Bấp bênh Hiệp định thương mại EU - MERCOSUR

Mới đây, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết, nước này đang cố gắng tập hợp một nhóm thiểu số để ngăn chặn hiệp định này có hiệu lực.

Việc EU và MERCOSUR ký kết hiệp định vào cuối năm 2024 được xem là một động thái đột phá sau hơn 2 thập kỷ đàm phán kéo dài. Nếu văn bản này có hiệu lực, 90% hàng hóa thương mại song phương sẽ được xóa bỏ thuế quan, tạo ra một khu vực thương mại tự do rộng lớn với hơn 700 triệu người. Các sản phẩm của Nam Mỹ sẽ được ưu đãi khi vào thị trường châu Âu, đặc biệt là các mặt hàng nông sản mà MERCOSUR nắm giữ lợi thế. Đức, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và một số thành viên EU khác đã hoan nghênh thỏa thuận này.

Giới chuyên gia cho rằng, thỏa thuận thương mại EU - MERCOSUR có ý nghĩa quan trọng đối với địa chính trị toàn cầu khi có thể thúc đẩy dòng chảy hội nhập kinh tế và quan hệ chính trị giữa châu Âu và Nam Mỹ, đồng thời dẫn đến tăng cường hợp tác trong các vấn đề toàn cầu khác. Trong một thế giới ngày càng quan tâm đến tính bền vững và công bằng, các thỏa thuận thương mại không chỉ cần đáp ứng các mục tiêu kinh tế mà còn phải bảo đảm giá trị xã hội và môi trường. Cụ thể hơn, EU - MERCOSUR có thể tạo ra một bước ngoặt trong chính sách thương mại, đặt ra tiêu chuẩn mới về cách thức đàm phán và thực hiện các thỏa thuận thương mại trong tương lai.

Tuy nhiên, Pháp, với sự ủng hộ của Italia và Ba Lan, đã tuyên bố ngay từ đầu rằng, thỏa thuận này không được chấp nhận ở hình thức hiện tại. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ đổ vỡ của thỏa thuận là những lo ngại về môi trường. Các quốc gia EU, đặc biệt là Pháp, đã chỉ trích việc Brazil không thực hiện đủ các biện pháp để bảo vệ rừng Amazon khỏi nạn tàn phá. Việc mở rộng sản xuất nông nghiệp để xuất khẩu sang EU có thể làm trầm trọng thêm tình trạng này, gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với khí hậu toàn cầu.

Nông dân châu Âu cũng lo ngại rằng, họ sẽ không thể cạnh tranh với các sản phẩm nông nghiệp giá rẻ từ MERCOSUR, nơi có tiêu chuẩn lao động và môi trường thấp hơn. Điều này có thể dẫn đến sự sụp đổ của nhiều trang trại nhỏ tại châu Âu, đe dọa sinh kế của hàng nghìn người. Ngoài ra, một số quốc gia EU yêu cầu các sản phẩm nhập khẩu từ MERCOSUR phải tuân thủ đầy đủ tiêu chuẩn sản xuất bền vững và đạo đức. Tuy nhiên, việc thiếu các biện pháp bảo đảm cụ thể đã làm dấy lên nghi ngờ về khả năng tuân thủ nghiêm túc các tiêu chuẩn này.

Mặc dù các cuộc đàm phán đã kết thúc, nhưng Hiệp định EU - MERCOSUR vẫn cần được ít nhất 15 trong số 27 quốc gia thành viên của EU, đại diện cho tối thiểu 65% dân số EU, chấp thuận. Việc Pháp tập hợp đồng minh đang được coi là một chướng ngại lớn nhất đối với hiệp định. Các nhà bình luận nhìn nhận, nếu thỏa thuận đổ vỡ sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với cả hai khối.

Về kinh tế, cả EU và MERCOSUR sẽ mất đi cơ hội tiếp cận thị trường lớn, ảnh hưởng đến tăng trưởng và đầu tư. Các doanh nghiệp và người tiêu dùng ở cả hai bên sẽ phải chịu thiệt hại do sự gia tăng chi phí thương mại. Về khía cạnh chính trị, sự đổ vỡ của thỏa thuận có thể làm suy yếu quan hệ giữa EU và các nước MERCOSUR, đặc biệt là trong bối cảnh toàn cầu hóa nhiều thách thức. Ngoài ra, việc không có một thỏa thuận thương mại có thể làm giảm động lực của các nước MERCOSUR trong việc thực hiện biện pháp bảo vệ môi trường, dẫn đến tình trạng phá rừng và ô nhiễm tiếp diễn.

Hiệp định EU - MERCOSUR không chỉ là một thỏa thuận thương mại mà còn mang tính biểu tượng về sự hợp tác giữa Bắc bán cầu và Nam bán cầu. Trong bối cảnh cạnh tranh kinh tế và địa chính trị toàn cầu gia tăng, văn bản này được kỳ vọng sẽ củng cố vị thế của EU và MERCOSUR trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, với những bất đồng nội bộ gay gắt, tương lai của hiệp định này vẫn là một câu hỏi lớn, đặt ra bài toán khó cho khả năng đoàn kết và vai trò lãnh đạo của EU. Việc tìm ra một giải pháp cân bằng giữa lợi ích kinh tế và giá trị xã hội, môi trường sẽ là thách thức lớn đối với cả EU và MERCOSUR.