3 yếu tố quyết định sức khỏe

Lối sống lành mạnh sẽ có lợi cho sức khoẻ (ảnh: Inmagine).

1. Di truyền

Những đặc điểm di truyền của cơ thể trong đó có những đặc điểm phản ánh về sức khoẻ như: màu da, màu tóc, chiều cao, cân nặng, tuổi thọ…và cả một số bệnh tật nữa đều do các thế hệ trước truyền lại (cha mẹ, ông bà, thậm chí còn xa hơn). Tính di truyền được quyết định bởi bộ máy di truyền ở trong nhân tế bào. Bởi thế mà người xưa thường nói "Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh”.

2. Môi trường

Môi trường là hoàn cảnh xung quanh cơ thể sống. Con người lấy thức ăn, nước uống và ôxy từ môi trường và thải ra môi trường các chất cạn bã (phân, nước tiểu, mồ hôi…). Đồng thời, cơ thể cũng chịu tác động của nhiều yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm của không khí, gió, mưa… Ngoài môi trường tự nhiên, con người còn chịu ảnh hưởng của môi trường xã hội gồm biết bao mối quan hệ phức tạp giữa cá nhân, gia đình và xã hội như : giá trị, niềm tin, luật pháp, văn hoá, chính trị, kinh tế, tôn giáo…

Mỗi con người đều có hai mặt : Con người sinh vật học (chịu sự chi phối của quy luật tự nhiên : di truyền, biến dị, bảo toàn năng lượng, bảo toàn vật chất…) và con người xã hội (chịu sự chi phối của quy luật xã hội: về kinh tế,văn hoá,…).

Môi trường tác động đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người. Môi trường có thể được coi là con dao hai lưỡi và việc sử dụng nó như thế nào là do con người quyết định.

3. Lối sống

Lối sống bao gồm tất cả các mặt sinh hoạt của con người (về tinh thần và vật chất) như tư duy, tình cảm, ăn uống, lao động, học tập, nghỉ ngơi, hoạt động thể dục, thể thao, vui chơi, văn hoá…

Lối sống lành mạnh, văn minh thì sẽ có lợi cho sức khoẻ, trái lại nếu lối sống không lành mạnh, lạc hậu sẽ ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ, tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân cũng như của gia đình và cộng đồng. Khi xã hội càng phát triển, đời sống vật chất và tinh thần càng tăng cao, chăm sóc y tế ngày một tốt hơn thì sức khoẻ của mỗi người chủ yếu do bản thân người đó quyết định.

Tóm lại, ba yếu tố di truyền, môi trường và lối sống liên quan chặt chẽ với nhau và cùng tác động đến sức khoẻ. Di truyền quyết định giới hạn thể hiện của các đặc điểm, còn môi trường và lối sống quyết định mức độ thể hiện cụ thể của mọi đặc điểm trong giới hạn do di truyền quy định. Như vậy, mỗi người có một vốn di truyền về sức khoẻ. Vốn đó được phát huy đến mức nào là do điều kiện môi trường và lối sống.

Với trình độ khoa học hiện nay, việc tác động được trực tiếp lên bộ máy di truyền của mỗi người để bảo vệ và nâng cao sức khoẻ còn hạn chế, nhưng chúng ta có thể chủ động tác động lên môi trường (chống ô nhiễm và không làm suy thoái môi trường), chủ động thực hành các hành vi vệ sinh, xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh (tập luyện thể dục thể thao, vui chơi giải trí…) nhằm phát huy tối đa các vốn di truyền về sức khoẻ để đạt càng gần giới hạn càng tốt.

Theo BS Nguyễn Võ Kỳ Anh-Trường Đại học Y Hà Nội (VTV.vn)