Bộ Công thương: Đánh giá các dự án Bôxít ở Tây Nguyên lỗ là thiếu cơ sở, vội vã

Dự án alumin Tân Rai và Nhân Cơ có hiệu quả kinh tế, chỉ lỗ theo kế hoạch

Theo đó, Bộ Công thương khẳng định, dự án alumin Tân Rai đã báo cáo UBTV Quốc hội (kết quả tính đến ngày 26/4/2014) cho thấy dự án có hiệu quả (thời gian lỗ kế hoạch dự kiến là 4 năm, thời gian thu hồi vốn 11,5 năm).

Ở dự án Nhà máy alumin Nhân Cơ có điều kiện vận tải xuống cảng biển xa hơn, hạ tầng khó khăn hơn nên hiệu quả kinh tế thấp hơn so với dự án alumin Tân Rai, với thời gian lỗ kế hoạch là 5 năm và thời gian thu hồi vốn 12 năm.

Giá bán alumina trên thế giới hiện đã bước vào chu kỳ tăng. Mức giá hiện nay trên đã vượt mức dự báo tăng giá alumin trong tính toán hiệu quả kinh tế, do vậy, hiệu quả kinh tế của dự án tăng lên; thời gian lỗ kế hoạch dự kiến sẽ giảm, thời gian thu hồi vốn cũng giảm theo.

Bên cạnh đó, từ tháng 11/2013 đến tháng 4/2014, Đoàn giám sát của UBTV Quốc hội đã thực hiện việc giám sát tổng thể “Hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội gắn với đảm bảo an ninh- quốc phòng của 2 dự án bôxit Tân Rai và Nhân Cơ do TKV làm chủ đầu tư”; trên cơ sở kết quả giám sát, ngày 23/6/2014 UBTV Quốc hội Khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 775/NQ-UBTVQH13, đánh giá việc triển khai thí điểm 2 dự án là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước nhằm khai thác tiềm năng, thế mạnh của các địa phương có tài nguyên khoáng sản, thúc đẩy phát triển toàn diện kinh tế - xã hội ở khu vực địa bàn chiến lược Tây Nguyên. Hiệu quả tổng hợp bước đầu của 2 dự án đã tác động lan tỏa và tích cực đến phát triển kết cấu hạ tầng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động tại các địa phương.

Theo tính toán, dự án Tân Rai lỗ kế hoạch 4 năm đầu, Nhân Cơ lỗ 5 năm đầu do phải trả nợ các khoản vay đến hạn… nên việc năm 2015 và một vài năm tiếp theo, các khoản lỗ mang tính chất lỗ kế hoạch theo dự kiến mang tính qui luật. Vì vậy, Bộ Công thương cho biết, các đánh giá “nếu sản xuất 660.000 tấn bôxít sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD” là vội vã, thiếu cơ sở.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã thành lập Hội đồng Giám sát và đánh giá kết quả việc chuyển giao và ứng dụng công nghệ đối với hai dự án bôxit Tân Rai và Nhân Cơ. Việc sai khác trong thực tế so với thiết kế là chấp nhận được, không ảnh hưởng đến kết quả sản xuất.

Khi tính toán hiệu quả dự án chỉ tính công suất vận hành của nhà máy là 630.000 tấn/năm, chứ không tính công theo công suất thiết kế. Vì vậy, không thể có lỗ và thiệt hại phát sinh do giảm công suất thiết kế. Theo hợp đồng EPC và thực tế triển khai thực hiện, nhà thầu EPC tính toán lập thiết kế nhà máy alumin với công suất 650.000 tấn alumin/năm, lớn hơn công suất mời thầu 600.000 tấn của TKV. Sản lượng năm 2015 dự kiến đạt 540.000 tấn, năm 2016 dự kiến đạt 650.000 tấn alumin (đạt công suất thiết kế).

Bộ Công thương cũng cho biết về vấn đề tiêu hao quặng, tinh quặng bôxit. Định mức sử dụng quặng, tinh quặng bôxit phụ thuộc nhiều vào chất lượng quặng bôxit đầu vào. Đối với quặng bôxit Tây Nguyên hàm lượng trung bình, nhiều tạp chất nên việc tiêu hao quặng cao hơn so với quặng bôxit của một số quốc gia như Úc, Braxin... là điều dễ hiểu.

Dự án điện phân nhôm Trần Hồng Quân: Nhà nước không bù lỗ 3000 tỷ đồng/năm

Riêng về dự án điện phân nhôm Trần Hồng Quân (dự án THQ) mua điện ở cấp điện áp 220kV, không mua ở cấp điện áp sinh hoạt. Trạm biến áp 220kV do chủ đầu tư xây dựng, vì vậy, giá bán, giá thành điện bán cho dự án THQ không có chi phí trạm biến áp (gồm chi phí khấu hao cơ bản, chi phí sửa chữa lớn…). Việc mua điện ở cấp điện áp 220kV có giá thấp hơn ở các cấp điện áp thấp hơn là đương nhiên do ở cấp điện áp thấp các đơn vị bán điện phải đầu tư thêm các thiết bị để hạ áp và lưới phân phối. "Việc so sánh giá bán điện bình quân (chủ yếu ở cấp điện áp thấp) với việc mua giá điện ở cấp 220KV là khập khiễng và phiến diện" - Bộ Công thương nhấn mạnh.

Đến năm 2018, công suất dự án sẽ đạt công suất thiết kế là 300.000 tấn/năm. Tại công văn số 3025/BCT-CNNg ngày 15/4/2014 báo cáo Thủ tướng Chính phủ về dự án THQ, dự kiến chi phí nhà nước hỗ trợ về giá điện cho Dự án trong 10 năm giai đoạn 2016-2025 là 229 triệu USD (khoảng 4.800 tỷ đồng). Vì vậy, Bộ Công thương nêu rõ, các ý kiến cho rằng hằng năm nhà nước bù lỗ 3000 tỷ đồng/năm là thiếu cơ sở.

Theo tính toán nộp ngân sách giai đoạn 2016-2045: 420 triệu USD; bình quân 14 triệu USD/năm. Nếu trừ đi chi phí nhà nước hỗ trợ về giá điện cho dự án giai đoạn 2016-2025 là 229 triệu, dự án THQ còn dư nộp ngân sách là 190 triệu USD. Tỉnh Đăk Nông là địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn vì vậy dự án THQ thuộc diện đặc biệt ưu đãi đầu tư. Việc nhà nước hỗ trợ chuẩn bị mặt bằng là phù hợp với các qui định hiện hành, kể cả hỗ trợ 1200 tỷ đồng (khoảng 54 triệu USD), dự án THQ trong 10 năm dự kiến sẽ nộp ngân sách là 136 triệu USD.

Dự án đem lại các lợi ích kinh tế như: Đáp ứng nhu cầu nhôm, thay thế nhập khẩu; Giúp Nhà máy alumin Nhân Cơ tiêu thụ toàn bộ sản lượng alumin ổn định và lâu dài; Nhờ hình thành nền công nghiệp bô xít – nhôm đồng bộ sẽ góp phần và tạo điều kiện xây dựng, phát triển và nâng cao hiệu quả hệ thống kết cấu hạ tầng trên địa bàn và Tây Nguyên; Góp phần thiết thực hình thành và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ cho công nghiệp điện phân nhôm. Dự án tạo việc làm trực tiếp trong Nhà máy điện phân nhôm khoảng 935 người (bình quân trong 15 năm) và khoảng 2000 người lao động gián tiếp tại địa bàn tỉnh Đắk Nông.

Báo cáo đánh giá tác động môi trường của Dự án THQ đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt vào tháng 2/2015. Như vậy, các lo ngại về các tổn hại về môi trường đã được đánh giá, dự án đảm bảo các chỉ tiêu về môi trường theo tiêu chuẩn Việt Nam.

Bộ Công thương khẳng định dự án THQ có hiệu quả kinh tế-xã hội và môi trường, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Đăk Nông, có tác động tốt đến sự phát triển của tỉnh Đăk Nông nói riêng và Tây Nguyên nói chung.