Vì sao nói Việt Nam sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ TPP?

Sau 5 năm đàm phán tích cực, 12 quốc gia trong vùng châu Á- Thái Bình Dương đã đạt được thỏa thuận về mặt nguyên tắc đối với TPP.

Nhóm phân tích Công ty CP Chứng khoán TP HCM (HSC) cho rằng, quá trình thông qua TPP tại cơ quan lập pháp các nước sẽ mất ít nhất nửa năm. Bước bước tiếp theo là TPP sẽ được cơ quan lập pháp các nước thảo luận và bỏ phiếu. Thời gian thực hiện sẽ tùy thuộc từng nước nhưng nhiều khả năng quá trình này sẽ mất 6-9 tháng. Trong trường hợp của Mỹ sẽ mất 90 ngày kể từ khi TPP được ký đến khi được trình trước Quốc hội để bỏ phiếu. Nghĩa là khoảng quý 2 năm sau. Trong trường hợp của Việt Nam thời gian còn dài hơn vì Quốc hội chỉ họp 2 lần 1 năm. Và lần họp tới nhiều khả năng diễn ra vào tháng 5/2016 (trên thực tế vẫn có khả năng TPP được trình Quốc hội thảo luận trong kỳ họp tới diễn ra vào tháng 10 nhưng điều này là không chắc chắn).

TPP sẽ chưa có hiệu lực ít nhất là trước 6 tháng cuối năm 2016 và có thể sẽ còn muộn hơn. “Giả sử mọi việc tiến triển thuận lợi, thì có khả năng TPP sẽ được Quốc hội các nước thông qua và có hiệu lực trong 6 tháng cuối năm 2016 hoặc đầu năm 2017”, HSC nhận định.

Theo đó, tác động thực sự từ việc giảm thuế hoặc tăng hạn ngạch có lẽ sẽ phải đợi đến giờ này năm sau. Sau đó mức độ tác động sẽ lớn dần lên sau đó. Trên thực tế trước khi một loại thuế được cắt giảm thì điều này đã có ảnh hưởng đáng kể đến các quyết định đầu tư cả trực tiếp lẫn gián tiếp. Dòng vốn đầu tư gián tiếp đang tăng lên vào thời điểm chúng tôi viết báo cáo này. Trong khi đó vốn đầu tư trực tiếp dưới dạng đầu tư xây dựng nhà máy để thỏa mãn quy định nước xuất xứ hay để tận dụng lợi thế giảm thuế cũng đã bắt đầu. Trên thực tế, mức độ đầu tư sẽ tăng tốc kể từ giờ.

HSC ước tính TPP có thể giúp GDP Việt Nam tăng thêm khoảng 1% GDP hàng năm. Đặc biệt, Việt Nam sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ TPP. Lý do là, HSC thẳng thắn chia sẻ,, với tư cách là quốc gia kém phát triển nhất trong một hiệp định mà phần lớn là các nước phát triển bao gồm hai trong số đối tác lớn nhất của Việt Nam và gần như không bao gồm các đối thủ cạnh tranh trực tiếp, thì Việt Nam sẽ tăng tốc đáng kể trong thập kỷ tới nhờ TPP.

Điều này là nhờ vốn đầu tư trực tiếp tăng. Các nước Bắc Á và ASEAN có thể xem xét chuyển một phần đáng kể chuỗi cung ứng ngành dọc ở một số ngành nhất định để hưởng lợi từ việc giảm thuế và tiếp cận thị trường tốt hơn.

Ngoài ra, tốc độ cải cách được đẩy nhanh-cam kết nâng cao mức độ tiếp cận thị trường đối với việc đầu tư vào chi tiêu chính phủ và các ngành dịch vụ. Tốc độ cổ phần hóa cũng sẽ được đẩy nhanh hơn và tỷ trọng của DNNN sẽ giảm.

Bên cạnh đó, có thêm vốn cho xây dựng cơ sở hạ tầng – nhu cầu sẽ tăng do vốn ngoại đổ vào Việt Nam làm tăng nhu cầu đối với dịch vụ tiện ích; nước; đường xá… Đầu tư tư nhân trong lĩnh vực này đã được mở rộng sau khi có quy định mới về hình thức đối tác công tư PPP.

Đó là chưa kể, hàng hóa giao thương tăng mạnh. Việc có thêm các cơ sở sản xuất tại Việt Nam sẽ làm tăng hàng hóa giao thương của Việt Nam, theo đó tăng nhập khẩu cũng như xuất khẩu.

Về bản chất TPP là một hiệp định thương mại tự do theo phương thức truyền thống, nghĩa là miễn hoặc giảm thuế quan. “Chúng tôi ước tính có khoảng 18.000-20.000 sản phẩm sẽ được giảm thuế trong thập kỷ tới dưới tác động trực tiếp của TPP. Một số sản phẩm trong số này sẽ được giảm thuế ngay sau khi TPP có hiệu lực”, HSC nhấn mạnh.

Và một số khác sẽ được giảm thuế theo lộ trình trên cơ sở đổi lại những cam kết như tuân thủ quy tắc nước xuất xứ, tiếp cận thị trường nhiều hơn dưới hình thức tăng hạn ngạch và cải cách nói chung.

HSC đánh giá, TPP quy định xuất xứ sẽ buộc Việt Nam phải tăng tỷ lệ nguyên liệu đầu vào nội địa để được hưởng ưu đãi giảm thuế. Điều này có thể sẽ tạo một số khó khăn nhưng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển theo chiều sâu của ngành sản xuất của Việt Nam thông qua tạo ra các chuỗi cung cấp tổng hợp ngành dọc ở nhiều ngành. Đáng chú ý, TPP sẽ tạo ra động lực tăng tỷ lệ nguyên liệu và phụ tùng đầu vào nội địa nhanh hơn nhiều so với khi không có TPP. “Có thể nói, đây sẽ là một tác động lớn từ TPP trong thập kỷ tới”, nhóm phân tích HSC nhấn mạnh.