Bài tham dự Cuộc thi viết “Kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô: Ký ức tự hào”Dành trọn niềm đam mê cho Hà Nội

TS Nguyễn Chí Công (sinh năm 1949) được biết đến với tư cách là chuyên gia công nghệ thông tin hàng đầu của Việt Nam. Năm 27 tuổi, ông là một trong những người tiên phong chế tạo máy vi tính đầu tiên của Việt Nam cũng như châu Á. Chiếc máy vi tính đầu tiên của du học sinh Tiệp Khắc (nay là Cộng hòa Séc và Cộng hòa Slovakia) sử dụng chip Intel 8080A, vì vậy có tên là VT80.

Năm 1995, trong vai trò là Trưởng tiểu ban Mạng của Chương trình Quốc gia về công nghệ thông tin (CNTT), TS Nguyễn Chí Công là một trong những người đỡ đầu đắc lực đưa internet vào Việt Nam năm 1997 và ứng dụng mạng vào nhiều lĩnh vực trong đời sống. Hiện nay, ông dành trọn tầng 1 ngôi nhà số 89, ngõ 41, phố Đông Tác (quận Đống Đa, Hà Nội) của mình để thành lập bảo tàng CNTT tư nhân đầu tiên của Việt Nam.

Nhà “Hà Nội học” thầm lặng

Ngoài đam mê về CNTT, TS Nguyễn Chí Công còn được biết đến với tư cách là nhà nghiên cứu lịch sử, nhà “Hà Nội học” được nhiều người biết đến. Hơn 10 năm nay, ông đã dồn nhiều tâm sức để lập nên và duy trì 2 trang web là http://360.hncity.org và http://dongtac.hncity.org. Nếu http://dongtac.hncity.org như một tuyển tập bài viết của ông Nguyễn Chí Công và cả các bài sưu tầm về nhiều chủ đề, nội dung, thì http://360.hncity.org là một “cẩm nang du lịch” về Thủ đô Hà Nội vô cùng hữu ích và thú vị.

Thừa hưởng nếp nhà nên từ nhỏ, bên cạnh việc học tốt các môn tự nhiên, Nguyễn Chí Công còn say mê tìm đọc các kiến thức về lịch sử, địa lý. Dần theo năm tháng, sự hiểu biết về các di tích lịch sử, đường phố, đình chùa, miếu mạo của ông dày lên đáng kể. Ông sử dụng phương pháp hệ thống thông tin địa lý GIS, cho phép người sử dụng khai thác từ nhiều tầng và giác độ khác nhau: Lịch sử, địa lý, kinh tế, quân sự, đô thị, môi trường. Hơn 20 năm nay, ông đã lặng lẽ có mặt tại các chùa, đền, đình, các lễ hội của Hà Nội để ghi chép, chụp ảnh và tìm hiểu.

Vì sao xuất thân là nhà khoa học về lĩnh lực CNTT nhưng ông lại dành nhiều thời gian để nghiên cứu văn hóa, lịch sử? Trả lời câu hỏi này, TS Nguyễn Chí Công cho biết, ông thừa hưởng gen di truyền của ông nội là chí sĩ Nguyễn Hữu Cầu - một trong những linh hồn của nhóm Đông Kinh Nghĩa Thục. Cha ông chính là giáo sư Nguyễn Hữu Tảo - thầy dạy của nhiều nhân vật nổi tiếng của Việt Nam như Tổng Bí thư Trường Chinh; Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh; các nhà văn, nhà thơ Nguyễn Đình Thi, Lưu Văn Lợi, Nguyễn Huy Tưởng, Văn Cao, Thế Lữ, Hoàng Thế Thiện… Chú ruột ông là học giả Thiều Chửu Nguyễn Hữu Kha - tác giả “Hán Việt từ điển” và nhiều bộ sách về Phật giáo. Anh cả của TS Nguyễn Chí Công là ông Nguyễn Hải Trừng - một trong những chiến sĩ trẻ đầu tiên của Trung đoàn Thủ đô.

Quảng bá Hà Nội theo cách riêng

Hai trang web https://dongtac.hncity.org và https://360.hncity.org do TS Nguyễn Chí Công quản lý đều được các nhà nghiên cứu lịch sử, địa lý, du lịch trong nước xem là địa chỉ tham khảo tin cậy. Rất nhiều di tích của Hà Nội được thể hiện toàn cảnh panorama 360 độ, sinh động, trực quan và có chiều sâu tại https://360.hncity.org. Năm 2009, sau 2 năm kể từ khi thành lập, trang https://360.hncity.org được Ủy ban Khoa học Kỹ thuật Pháp - Việt tặng thưởng 10.000 euro về ứng dụng công nghệ mới trong việc quảng bá văn hóa, lịch sử Hà Nội nói riêng và Bắc Bộ nói chung.

Hiện nay, chỉ cần nhấp chuột vào các danh mục trên trang web là người yêu Hà Nội có thể khám phá kiến trúc hàng trăm đền miếu, đình làng ở Thủ đô... Các dữ liệu thông tin về các di tích được tuyển chọn công phu, sắp xếp khoa học, thuận tiện cho việc tra cứu. Vốn là nhà khoa học tự nhiên nên cách giới thiệu thông tin về di tích của TS Nguyễn Chí Công ngắn gọn, dễ tìm (di tích thờ ai, xây dựng thời nào, địa chỉ cụ thể, năm xếp hạng, hạng gì, kiến trúc ra sao, giá trị của những hiện vật hoặc di sản văn hóa phi vật thể…). Ngoài ra, ông còn giới thiệu thêm về các di tích vùng lân cận, ghi chú các tuyến xe buýt gần di tích để giúp du khách có thể chủ động thiết lập hành trình của mình sao cho phù hợp và hiệu quả. Mọi người có thể tìm kiếm điểm du lịch qua bản đồ, xác định tọa độ điểm du lịch qua GPS.

Hơn 20 năm sưu tầm, nghiên cứu, TS Nguyễn Chí Công ấp ủ việc xuất bản 10 tập lược sử, địa lý, kiến trúc "1.000 điểm đến Đồng bằng Bắc Bộ", mỗi tập khoảng 100 di tích, trong đó 3 tập đầu tiên ông dành viết về Hà Nội. Tập 1 "Ven sông Tô Lịch” và tập 2 “Xung quanh đầm, hồ Hà Nội", mỗi tập giới thiệu 103 đình, đền, chùa, miếu Hà Nội. Mới đây, người đọc tiếp tục được cập nhật 120 di tích văn hóa, lịch sử quanh Hà Nội trong tập 3 “Xuôi dòng Nhuệ Giang” và hiện ông đang chuẩn bị xuất bản tập 4.

Các bài viết của TS Nguyễn Chí Công đều có cấu trúc chặt chẽ, các cột mốc thời gian rõ ràng, tiện cho việc tra cứu, nghiên cứu, ảnh minh họa đẹp, có độ chính xác cao. Sách được áp dụng các công nghệ mới, như gắn mã QR trên từng trang sách giúp liên kết mỗi bài viết lên ấn bản điện tử, hay địa chỉ rút gọn của Google, giúp mọi người tìm vị trí chính xác của di tích. TS Lê Lân, Tổng Biên tập NXB Nông nghiệp, đánh giá cao các ấn phẩm của Nguyễn Chí Công và cho rằng các di tích trong 3 tập đầu của bộ sách đều gắn với văn hóa nông nghiệp và đất, người Hà Nội, rất công phu, chi tiết.

Không chỉ giới thiệu đình, đền, chùa, quán Hà Nội bằng ảnh panorama 360 độ tại https://360.hncity.org và bộ sách "1.000 điểm đến Đồng bằng Bắc Bộ" mà ông còn là “hướng dẫn viên du lịch 0 đồng” cho hàng ngàn đoàn khách muốn tìm hiểu về Hà Nội. Theo đó, định kỳ trên fanpage https://www.facebook.com.dongcacnet và web của ông sẽ thông báo các địa điểm, chương trình “Café Lịch sử” để du khách chủ động đăng ký. Ngoài ra, các đoàn khách quốc tế muốn tìm hiểu sâu về văn hóa, du lịch Hà Nội ông đều vui vẻ nhận lời làm hướng dẫn viên. Ông nói: “Tôi muốn truyền sự đam mê văn hóa, lịch sử Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung cho các bạn trẻ. Tôi sẽ làm hết khả năng có thể, để thế giới biết đến Hà Nội ngàn năm văn hiến, với bao di tích lịch sử rất ấn tượng”.

Với những cống hiến của mình, TS Nguyễn Chí Công thực sự xứng đáng với danh xưng “Nhà Hà Nội học thầm lặng" mà bạn bè quốc tế đã đặt cho ông.