10 sự kiện nổi bật của thị trường chứng khoán VN năm 2011

1. Thị trường suy giảm trầm trọng, giá cổ phiếu không bằng mớ rau

TTCK liên tục suy giảm, liên tục mất các mốc kháng cự… là sự kiện đáng chú ý nhất trong năm qua. Ngày 23/12 Vn-Index dừng ở 359,1 điểm (thấp nhất trong năm 2011) và HNX – Index thiết lập đáy mới 58,42 điểm (thấp nhất từ trước tới nay). Hàng loạt cổ phiếu (CP) bluechip mất giá nghiêm trọng, không còn khả năng kéo thị trường đi lên.

Thị trường đi xuống thảm hại dẫn đến việc thanh khoản sụt giảm, thị giá nhiều cổ phiếu xuống rất thấp. Không ít cổ phiếu đã mất tới 80-90% giá trị so với đầu năm 2011. Cá biệt có những cổ phiếu xuống dưới 1000đ/CP, không bằng giá một mớ rau ngoài chợ.

2. Thông tư 226 về giám sát an toàn tài chính Cty chứng khoán và Đề án tái cấu trúc thị trường

Thông tư 226 về việc giám sát an toàn tài chính cho CTCK, công ty quản lý quỹ đã được Bộ Tài chính ban hành và có hiệu lực từ ngày 1/4/2011. Theo đó, những trường hợp không đáp ứng chỉ tiêu an toàn tài chính (tính theo tỷ lệ vốn khả dụng) sẽ bị cơ quan quản lý đưa vào tình trạng kiểm soát hoặc kiểm soát đặc biệt.

Hiện có khoảng 40 CTCK chưa đảm bảo chỉ tiêu an toàn tài chính nhưng UBCK chưa công bố danh sách này. Với các công ty vi phạm chỉ tiêu này, có thể sẽ bị rút giấy phép hoạt động môi giới, thậm chí rút giấy phép hoạt động của công ty. Trong tháng 12, UBCK đã trình Chính phủ đề án Tái cấu trúc thị trường chứng khoán gồm các nội dung: Tái cấu trúc CTCK (phân loại CTCK dựa theo thông tư 226); nâng cao tiêu chuẩn niêm yết; đa dạng hóa các sản phẩm đầu tư....


3. Thông tư 74: Cho phép margin, mở nhiều tài khoản, giao dịch cổ phiếu trong ngày

Điểm nhấn chính sách của năm 2011 là việc cho phép nhà đầu tư được mở nhiều tài khoản, giao dịch mua/bán cổ phiếu trong ngày và triển khai giao dịch ký quỹ. Trên thực tế, các nội dung này trước đó đã xuất hiện trên thị trường nhưng đều là các giao dịch “chui”.

Hiện có gần 40 CTCK được cấp phép giao dịch ký quỹ. Có khoảng 160 cổ phiếu niêm yết không được giao dịch ký quỹ, chủ yếu là có kết quả kinh doanh lỗ; trong đó có nhiều cổ phiếu thanh khoản cao như KLS, BVS, VND, SSI, SAM…

4. Bùng nổ hoạt động mua bán sáp nhập (M&A)

Hoạt động mua bán sáp nhập doanh nghiệp diễn ra sôi động trong suốt cả năm dưới nhiều hình thức khác nhau.

Những thương vụ “thay tên/đổi chủ” đáng chú được thực hiện trong năm qua như Tập đoàn Xuân Thành mua lại Chứng khoán Vincom; Masan Consumer mua cổ phần chi phối Vinacafe Biên Hòa; Hùng Vương mua cổ phần chi phối Faquimex Bến Tre… Nằm trong xu hướng tái cấu của các doanh nghiệp thì việc sáp nhập các công ty cùng tập đoàn cũng được đẩy mạnh: Điển hình là Vinpearl Hội An, Vinpearl Đà Nẵng và Vincharm sáp nhập vào Vinpearl; tiếp đến Vinpearl lại được sáp nhập vào Vincom.

Hoạt động M&A cũng không thể thiếu vắng nhà đầu tư ngoại khi họ đã mua cổ phần chi phối của nhiều doanh nghiệp trong nước: điển hình là Unicharm mua 95% cổ phần Diana, Fortis Healthcare mua 65% cổ phần của Y khoa Hoàn Mỹ. Ngoài ra còn có rất nhiều thương vụ nhà đầu tư ngoại mua cổ phần với tỷ lệ từ 20-40%...

5. Mạnh tay xử lý vi phạm trên TTCK

Thực thi nghị định 85 và Thông tư 37 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực chứng khoán, UBCK Nhà nước và 2 Sở GDCK ngày càng khắt khe hơn tình trạng vi phạm trong giao dịch, công bố thông tin. Ngoài hình thức xử phạt hành chính, việc giao dịch nội bộ và thao túng giá chứng khoán còn bị tịch thu toàn bộ khoản thu trái pháp luật, bị truy cứu hình sự (nếu có).

Tình trạng vi phạm công bố thông tin đã được siết chặt, những doanh nghiệp liên tục chậm trễ việc công bố thông tin thậm chí còn bị bắt buộc hủy niêm yết như với trường hợp của Dược Viễn Đông (DVD) và Descon (DCC). Mức xử phạt với hành vi thao túng giá chứng khoán được nâng lên nhưng chủ yếu là xử phạt các vụ việc diễn ra từ năm 2010 (các vụ việc liên quan đến cổ phiếu VIC, AAA…).

6. Lần đầu tiên có vụ khởi tố hình sự  trên TTCK

Vụ việc một số lãnh đạo của Dược Viễn Đông bị bắt giam đã gây chấn động thị trường. Doanh nghiệp này tiếp tục thu hút nhiều sự quan tâm trong năm 2011.

DVD đã chia tay sàn chứng khoán vào ngày 1/9 tại mức giá 3.500 đồng, chỉ bằng số lẻ so với thời kỳ đỉnh cao. Ngân hàng ANZ đã yêu cầu mở thủ tục phá sản với doanh nghiệp này và đến cuối tháng 9 thì DVD đã chấm dứt hoạt động.

Giữa tháng 9, vụ án Lê Văn Dũng (Nguyên Chủ tịch HĐQT-TGĐ DVD) cùng đồng bọn thao túng giá chứng khoán” đã kết thúc giai đoạn điều tra, chuyển hồ sơ đến Tòa án để truy tố trước pháp luật.

Theo thông tin từ cơ quan điều tra, Lê Văn Dũng cùng một số người khác đã có hành vi thao túng giá cổ phiếu DHT-Dược Hà Tây; khai khống, tạo doanh thu ảo cho DVD. Ngoài ra, UBCK đã xác định dấu hiệu Lê Văn Dũng cùng một số người khác có hành vi thao túng giá cổ phiếu DVD.

7. IPO một loạt doanh nghiệp lớn

Mặc dù thị trường không thuận lợi, nhưng một loạt tổng công ty nhà nước đã thực hiện đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng như Tổng Công ty Thép (VNSteel), Tổng Công Cty Xăng dầu (Petrolimex), Tổng Công ty Miền Trung (Cosevco) và 2 ngân hàng BIDV và MHB.

Đấu giá Petrolimex và Cosevco đã bán được hết lượng cổ phần đem đấu giá trong khi VNSteel chỉ bán được 60% và MHB bán được 28%.

Nhìn chung những doanh nghiệp được đánh giá là có nhiều tiềm năng vẫn được nhà đầu tư đặt mua hết.

8. Nhiều Cty chứng khoán rơi vào tình cảnh khốn khó

Do ảnh hưởng của thị trường, các công ty chứng khoán đã trải qua một năm đầy khó khăn.

Đầu năm, Chứng khoán Kim Long (KLS) đã từng toan tính bỏ lĩnh vực chứng khoán, rồi hàng loạt các sự kiện liên quan đến công ty chứng khoán như SME bị đình chỉ lưu ký vì thiếu hụt thanh khoản; Chủ tịch Chứng khoán Hà Thành “biến mất” cùng khoản âm tiền hơn 100 tỷ đồng, nhà đầu tư kiện chứng khoán FLC, vụ việc PVFI-Chứng khoán Phố Wall…

Mới đây nhất có thêm Chứng khoán Hà Nội (HSSC) xin rút nghiệp vụ môi giới.

Với tình hình như hiện nay thì phần lớn các CTCK sẽ khó tránh được tình cảnh thua lỗ, đặc biệt là nhóm các CTCK nhỏ. Trong 9 tháng đầu năm nay, có 18/27 CTCK niêm yết lỗ với mức lỗ gần 1.400 tỷ đồng.

9. Ban hành thông tư về quỹ mở, tạo cơ chế thành lập nhiều loại hình quỹ đầu tư

Bộ Tài chính đã chính thức ban hành Thông tư 183 về quỹ mở và đang xây dựng dự thảo Thông tư hướng dẫn thành lập và quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, bao gồm các quỹ đóng, quỹ thành viên, quỹ ETF, quỹ đầu tư bất động sản và các loại công ty đầu tư chứng khoán. Thông tư về quỹ mở sẽ tạo nền tảng pháp lý để từ đó hình thành nên nhiều sản phẩm đầu tư mới, làm gia tăng sự tham gia của nhà đầu tư có tổ chức, dòng vốn đầu tư sẽ có nhiều lựa chọn hơn. Việc ban hành thông tư 183 là một phần trong đề án tái cấu trúc thị trường chứng khoán.

10. Tăng giá điện cuối năm – cú “knoc out” đẩy thị trường xuống dốc không phanh

Thông tin tăng giá điện (bắt đầu từ 20/12/2011) là cú “knock out” cuối cùng đánh thẳng trực diện khiến TTCK Việt Nam lại lao dốc không phanh. Cả VN – Index lẫn HNX – Index đều lập đáy mới trong năm sau thông tin tăng giá điện. Tăng giá điện có nghĩa là những tháng tiếp theo của năm 2012 sẽ phải dè chừng lạm phát, nhất là tháng tới là tháng giáp Tết, hoạt động mua bán tăng mạnh, giá cả cũng vì thế mà tăng theo. Chính sách tiền tệ năm 2012 vẫn theo hướng chặt chẽ linh loạt với mức tăng trưởng tín dụng từ 15-17% và do đó dòng tiền vào chứng khoán sẽ chẳng có nhiều cơ hội.