Xét xử vụ "bầu Kiên": HĐXX tiếp tục thẩm vấn về các hợp đồng uỷ thác

Đây là ngày thứ 3 diễn ra phiên xét xử sơ thẩm.

8h35, HĐXX tiếp tục phần xét hỏi về hành vi “kinh doanh trái phép”. HĐXX đã thẩm vấn đại diện Tổng cục Thống kê về việc mã ngành nào cho việc đầu tư cổ phần, cổ phiếu của Nguyễn Đức Kiên. Đại diện Tổng cục Thống kê cho rằng việc đầu tư cổ phần đã được xác định “mã ngành kinh tế” song không thể trả lời việc đầu tư đó có “mã ngành kinh doanh” hay không.

Tòa tiếp tục hỏi bị cáo Lý Xuân Hải về việc Công ty Thiên Nam thỏa thuận với Vietbank về việc Thiên Nam chuyển giao, kế thừa và tiếp tục thực hiện hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính giữa Vietbank với ngân hàng ACB, tiếp nhận toàn bộ trạng thái kinh doanh giá vàng ngoài lãnh thổ Việt Nam. Lý Xuân Hải cũng cho rằng việc kinh doanh chỉ liên quan đến sản phẩm là giá trị trạng thái vàng. Để làm rõ thêm nội dung này, Tòa đã thẩm vấn đại diện ngân hàng ACB, ngân hàng Nhà nước để làm rõ vì sao Thiên Nam được chọn ủy thác.

Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho rằng các văn bản pháp luật liên quan không có nội dung điều chỉnh hành vi kinh doanh “giá vàng”. Đại diện ACB cho biết, Nguyễn Đức Kiên được Thiên Nam ủy quyền đặt lệnh giao dịch qua điện thoại.

9h20, Tòa tiếp tục xét hỏi Nguyễn Đức Kiên. Nguyễn Đức Kiên thừa nhận cuối tháng 4-2010 có đặt 6 lệnh mua trạng thái vàng.

HĐXX đã thẩm vấn đại diện Ngân hàng Nhà nước về quyết định của NHNN về cấm các giao dịch liên quan đến vàng, sau khi gia hạn thì đến 26-3-2010 có gia hạn đến 31-7-2010. 

Trả lời trước HĐXX, bị cáo Lý Xuân Hải thừa nhận những lời khai tại cơ quan điều tra về bản chất các loại hình giao dịch vàng hay kinh doanh giá vàng. Tại cơ quan điều tra, tháng 8-2013, Hải khai bản chất kinh doanh giá trị vàng là kinh doanh vàng.

Về việc chuyển giao giữa Vietbank và Thiên Nam để Thiên Nam tiếp tục thực hiện hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính giữa Vietbank với ngân hàng ACB, Lý Xuân Hải cho biết không kiểm tra giấy phép kinh doanh của Thiên Nam, cho rằng các đơn vị đó phải tự xác định ngành nghề kinh doanh. Lý Xuân Hải cũng không khẳng định được hợp đồng chuyển giao trên có phải là hợp đồng kinh doanh hay không.

9h45, tòa nghỉ giải lao.

9h55, được nói trước tòa, Nguyễn Đức Kiên viện dẫn nhiều văn bản pháp luật liên quan nhằm cho rằng việc kinh doanh “giá vàng” là không trái quy định pháp luật.

HĐXX tiếp tục xét hỏi Lý Xuân Hải để tìm hiểu về mối quan hệ kinh doanh giữa Thiên Nam và ACB. Lý Xuân Hải cho rằng việc hợp tác kinh doanh là bình thường…

Thẩm vấn vợ và em gái Nguyễn Đức Kiên 

10h15, tòa chuyển sang phẩn xét hỏi về hành vi “trốn thuế”. Nguyễn Đức Kiên được đưa khỏi phòng xử, cách ly với phần thẩm vấn.

Người được thẩm vấn đầu tiên là Đặng Ngọc Lan (vợ của bị cáo Nguyễn Đức Kiên, Tổng Giám đốc Công ty B&B). Đặng Ngọc Lan cho rằng việc làm Tổng Giám đốc là do chồng bảo, mọi hoạt động kinh doanh không nắm được mà do Nguyễn Đức Kiên nắm và quyết định. Bà Đặng Ngọc Lan cũng không biết ai soạn thảo hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính ngày 25-12-2008 với ngân hàng ACB với nội dung ủy thác cho ACB thực hiện các hoạt động đầu tư tài chính thông qua kinh doanh giá vàng ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Bà Đặng Ngọc Lan cho rằng do tin tưởng chồng, không nắm được nghiệp vụ kinh doanh, không nhớ ký hợp đồng này khi nào và ở đâu. Bà Lan cũng không nhớ hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính giữa B&B với Nguyễn Thúy Hương (em gái Kiên, cổ đông của Công ty B&B). Hợp đồng này được cho là để chuyển lợi nhuận nhằm trốn thuế vì trước đó Quốc hội có nghị quyết về việc miễn thuế thu nhập cá nhân trong 6 tháng đầu năm 2009.

Trả lời trước Tòa, Nguyễn Thúy Hương cũng cho rằng do tin tưởng Nguyễn Đức Kiên, không hiểu rõ nội dung hợp đồng ủy thác trên, không hiểu rõ về nghiệp vụ kinh doanh. Nguyễn Thúy Hương cho rằng chỉ ủy thác đầu tư với tư cách cá nhân để B&B kinh doanh vàng ghi sổ.

Đại diện ngân hàng ACB cho rằng hợp đồng ủy thác giữa B&B và ACB là hợp pháp.

Đặng Ngọc Lan tiếp tục cho rằng không nắm được các khoản thanh toán giữa ACB và B&B, B&B với Nguyễn Thúy Hương. Đặng Ngọc Lan thừa nhận có ký một số văn bản nhưng không nhớ rõ vì do chồng mang văn bản về đưa ký, không nhớ chính xác, không biết việc chuyển tiền đi như thế nào.

Nguyễn Thúy Hương khai 3 lần ký quyết toán lỗ lãi, được thanh toán 1 đợt giữa năm 2009 từ khoản lãi sau khi ủy thác cho B&B đầu tư, nhưng không nhớ rõ số tiền. Nguyễn Thúy Hương khai do muốn kiếm được nhiều tiền nên làm theo gợi ý của Kiên chứ không phải do Kiên chỉ đạo. Trong “thương vụ” này, Hương khai cũng không phải bỏ tiền ra đầu tư.

HĐXX đã triệu tập và thẩm vấn đại diện Tổng cục Thuế. Vị đại diện Tổng cục Thuế cho rằng với quy định của luật pháp, về hợp đồng ủy thác của Nguyễn Thúy Hương cho B&B, bà Hương phải được phép của Ngân hàng Nhà nước. Và vì bà Hương chưa có giấy phép kinh doanh vàng nên hợp đồng trên là không hợp pháp. Công ty B&B cũng không có đăng ký kinh doanh nhân ủy thác đầu tư và kinh doanh vàng trên tài khoản ở nước ngoài.

HĐXX thẩm vấn đại diện ACB về những khoản thuế mà B&B phải nộp khi hợp tác kinh doanh với ACB. Vị đại diện cho rằng B&B phải chịu 2 khoản thuế GTGT và thuế thu nhập doanh nghiệp nếu phát sinh lãi.

Đại diện Bộ Tài chính – cơ quan giám định cho biết, căn cứ vào số liệu cơ quan điều tra cung cấp, số thuế mà B&B phải nộp là hơn 25 tỷ đồng.

HĐXX thẩm vấn đại diện Chi cục thuế Đống Đa về việc khấu trừ thuế thu nhập tại B&B trước khi trả lãi (thu nhập) cho Nguyễn Thúy Hương.

10h55, Nguyễn Đức Kiên được đưa vào phòng xử để xét hỏi. Nguyễn Đức Kiên khai là người soạn thảo hợp đồng ủy thác ngày 25-12-2008. Nguyễn Đức Kiên cho rằng mình là cổ đông chi phối của B&B nên quyết định mọi hoạt động của B&B. Đặng Ngọc Lan và Nguyễn Thúy Hương chỉ giúp việc. Kiên khai ký hợp đồng ủy thác với Nguyễn Thúy Hương trước rồi mới ký hợp đồng ủy thác với ACB, một hợp đồng buổi sáng, một hợp đồng buổi chiều 25-12-2008.

Nguyễn Đức Kiên khai, đồng ý cho em gái kinh doanh vàng và giúp em đưa ra quyết định nên đã soạn thảo các hợp đồng. Từng giai đoạn của hợp đồng, Hương ký xác nhận. Vợ Kiên chỉ thay mặt ký các giấy tờ cần thiết. Nguyễn Đức Kiên khẳng định, Công ty B&B đã là đúng các quy định của luật Thuế, đã khai rõ các khoản thu với Chi cục thuế Đống Đa. Trong quá trình thực hiện hợp đồng, Kiên nhận là người ra lệnh mua bán vàng. Nguyễn Thị Hương chỉ theo dõi việc đặt lệnh.

Về thẩm quyền kinh doanh vàng của Nguyễn Thúy Hương, Nguyễn Đức Kiên cho rằng Tổng cục Thuế không có quyền đánh giá thẩm quyền kinh doanh vàng của Hương cũng như đánh giá tính hợp pháp hợp đồng mà Hương ký. Kiên cũng cho rằng, giám định viên Bộ Tài chính đã căn cứ vào các tài liệu không đầy đủ mà cơ quan điều tra đưa ra nên kết luận không chính xác.

Kiên cũng cho rằng đã thực hiện khấu trừ tại nguồn thuế. Kiên cho rằng chưa nhận được quyết định nào của Tổng cục Thuế về việc số tiền thuế phải nộp. Nguyễn Đức Kiên cho rằng nếu kiểm tra là toàn bộ sổ sách năm 2009 thì B&B lỗ, vì vậy không phải nộp thuế.

Trả lời trước tòa, Đặng Ngọc Lan cho biết B&B vẫn đang hoạt động và đại diện trước pháp luật vẫn là Nguyễn Đức Kiên.

Đại diện Chi cục Thuế Đống Đa cho biết khi nào có kết luận sẽ đề nghị truy thu số thuế hơn 25 tỷ đồng.

11h20 tòa tuyên nghỉ, 14h toà tiếp tục làm việc.

Thẩm vấn về các hợp đồng uỷ thác 

14h15, HĐXX tiếp tục phần xét hỏi với nội dung hành vi “cố ý làm trái”. Bị cáo Nguyễn Đức Kiên lại bị cách li.

Lý Xuân Hải tiếp tục được xét hỏi để làm rõ quá trình giữ chức vụ Tổng Giám đốc ACB. Lý Xuân Hải cho biết việc ủy thác cho nhân viên ngân hàng ACB gửi tiền vào Vietinbank (được coi là gây thiệt hại gần 719 tỷ đồng) không nhớ ai là người chủ động bàn bạc, quyết định chủ trương này nhưng tất cả đều đồng ý. HĐQT và HĐ sáng lập (Nguyễn Đức Kiên là Phó Chủ tịch HĐSL) đều đồng thuận. Hải cho biết, vì HĐSL khống chế 21% cổ phấn nên có thể quyết định chủ trương của ngân hàng. Hải cũng khẳng định không chỉ đạo nhân viên đi gửi tiết kiệm tại ngân hàng khác. 

HĐXX cũng đã thẩm vấn kế toán trưởng ACB Nguyễn Văn Hòa để xác định việc Lý Xuân Hải chỉ đạo việc thực hiện ủy thác hơn 719 tỷ đồng cho 19 nhân viên ACB gửi tiết kiệm vào Vietinbank chi nhánh Nhà Bè và chi nhánh TP Hồ Chí Minh.

VKS tiếp tục truy vấn Lý Xuân Hải về cơ sở pháp lý để thực hiện việc ủy thác cho nhân viên gửi tiết kiệm.

15h, HĐXX xét hỏi Lê Vũ Kỳ (nguyên Phó Chủ tịch HĐQT ngân hàng ACB) về việc thống nhất chủ trương trên thông qua việc ký tên vào biên bản cuộc họp Thương trực HĐQT đồng ý ủy thác cho các cá nhân để gửi tiền VND và USD tại các tổ chức tín dụng khác… HĐXX công bố nhiều lời khai của bị cáo thừa nhận vi phạm trong hành vi này.

15h20, tòa xét hỏi bị cáo Trịnh Kim Quang (nguyên Phó Chủ tịch HĐQT ACB). Bị cáo Trịnh Kim Quang cho rằng bị cáo Nguyễn Đức Kiên và Chủ tịch HĐSL Trần Mộng Hùng có vai trò quyết định các chủ trương của ACB.

Việc ủy thác gửi tiền là do Lý Xuân Hải chủ trương, tuy nhiên việc lãi xuất gửi tiền cao hơn qui định không thuộc trách nhiệm của ACB. Trịnh Kim Quang cũng phủ nhận một số lời khai tại cơ quan điều tra.

Toà nghỉ 15 phút giải lao

16h10 tòa tiếp tục làm việc với phần xét hỏi bị cáo Huỳnh Quang Tuấn, nguyên thành viên thường trực HĐQT ngân hàng ACB.

Bị cáo cho rằng thời điểm diễn ra cuộc họp bàn chủ trương ủy thác cá nhân gửi tiền (22-3-2010) thì mới chỉ là Phó TGĐ, là khách mời dự, không nắm được chủ trương.

16h25, bị cáo Phạm Trung Cang (nguyên Phó Chủ tịch HĐQT ACB) bị xét hỏi. Bị cáo Cang khai nhận có tham gia cuộc họp thường trực HĐQT ngày 22-3-2010 để bàn cách giải quyết số tiền đang dư trong ngân hàng (do nhiều người dân gửi tiền mà doanh nghiệp đang khó khăn mà không vay).

Bị cáo Cang khai, Lý Xuân Hải là người đưa ra sáng kiến gửi tiền vào các ngân hàng khác để tránh tình trạng thua lỗ vì cũng có tình trạng một số nhân viên ngân hàng khác sang gửi tiền vào Ngân hàng ACB. Thời điểm đó, Lý Xuân Hải báo cáo đã tham khảo và việc làm này không có gì sai vì vậy HĐSL đồng ý với sáng kiến của Lý Xuân Hải.

16h55, HĐXX xét hỏi riêng biệt bị cáo Nguyễn Đức Kiên về cuộc họp thường trực HĐQT ngày 23-10-2010. Nguyễn Đức Kiên khai, cuộc họp giao ban trên có mời các thành viên HĐSL tham dự (gồm Chủ tịch Trần Mộng Hùng và Phó Chủ tịch Nguyễn Đức Kiên). Trong cuộc họp, Lý Xuân Hải đề xuất việc ủy thác tiền cho nhân viên đi gửi tiền ở ngân hàng khác. Bị cáo Kiên khai không có ý kiến gì trong cuộc họp này. Về vai trò của mình trong việc ra Nghị quyết của HĐQT về ủy thác cá nhân gửi tiên, Nguyễn Đức Kiên khẳng đình không có vai trò gì trong ngân hàng ACB để có thể tác động đến việc ra nghị quyết trên…

17h10, tòa nghỉ. Ngày 23-5, HĐXX sẽ tiếp tục xét hỏi các bị cáo.