Bao giờ chấm dứt hoạt động?

Chính quyền buông lỏng
Xã Phùng Xá hiện có 15 chủ lò với gần 30 lò gạch, trong đó thôn 7, 8, 9 có 13 chủ với 25 lò, tập trung ở khu đồng Mả Nan với diện tích trên 5ha (gồm khoảng 1ha diện tích đất công của xã và 4ha quỹ đất 1 của xã viên). Ông Đỗ Ngọc Lành, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Phùng Xá cho biết, trước đây khu Mả Nan của xã rất cao nên việc đưa nước tưới vào đồng ruộng gặp nhiều khó khăn. Từ những năm 1990 của thế kỷ trước, thực hiện chủ trương gom tất cả các hộ sản xuất gạch về một mối, đồng thời hạ mặt bằng khu đồng cao này, xã Phùng Xá đã ký hợp đồng giao thầu cho một số hộ trong xã thực hiện lấy đất làm gạch. Một số hộ đã đổi ruộng cho các hộ có chân ruộng ở khu Mả Nan để lấy mặt bằng xây lò đốt gạch. Đến năm 2002, tất cả các hộ hết hợp đồng hạ độ cao khu Mả Nan, sau đó xã không ký tiếp hợp đồng với các hộ nữa. Tuy nhiên, từ đó đến nay dù không còn hợp đồng khai thác đất, không được các cơ quan có thẩm quyền cấp phép hoạt động nhưng các chủ lò vẫn tiếp tục khai thác đất, sản xuất, đốt gạch và không nộp bất cứ khoản tài chính gì đối với xã... khiến cán bộ và nhân dân trong xã rất bức xúc.

Trả lời câu hỏi của PV về việc tại sao đã hết hợp đồng thầu hạ độ cao khu đồng Mả Nan, xã không thanh lý hợp đồng hay đề nghị các chủ lò ngừng việc sản xuất và đốt gạch, ông Chu Văn Bảy, Chủ tịch UBND xã Phùng Xá cho biết, đúng là các chủ lò đã hết hợp đồng từ năm 2002, nhưng do xã phải giải quyết "quá nhiều việc" nên đành phải "gác" vấn đề xử lý các lò gạch lại(?). Ông Bảy cũng khẳng định, việc khai thác đất sản xuất gạch và tình trạng khói lò gạch xả ra môi trường hằng ngày như hiện nay ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sức khỏe người dân là khó tránh khỏi. Ông cho biết, những năm trước đây xã mất nhiều thời gian để giải quyết các vụ việc liên quan đến hậu quả do khói lò gạch gây ra đối với sản xuất. Bình quân mỗi năm xã phải lo giải quyết khoảng 10 vụ liên quan đến hoạt động của các lò gạch. Để khắc phục tình trạng này, từ năm 2007 đến nay UBND xã đã cử một cán bộ HTX nông nghiệp Phùng Xá trực tiếp quản lý, chỉ đạo các chủ lò hoạt động theo đúng quy định của địa phương như: Thực hiện nghiêm quy định về thời gian được đốt lò; trước khi đốt lò phải nộp tiền đặt cược cho xã (10 triệu đồng/lò); các chủ lò phải che chắn cẩn thận khi đốt lò, nếu khói đốt lò ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp phải đền bù cho dân...

Sớm xóa bỏ các lò gạch thủ công
Tìm hiểu thực tế tại khu đồng Mả Nan cho thấy, hiện hầu hết các chủ lò ở đây đã khai thác đất vượt quá yêu cầu hạ độ cao do xã quy định tạo nên nhiều thùng đào, hố đấu sâu làm biến dạng đất canh tác. Tuy nhiên, theo lãnh đạo xã Phùng Xá, để xóa bỏ toàn bộ số lò gạch trên địa bàn không đơn giản vì liên quan đến quá nhiều người nên xã đang xem xét để giải quyết sao cho hợp lý, hợp tình. Được biết, bình quân mỗi lò gạch hiện giải quyết việc làm cho 13-15 lao động với mức thu nhập trung bình 1,7 triệu đồng/người/tháng, do vậy nếu xóa bỏ lò gạch sẽ đồng nghĩa với việc khoảng 300 lao động sẽ thiếu việc làm. Ông Chu Văn Bảy thừa nhận, việc để các chủ lò tiếp tục khai thác đất, sản xuất và đốt gạch trên địa bàn xã thời gian qua trách nhiệm thuộc về UBND xã.

Vì vậy, thực hiện Quyết định số 115/2001/QĐ-TTg ngày 01-8-2001 của Thủ tướng Chính phủ "Phê duyệt quy hoạch tổng thể ngành công nghiệp vật liệu xây dựng Việt Nam đến năm 2010, tiến tới xóa bỏ việc sản xuất gạch đất sét nung bằng lò thủ công trước năm 2010" và các văn bản chỉ đạo của TP, UBND huyện Thạch Thất về vấn đề này, giao xã Phùng Xá quyết tâm xóa các lò gạch thủ công trong năm nay. Hiện tại, xã đã yêu cầu các chủ lò gạch không xây lò gạch mới, không được mở rộng quy mô sản xuất; chấm dứt khai thác đất tại khu đồng Mả Nan.