Bài học lịch sử sinh động

Nguyễn Á là nhiếp ảnh gia khá nổi bật với những dự án ảnh cho cộng đồng và tôn vinh con người Việt Nam như "Thanh niên tình nguyện mùa hè xanh" (2007), "Họ đã sống như thế" (2009), "Tâm và Tài - Họ là ai?" (2013). Đến "Hoàng Sa - Trường Sa, biển đảo của Việt Nam", Nguyễn Á thêm một lần được đồng nghiệp và công chúng ghi nhận về sức sáng tạo và giá trị nghệ thuật mà anh tạo ra. Nguyễn Á dồn tâm sức cho "Hoàng Sa - Trường Sa, biển đảo của Việt Nam" góp phần "để mọi người thấy được tầm quan trọng của biển cả quê hương mà cha ông đã để lại từ xưa cho đến tận bây giờ", như anh viết trong lời đề tựa.

Cuốn sách khổ lớn, in giấy màu, dày 385 trang, do NXB Hồng Đức ấn hành quý II-2014, tập hợp 1.000 bức ảnh. Nhiều mà không rối. Với phong cách riêng, Nguyễn Á sắp xếp ảnh theo chủ đề, tạo những câu chuyện về các nhân vật, sự kiện mà anh đã gặp, chứng kiến, ghi lại ở Hoàng Sa, Trường Sa, Nhà giàn DK1 và đảo Lý Sơn. Dự án được Nguyễn Á thực hiện trong 4 năm, qua 5 lần đến Trường Sa và 2 lần tới Hoàng Sa, lần lâu nhất là 25 ngày. Để thực hiện cuốn sách ảnh này, Nguyễn Á đã mời một ê kíp cùng cộng tác gồm những nhà báo, dịch giả, biên tập viên, kỹ thuật viên chắc nghề. Mỗi bức ảnh, anh đều ghi cụ thể, rõ ràng về địa điểm, nhân vật, sự liên quan đến một trong số hơn 150 câu chuyện mà anh muốn kể trong sách. Nội dung được in với hai thứ tiếng Việt và Anh. Thế nên, khi cầm cuốn sách trong tay, bạn đọc biết đến một "biên niên ký về con người, địa lý, cảnh vật và các sự kiện liên quan về Hoàng Sa, Trường Sa, biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc trong thời kỳ hiện đại" như lời GS Hoàng Chương khẳng định.

Cầm cuốn sách, thật xúc động khi thấy hình ảnh những ngư dân Việt Nam đánh bắt cá xa bờ, đồng bào ta sinh sống trên đảo, những đứa trẻ cắp sách đến trường ở Trường Sa, chiến sĩ hải quân canh giữ đảo… Đặc biệt những hình ảnh tàu Trung Quốc ngang ngược đâm va, phun vòi rồng vào tàu của lực lượng thực thi pháp luật Việt Nam xung quanh diễn biến Trung Quốc bất chấp luật pháp quốc tế, ngang nhiên hạ đặt trái phép giàn khoan Haiyang Shiyou - 981 trong vùng đặc quyền kinh tế nước ta, đã gây ấn tượng mạnh với độc giả.

Nói về chất lượng ảnh, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam Vũ Quốc Khánh nhận định: "Nguyễn Á là nghệ sĩ đi đầu trong việc thực hiện sách ảnh tập trung vào con người, cuộc sống đương đại. Bộ ảnh lần này của anh cũng vậy, vừa giàu tính nghệ thuật vừa mang tính báo chí cao. Có những bức mà nhìn vào đó, ta biết ngay tác giả không chỉ là tay máy chuyên nghiệp mà phải là người từng trải, tâm hồn sâu sắc thì mới có thể ghi lại được như thế".

Ngoài giá trị về nghệ thuật nhiếp ảnh, cuốn sách "Hoàng Sa - Trường Sa, biển đảo của Việt Nam" còn mang ý nghĩa về mặt lịch sử và giáo dục. Nhà sử học Dương Trung Quốc đánh giá: "Hiện thực hôm nay là lịch sử của mai sau. Cuốn sách không chỉ là tài sản của Nguyễn Á, mà còn là tài sản của đất nước". Dưới góc độ của một người làm giáo dục, GS Nguyễn Lân Dũng cho rằng: "Sách ảnh của Nguyễn Á là cách dạy sinh động và dễ hiểu nhất cho thế hệ trẻ về biển đảo Việt Nam, hơn tất cả những bài học lịch sử dày đặc số và chữ".