ngõ xóm, chị em tất bật chuẩn bị hàng hóa, xe cộ nổ máy lên đường" - anh Ngọt cho biết. Nhưng cũng có lúc vui, ngày thường chuối bán theo nải, theo buồng, tới dịp Tết chuối bán theo quả, tùy theo loại đẹp xấu giá từ 2.000 - 3.000 đồng/quả. Một buồng chuối bán được từ 150 - 250 nghìn đồng. Những buồng chuối đẹp, giá có thể đến vài trăm nghìn đồng.

Bây giờ, ở Bồng Lai ngoài nghề buôn chuối, nhiều người còn buôn thêm các loại hoa quả khác. Chị Thời, chuyên bán hoa quả ở khu vực hồ Thiền Quang, mùa nào thức ấy, gánh hàng của chị ngoài chuối ra còn thêm nhiều loại khác nhưng có một điều chị chỉ bán toàn hàng Việt. Ngồi lâu quen khách, đến nay mỗi ngày chị bán được một tạ quả các loại, trong các ngày lễ, tết, số lượng tăng hơn. Mỗi ngày, cũng kiếm được vài trăm nghìn đồng. Hiện nay, cả thôn Bồng Lai có 5-7 sạp chuối lớn bán trên phố. Nhiều gia đình còn cung cấp hoa quả, chuối cho các bếp ăn, khách sạn lớn như gia đình ông Nguyễn Văn Liên, xóm Tây. Nhờ nghề buôn chuối mà ông đã tậu được nhà ở Hà Nội cho con cái ra học. Hay nhà ông Nguyễn Văn Hùng, xóm Nam có 2 ô tô chuyên thu mua chuối từ Văn Giang (Hưng Yên) về cung cấp cho người làng đi bán lẻ.