Báo động về hội chứng truyền dịch

Thanh niên quận Ba Đình tham gia hién máu nhân đạo
Ảnh: Từ Quỳnh

Nhiều người mới hơi sốt, hơi mệt mỏi đã truyền dịch. Một số khác thấy mẩn ngứa, tiêu chảy mất nước cũng truyền dịch. Có người tháng trước vừa truyền dịch, tháng sau lại truyền tiếp...Truyền dịch đã trở thành một hội chứng, đã đến lúc cần phải báo động.

Dịch truyền bày bán tràn lan

Phố Ngọc Khánh được coi là khu chợ bán buôn, bán lẻ dược phẩm lớn nhất tại Hà Nội, phần lớn các cửa hàng đều bán trên 20 loại dịch truyền trong và ngoài nước. Ngoại trừ một số loại đặc biệt như: Bicacbonat, Plasma, Axitamin cho người bệnh nặng phải có đơn của bác sĩ, thứ khác có thể mua thoải mái. Dịch truyền được tiêu thụ nhiều là Chiamin 500ml, giá 50.000 đồng/chai; Moriamin Avecsil giá 100.000 đồng/chai. Lại có cả những loại cực rẻ, chỉ cần 10.000 đồng là đã có thể mua được một chai Glucose 5%, Natri Clorua 9%o, Natri Cacbonat 14%...Các loại này bày bán rất chạy từ đầu vụ hè.

Mua dịch truyền dễ, tìm người truyền dịch còn dễ hơn nhiều. Tại nhiều cơ sở khám, chữa bệnh công và tư luôn có dịch vụ “đáp ứng mọi yêu cầu”. Cần dịch truyền chỉ cần gọi điện thoại, có người phục vụ ngay tại nhà. Dụng cụ để truyền dịch rất đơn giản gồm: kim lấy ven, dây truyền, chai dịch, bông cồn. Chỉ sau gần 2 tiếng, chai dịch được truyền xong. Giá mỗi lần hết khoảng từ 60.000 đồng đến 150.000 đồng, tùy theo loại dịch truyền. Mặc dù giá cả có đắt đôi chút, song số lượng người muốn được truyền dịch ngày một tăng, thậm chí lạm dụng quá mức cần thiết.

Hậu quả của sự thiếu hiểu biết

Nước ta chưa có số liệu thống kê chính thức về những nguy cơ lây nhiễm cũng như thiệt hại do lạm dụng việc tiêm, truyền dịch. Song theo các nhà chuyên môn, tiêm truyền dịch tràn lan, không theo nguyên tắc và chỉ định của bác sĩ là hết sức nguy hiểm. Kết quả của một cuộc điều tra ngẫu nhiên mới đây về công tác tiêm truyền an toàn tại 7 BV E, Bạch Mai, Xanh Pôn, Nhi, Hữu nghị Việt Nam - Cu-ba, TT Y tế Gia Lâm và TT Y tế Ba Đình do Bộ Y tế thực hiện cho thấy tỷ lệ các mũi tiêm đạt tiêu chuẩn quy định rất thấp, chỉ 60% đến 80%, trong đó mũi tiêm truyền tĩnh mạch chỉ đạt dưới 50% điểm chuẩn.

Một số cán bộ của BV Bạch Mai, Việt Đức và Xanh Pôn cho biết: truyền dịch là một phương pháp điều trị đặc biệt rất cần thiết cho các trường hợp bị bệnh nặng, không thể uống thuốc được. Tùy từng bệnh như mất nước, hôn mê, rối loạn điện giải, viêm nhiễm, suy dinh dưỡng, các bệnh về máu mà bác sĩ kê đơn loại dịch truyền tương ứng. Khi truyền dịch, y tá phải tuân thủ tuyệt đối y lệnh của bác sĩ về tốc độ, thời gian, dụng cụ bảo đảm vô trùng, có thuốc chống sốc đề phòng bất trắc và phải luôn ở bên cạnh bệnh nhân trong suốt thời gian truyền dịch.

Việc truyền dịch tại nhà hay tại nơi không đủ điều kiện đều có thể gây ra nhiều tai biến cho người bệnh như ngộ độc nước, sốc, phù phổi, phù não, suy tim, rối loạn điện giải, điện tim...Những trường hợp cơ thể mệt mỏi hay muốn da đẹp mà đi truyền dịch đều sai lầm. Nếu cơ thể có dấu hiệu suy nhược, kém ăn, mất ngủ, phải đi khám để tìm đúng bệnh lý, từ đó có phương pháp điều trị thích hợp. Các loại dịch Glucose, Pantogen, Axitamin để nâng thể trạng chỉ áp dụng cho những người bệnh không ăn uống được. Truyền xong đúng là có cảm giác khỏe hơn, nhưng dinh dưỡng trong dịch chỉ nuôi cơ thể trong thời gian ngắn rồi bị đào thải. Do đó, những trường hợp cơ thể bị suy nhược tốt nhất nên ăn các thực phẩm dễ tiêu hóa như súp tổng hợp, ăn thay đổi thành nhiều bữa.

Ngành y tế quy định việc mua dịch truyền bắt buộc phải theo đơn của các bác sĩ nhưng hầu hết các cơ sở kinh doanh dược đều không tuân thủ. Cũng theo quy định của pháp luật, chỉ có các cơ sở điều trị mới được phép truyền dịch. Các phòng khám tư nhân, y bác sĩ đến tận nhà truyền dịch là rất nguy hiểm và phạm luật vì họ chỉ được khám và kê đơn những loại thuốc thông thường. Để hạ cơn “sốt” tiêm truyền hiện nay, các cơ quan chức năng cần chấn chỉnh, xử lý nghiêm những trường hợp làm sai nguyên tắc; có văn bản hướng dẫn cụ thể để mọi người biết cùng thực hiện an toàn tiêm truyền dịch.

Hoàng Cường