70 năm kinh tế Hà Nội: Vì mục tiêu phát triển tuần hoàn, bền vững

Qua những ý kiến, tham luận, phân tích tổng hợp và sâu sắc từ các chuyên gia, đại biểu tham dự, bức tranh kinh tế Thủ đô từ ngày giải phóng (10-10-1954) đến nay hiển hiện một cách rõ nét. Nhìn tổng thể, hoàn toàn có cơ sở để ghi nhận, tự hào về giai đoạn phát triển vừa qua của kinh tế Thủ đô, đồng thời tin tưởng vào tương lai phát triển nhanh hơn, bền vững hơn…

Bước tiến dài của kinh tế Thủ đô

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị Nguyễn Thành Lợi cho biết, Hà Nội đã vươn lên trở thành một trong những đô thị lớn của khu vực Đông Nam Á, với tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh, bền vững; thực sự là Thủ đô nghìn năm văn hiến, nơi lắng đọng hào khí Thăng Long, nơi kết tinh và tỏa sáng trí tuệ Việt Nam... Trong nhiều năm qua, Hà Nội luôn duy trì tăng trưởng kinh tế khá và đóng góp tích cực vào tăng trưởng của cả nước. 6 tháng đầu năm 2024, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) tăng 6% so với cùng kỳ năm trước; tổng thu ngân sách Nhà nước thực hiện đạt 61,7% dự toán (tăng 12,5% so với cùng kỳ); kim ngạch xuất khẩu tăng 8,8%; vốn đầu tư phát triển xã hội tăng 9,55% (cùng kỳ tăng 9%).

Tại tọa đàm, các chuyên gia đều có chung nhận định, trong 70 năm qua, Hà Nội đã đạt được những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội to lớn. Quy mô kinh tế, cơ cấu cũng như chất lượng tăng trưởng đã gặt hái kết quả khả quan, là một bước tiến dài. Hoạt động kinh tế từng bước tái định hình, phát triển từ sau ngày giải phóng năm 1954 với nhiệm vụ tham gia xây dựng đất nước, đáp ứng nhu cầu sản xuất - nhu cầu tiêu thụ ở miền Bắc, đồng thời chi viện cho miền Nam. Sau năm 1975 chứng kiến sự chuyển đổi mạnh mẽ, phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu và gặt hái kết quả rất to lớn từ sau công cuộc Đổi mới đến nay.

Đặc biệt, theo Tiến sĩ Bùi Thị An, từ khi điều chỉnh địa giới hành chính, Thủ đô đã có sự thay đổi một cách toàn diện. Bình quân tăng trưởng GRDP của Hà Nội luôn cao hơn mức chung của cả nước, luôn là đơn vị đầu tàu về kinh tế. Chất lượng cuộc sống của người dân được nâng lên rõ rệt. Cơ cấu kinh tế thay đổi hoàn toàn với tỷ lệ thương mại - dịch vụ ngày càng tăng, tỷ lệ nông nghiệp thu hẹp dần.

Đáng nói là, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho hay, quy mô thu nhập của Hà Nội đã tăng rất mạnh mẽ từ năm 2010 đến năm 2023 với GRDP thường dẫn đầu cả nước với mức tăng trưởng khoảng 7%. Đặc biệt, thu nhập bình quân đầu người của Hà Nội vào năm 2023 đã lần đầu tiên vượt thành phố Hồ Chí Minh.

Đặc biệt, những năm gần đây kinh tế Thủ đô tăng trưởng theo hướng hiện đại, lan tỏa. Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong đánh giá, một số lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao đã có bước phát triển khá như: Điều khiển kỹ thuật số, tự động hóa, rô bốt, nano, plasma, laser, công nghệ sinh học. Trong hai năm 2021 và 2022, có 55 doanh nghiệp với 79 sản phẩm; năm 2023 có 33 sản phẩm của 24 doanh nghiệp được công nhận là sản phẩm công nghiệp chủ lực của thành phố. Hiện tại, Hà Nội đang chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của hệ thống khu - cụm công nghiệp theo hướng hiện đại, đồng bộ, sẵn sàng đáp ứng những nhu cầu thiết yếu của doanh nghiệp bên cạnh sự cải thiện ngày càng rõ nét, đồng bộ của hạ tầng giao thông. Đó là điều kiện thuận lợi cho hoạt động khởi nghiệp, đăng ký đầu tư của doanh nghiệp trong và ngoài nước…

Chủ động khai thác cơ hội

Tiến sĩ Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, với những lợi thế về địa lý, nguồn nhân lực, cải cách hành chính, Hà Nội có nhiều dư địa cho tăng trưởng. Hà Nội là một trong 5 địa phương thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài (FDI) nhất cả nước trong hàng chục năm qua; cũng là một trong những nơi đi đầu phát triển ngành công nghiệp phụ trợ. Hiện nay, đội ngũ doanh nghiệp có thể đáp ứng yêu cầu cho doanh nghiệp FDI đã tăng vượt trội.

Nhằm thúc đẩy tăng trưởng theo hướng nhanh, bền vững; nâng cao hiệu quả các nguồn lực, phù hợp với làn sóng đổi mới sáng tạo cũng như Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Hà Nội chủ trương tập trung phát triển kinh tế số, sản xuất xanh để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, kết hợp bảo vệ môi trường; xác định mục tiêu đối với các ngành, lĩnh vực. Đáng lưu ý, theo Chương trình Chuyển đổi số của thành phố Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, Hà Nội phấn đấu đến năm 2030 là trung tâm khởi nghiệp sáng tạo của cả nước và lọt vào tốp 3 địa phương dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số, về công nghệ thông tin, về chỉ số cạnh tranh, về đổi mới sáng tạo, về an toàn, an ninh mạng. Giá trị đạt được của kinh tế số chiếm trên 40% GRDP và năng suất lao động tăng bình quân trên 7,5%/năm…

Đánh giá về môi trường đầu tư kinh doanh của Hà Nội hiện nay, Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong cho rằng, ưu thế và lợi thế của Hà Nội rất lớn khi về cơ chế, chính sách, thời gian qua, Bộ Chính trị đã ban hành nhiều nghị quyết về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội; đặc biệt, Luật Thủ đô (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua. Về hạ tầng, Hà Nội là trung tâm đầu mối kết nối vận tải. Hà Nội có cộng đồng doanh nghiệp hiện đại; cộng đồng lao động trẻ, thu hút 2/3 trí thức cả nước. Bên cạnh đó, Hà Nội có lợi thế quy mô thị trường và lợi thế vùng. Vì vậy, Hà Nội cần tận dụng hiệu quả các lợi thế này.

Trong khi đó, Tiến sĩ Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp - thương mại (Bộ Công Thương) đánh giá, thời gian qua Hà Nội đã có nhiều nỗ lực trong việc cải thiện môi trường đầu tư thân thiện, thông thoáng, trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Hà Nội tạo điều kiện thủ tục xét duyệt đầu tư đơn giản hơn nhiều địa phương trong cả nước. Lãnh đạo thành phố cũng chủ động tiếp cận, hỗ trợ các nhà đầu tư tháo gỡ khó khăn, vướng mắc...

Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (VAFIE) Nguyễn Văn Toàn chia sẻ, Thủ đô có nhiều tiềm năng để bứt phá, tăng trưởng với nguồn nhân lực dồi dào, hạ tầng ngày càng hoàn thiện bên cạnh việc cải thiện môi trường đầu tư - kinh doanh. Hà Nội nằm trong tam giác tăng trưởng kinh tế của miền Bắc, có Vùng Thủ đô để phát huy nguồn lực. Chính phủ lại giao Khu công nghệ cao Hòa Lạc cho Hà Nội và đặt trụ sở Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia tại đây. Ngoài ra, một số tập đoàn kinh tế lớn của nước ngoài cũng thành lập trung tâm nghiên cứu và phát triển tại Hà Nội. "Đáng lưu ý, một số tập đoàn công nghệ bán dẫn đang hy vọng sẽ phát triển ở Việt Nam, trong đó Hà Nội là địa chỉ quan tâm. Thời gian tới, Hà Nội sẽ tăng trưởng mạnh mẽ hơn nếu như phát huy được cơ hội và tiềm năng", ông Nguyễn Văn Toàn nhận định.

Nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp - thương mại (Bộ Công Thương) Lê Quốc Phương:
Thủ đô tiếp tục phát huy vai trò đầu tàu

Với sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, Hà Nội đóng góp vào trong các chỉ số kinh tế của cả nước rất lớn. Hà Nội chỉ chiếm 1% về diện tích và 8,5% về dân số, nhưng hiện đóng góp 16% GDP cả nước, 18,5% thu ngân sách, 20% thu nội địa, xứng đáng với vai trò là trung tâm lớn về kinh tế và giao dịch quốc tế, một động lực phát triển của vùng Đồng bằng sông Hồng và cả nước.

Trước hết, Hà Nội không chỉ là Thủ đô, trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, mà còn là trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, giao dịch quốc tế. Về thế mạnh kinh tế, Hà Nội là động lực, đầu tàu tăng trưởng kinh tế của vùng Đồng bằng sông Hồng và cả nước. Bên cạnh đó, Hà Nội có vị trí đầu mối giao thông (đường bộ, sắt, thủy, hàng không) và kết nối dễ dàng với các tỉnh, thành phố phía Bắc, cả nước và quốc tế. Với việc chuyển dịch thành thành phố xanh, sạch, thông minh, hiện đại, nếu thành công, Hà Nội sẽ tiếp tục phát huy vai trò đầu tàu trong khu vực và cả nước.
Phó Hiệu trưởng Trường Kinh tế và Quản lý công (Đại học Kinh tế quốc dân) Nguyễn Ngọc Sơn:
Nâng chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh

Tăng trưởng kinh tế của Hà Nội trong giai đoạn 2011-2020 đạt trung bình đạt gần 6,84% năm, nhưng đã có những dấu hiệu chậm lại trong giai đoạn 2021-2022 (6,03%). Nguyên nhân là do mô hình tăng trưởng của Hà Nội chủ yếu vẫn dựa vào chiều rộng. Mô hình tăng trưởng này làm cho hiệu quả và chất lượng tăng trưởng thấp. Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số và kinh tế tuần hoàn, vấn đề đặt ra đối với Hà Nội là chuyển đổi mô hình tăng trưởng mới, được hậu thuẫn bởi kỹ năng, công nghệ, có sự đột phá về năng suất và bền vững.

Hà Nội cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực, phát triển xanh, thân thiện với môi trường và chuyển sang giai đoạn 3 của quá trình phát triển, tức nền kinh tế dựa vào đổi mới, sáng tạo và kinh tế số. Tăng trưởng cao nhưng đi đôi với nó phải nâng cao chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Tiếp đó, Hà Nội chuyển sang mô hình công nghiệp hóa phát huy lợi thế so sánh động, lợi thế cạnh tranh bậc cao.

Chủ tịch Tập đoàn N&G Holding Nguyễn Hoàng:
Phát triển kinh tế theo mô hình vòng tròn lan tỏa

Để phát triển kinh tế Hà Nội tuần hoàn, bền vững, Hà Nội cần nghiên cứu kỹ về 17 mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp quốc và mô hình một số thủ đô của châu Á, Bắc Âu... để đưa ra một chương trình, hình mẫu. Để làm được, Hà Nội nên dành kinh phí nghiên cứu và thực hiện cho tất cả các lĩnh vực; đưa ra lộ trình cho từng ngành nghề, thông điệp rõ đến từng người dân sống, làm việc tại Thủ đô để cùng thực hiện.

Đồng thời, Hà Nội cần thành lập Hội đồng phát triển kinh tế - xã hội bền vững, mời các chuyên gia trong các lĩnh vực, doanh nghiệp... cùng tham gia. Hà Nội nên có mô hình một vòng tròn lan tỏa để phát triển kinh tế, tức là công nghiệp gắn với nông nghiệp, tiếp đến gắn với y tế, giáo dục, văn hóa, du lịch... Tất cả gắn kết với nhau, bổ trợ cho nhau, lấy ưu điểm của nhau để phát triển. Nhất định phải lấy sự sống an lành - xanh sạch - hạnh phúc - mức sống tốt nhất cho người dân Hà Nội là mục tiêu phát triển.

Bảo Hân ghi