Bí ẩn cái chết của Tổng Thư ký Liên hợp quốc Hammarskjold

Năm 1961, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Dag Hammarskjold thiệt mạng trong một vụ tai nạn máy bay và từ đó tới nay vụ việc vẫn là một bí ẩn, Sputnik đưa tin. Tuy nhiên, hiện có nhiều người cho rằng các cơ quan tình báo Anh và Mỹ đang nắm giữ những bằng chứng quan trọng.

Các nghiên cứu gần đây của nhân viên cứu trợ người Thụy Điển Goran Bjorkdahl và Susan Williams, một nghiên cứu sinh của Viện Nghiên cứu Khối Cộng đồng ở London, Anh đã buộc Liên hợp quốc phải mở lại vụ việc.

"Kết luận của riêng tôi.... Đó là máy bay của ông Dag Hammarskjold bị bắn hạ và động cơ của việc này là duy trì sự kiểm soát của phương Tây với khoáng sản Katanga. Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng vì Liên hợp quốc - sau khi ông Hammarskjöld chết, sẽ ít thách thức các ông lớn hơn", Bjorkdahl nói hồi năm 2011.

Tai nạn máy bay thảm khốc

Hammarskjold, nhà ngoại giao Thụy Điển và 15 người khác đã thiệt mạng khi máy bay chở họ rơi xuống một khu rừng lúc gần tới Ndola (lúc đó thuộc Northern Rhdesia nhưng hiện giờ là Zambia).

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Hammarskjold qua đời vào tháng 9-1961, chín tháng sau khi Patrice Lumumba, Thủ tướng cánh tả của Cộng hòa Congo bị lực lượng được Mỹ hậu thuẫn lật đổ và xử tử.

Năm 2015, Tổng Thư ký Liên hợp quốc lúc này là ông Ban Ki-Moon yêu cầu mở cuộc điều tra mới về vụ tai nạn.

Bản báo cáo, do cựu Thẩm phán Tanzania Mohamed Chande Othman giao cho Tổng Thư ký Liên hợp quốc hiện tại Antonio Guterres, hồi tháng 8, cáo buộc, có nhiều bằng chứng cho thấy máy bay của ông Hammarskjold bị một máy bay khác bắn hạ.

Ông Lumumba đã cố hất cẳng phiến quân, được lực lượng đánh thuê ngoại quốc và phương Tây hậu thuẫn, khỏi Katanga. Lúc đó, ông Hammarskjold (nhậm chức Tổng Thư ký vào năm 1953), đang trên đường tới thương thuyết với nhóm phiến quân thì máy bay Douglas DC6 chở ông gặp nạn.

Báo cáo của Thẩm phán Othman được soạn thảo với sự hợp tác của Chính phủ Đức, Bỉ, Canada và Anh đã chỉ ra rằng, vào tháng 2-1961, Chính phủ Pháp đã bí mật cung cấp cho phiến quân Congo 3 máy bay Fouga. Các máy bay này đều liên quan tới các vụ tấn công không đối không, đều cất cánh vào ban đêm và từ một đường băng trong một khu rừng ở Katanga.

Báo The Guardian của Anh cho rằng, báo cáo của ông Othman chứa đựng các bằng chứng tương tự lời khai của một nhà ngoại giao Pháp tên là Claude de Kemoularia. Ông Claude de Kemoularia từng nói, năm 1967 ông được một phi công Bỉ kể chuyện rằng người này từng vô tình chạm vào cánh máy bay của ông Hammarskjold khi đang cố hạ cánh ở Ndola.

Thẩm phán Othman nói, giới chức Anh và Rhodesia đã nghe lén các cuộc gọi của Liên hợp quốc vào thời điểm vụ tai nạn xảy ra và Anh có lẽ đã nắm được những bằng chứng quan trọng. Ông Othman cũng nói, vào thời điểm máy bay của ông Hammarskjold gặp nạn, Mỹ đang triển khai một máy bay do thám điện tử tinh vi ở trong và xung quanh Ndola.

Hai cuộc điều tra do Anh tiến hành với vụ việc cho thấy, tai nạn xảy ra do lỗi phi công song chính Liên hợp quốc chưa bao giờ đưa ra kết luận nào.

Khủng hoảng Katanga kéo dài tới năm 1965 khi Tham mưu trưởng quân đội Cộng hòa Congo là Joseph Mobutu Sese Seko lên nắm quyền và giành lại quyền kiểm soát khu vực mà phiến quân kiểm soát và đổi tên thành Zaire.