234 năm Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa: Âm vang truyền thống hào hùng

Bản hùng ca chiến thắng

Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa, hay chiến thắng Kỷ Dậu là tên gọi mà các nhà sử học Việt Nam dành cho loạt trận đánh chống ngoại xâm của nước Đại Việt dưới thời Tây Sơn, do Vua Quang Trung lãnh đạo. Lúc bấy giờ, nhà Thanh lợi dụng tình hình nước ta rối ren, biến loạn, đã phái Tôn Sĩ Nghị dẫn 29 vạn quân sang xâm lược. Đi đến đâu, chúng đánh phá, cướp bóc, hà hiếp dân lành… đến đó, khiến người người oán thán.

Nhận được cấp báo, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ làm lễ tế cáo trời đất, lên ngôi Hoàng đế lấy hiệu Quang Trung, rồi lập tức cùng nghĩa quân Tây Sơn tiến ra Bắc nhằm đập tan dã tâm của giặc. Chọn khu vực Thăng Long làm mục tiêu tiến công chủ yếu, nhà vua chia quân làm năm đạo, đích thân chỉ huy hướng chính diện cùng tiến. Giữa ba quân, lời hịch vang động, ý chí ngút ngàn: “Đánh cho để dài tóc/Đánh cho để đen răng/Đánh cho nó chích luân bất phản/Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn/Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ”.

Đêm 30 Tết, nghĩa quân vượt sông, hạ đồn tiền tiêu ở Gián Khẩu. Đêm mùng 3 Tết, chiếm đồn Hà Hồi. Rạng sáng mùng 5 Tết, đại quân một mũi tiến công Ngọc Hồi, khiến đồn giặc chìm trong khói lửa; một mũi khác áp sát đồn Đống Đa, khiến quân tướng nhà Thanh phải bỏ chạy thục mạng. Tổng đốc Tôn Sĩ Nghị, khi ấy đang ở cung Tây Long, đã “ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc giáp, dẫn kỵ mã nhằm hướng Bắc mà chạy” (Hoàng Lê nhất thống chí). Trưa mồng 5 Tết, Hoàng đế Quang Trung ngự trên lưng voi, dẫn đầu đại quân vào Kinh thành trong sự đón chào hoan hỉ của người dân Thăng Long, đúng là: “Một trận rồng lửa giặc tan tành/Bỏ thành cướp đó trốn cho nhanh/Ba quân đội ngũ chỉnh tề tiến/Trăm họ chật đường vui tiếp nghênh”.

Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa khẳng định nghệ thuật quân sự tuyệt vời của nghĩa quân Tây Sơn, tài cầm quân của Hoàng đế Quang Trung - Nguyễn Huệ với chiến thuật thần tốc, chỉ trong 5 ngày đã đánh tan 29 vạn quân Thanh, trong đó trận Ngọc Hồi và Đống Đa là tử huyệt. Theo Giáo sư Sử học Lê Văn Lan, bằng thắng lợi vĩ đại này, dân tộc ta đã đập tan mộng xâm lược của quân Thanh, giữ vững nền độc lập dân tộc.

“Mùa xuân đại thắng năm 1789 còn được lưu danh là xuân lửa Đống Đa. Từ chỗ là tên của một trong 8 khu phố nội thành Thủ đô năm 1959, tên của một trong 4 khu nội thành năm 1974 và cuối cùng là tên của một trong 4 quận nội thành Hà Nội từ năm 1981, tất cả nói lên rất rõ tầm quan trọng của trận đánh có tên là: Đống Đa”, Giáo sư Sử học Lê Văn Lan nhận định.

Viết tiếp trang sử vàng

Mùa xuân rực rỡ chiến công cách đây 234 năm đã đi vào lịch sử đất nước, trở thành một trong những mùa xuân kỳ diệu nhất, tiêu biểu nhất cho ý chí quật cường và sức mạnh của tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc. Kể từ sau chiến thắng mùa xuân ấy, cứ mùng 5 Tết hằng năm, nhân dân cả nước lại hân hoan mở hội, tưởng nhớ công ơn của nghĩa quân Tây Sơn và Hoàng đế Quang Trung - Nguyễn Huệ. Tại nhiều điểm di tích lưu dấu đội quân áo vải, cờ đào, các hoạt động “giỗ trận” thể hiện lòng thành kính được duy trì đều đặn. Đặc biệt, tại Công viên văn hóa Đống Đa (quận Đống Đa), Lễ hội kỷ niệm Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa mở ra hằng năm với nhiều nghi thức truyền thống linh thiêng, như: Lễ rước kiệu, dâng hương, đọc trúc văn, trình diễn sử thi, trống hội, tái hiện thế trận rồng lửa… Bên cạnh các nghi thức phần lễ, các hoạt động phần hội tại đây cũng không kém phần độc đáo là: Thi đấu cớ tướng, cờ người, các trò chơi dân gian, thu hút đông đảo nhân dân quanh vùng về dâng hương, dự hội.

Theo Phó Chủ tịch UBND quận Đống Đa Nguyễn Hoàng Giáp, việc khởi động năm mới bằng chương trình kỷ niệm chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa nhằm mục đích khơi thông, tiếp nối dòng chảy văn hóa từ đất võ Tây Sơn đến ngàn năm văn hiến Thăng Long, từ chủ nghĩa anh hùng đến chủ nghĩa yêu nước và tinh thần đại đoàn kết của cả dân tộc.

“Sau 3 năm phải tạm dừng để phòng, chống dịch Covid-19, lễ hội kỷ niệm được mở lại trong những ngày xuân mới này. Công tác chuẩn bị cho sự kiện đã được hoàn tất từ trước Tết Nguyên đán, trong đó tính toán rõ phương án xử lý tình huống ùn tắc giao thông khung giờ cao điểm, điểm dừng đỗ xe, phòng, chống dịch bệnh, cháy nổ… Tất cả sẵn sàng cho một mùa lễ hội văn minh, tiếp nối truyền thống đáng tự hào của dân tộc, nỗ lực phấn đấu, xây dựng quê hương, đất nước ngày càng đẹp hơn, xứng đáng với những công lao to lớn, khát vọng cháy bỏng và sự hy sinh cao cả của thế hệ đi trước”, ông Nguyễn Hoàng Giáp chia sẻ.