Văn nghệ sĩ và Quỹ văn hóa

Thực tế, sự xuất hiện của các quỹ văn hóa hỗ trợ cho văn nghệ sĩ là rất cần thiết và ngày một phổ biến. Đặc thù sáng tạo của giới nghệ thuật đòi hỏi có những sự hỗ trợ linh hoạt từ mô hình này. Chưa kể "bầu sữa" Nhà nước của bất kỳ quốc gia nào cũng không thể đủ sức nuôi dưỡng được hết những ý tưởng sáng tạo. Xã hội hóa góp phần huy động nguồn lực cho văn hóa, văn học nghệ thuật là rất hiển nhiên. Tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 17 diễn ra cuối năm ngoái, đại diện của Hội đồng Anh cho biết ở xứ sở Sương mù này có rất nhiều quỹ hỗ trợ sáng tạo cho các nghệ sĩ điện ảnh, từ kịch bản, cho đến làm phim và cả quảng bá, phát hành. Ở Việt Nam cùng với Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh nói trên là hàng loạt dự án lớn, nhỏ do các trung tâm văn hóa nước ngoài tại Việt Nam, các tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp… hỗ trợ. Mới đây nhất, Hội đồng Anh vừa công bố 5 đơn vị, nghệ sĩ Việt Nam đầu tiên cùng với dự án của mình đã được nhận hỗ trợ từ Quỹ Hỗ trợ nghệ thuật của Hội đồng. Trong số này có cả những nghệ sĩ tự do, song lại cũng thấy cả những dự án của cơ quan báo chí như Giải Biếm họa báo chí Việt Nam lần III - Cúp Rồng tre.

Tuy nhiên, nỗi băn khoăn lớn nhất là làm sao duy trì được hoạt động liên tục? Trong thông báo tuyển sinh khóa học mới của Dự án Chúng ta làm phim (Trung tâm Hỗ trợ phát triển tài năng điện ảnh) lần đầu tiên có kèm theo thông tin… đóng học phí. Sự thể là từ năm 2009 đến nay, mọi hoạt động của dự án đều được Quỹ Ford tài trợ. Song do ảnh hưởng cuộc khủng khoảng kinh tế, Quỹ Ford không còn hoạt động ở Việt Nam và tạm thời không còn nguồn kinh phí để duy trì lớp học. Nói về việc làm phim "Mùi cỏ cháy" (Cánh diều Vàng 2011) nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã chia sẻ rằng: Xem phim thì thấy rõ rằng thiếu… tiền, vậy mà vẫn xúc động. Giá như phim kịp thời nhận được sự hỗ trợ kinh phí thì hiệu quả hẳn còn lớn hơn nữa!

Có thể có những nguyên nhân khách quan tác động tới sự tồn tại của các quỹ văn hóa, song liệu còn có những nguyên nhân chủ quan nào có thể khắc phục. Ví như truyền thông mạnh mẽ hơn, sự ủng hộ của cơ quan quản lý nhà nước thể hiện qua các chính sách ưu đãi, các điều khoản trách nhiệm đối với các tổ chức duy trì quỹ văn hóa…

Hình như huy động nguồn lực cho sáng tạo văn học nghệ thuật không phải chỉ là hỗ trợ văn nghệ sĩ mà lớn hơn cả là góp phần cho một chiến lược văn hóa của nước nhà!