Vấn đề là hiệu quả

Tuy nhiên, tại Hà Nội, tiêu chí này đã bộc lộ những bất cập và chưa thực sự phù hợp với nhu cầu thực tế.

Nhà văn hóa: Thiếu và thừa

Thống kê của Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội cho thấy, toàn thành phố có 1.793/2.149 thôn có NVH, chiếm 83,43%, trong đó có tới 1.215 NVH (chiếm 67,76%) chưa đạt chuẩn và 356 thôn chưa có NVH, chiếm 16,57%. Trên thực tế, trước khi Hà Nội triển khai xây dựng NTM, các địa phương đã đẩy mạnh phong trào xây dựng NVH tại các thôn, làng gắn với cuộc vận động xây dựng "Làng văn hóa" và phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư". Điển hình tại huyện Đan Phượng, từ năm 2002, huyện đã có chủ trương hỗ trợ mỗi NVH xây mới 20 triệu đồng. Năm 2006, HĐND huyện đã ra nghị quyết chuyên đề về xây dựng NVH, mục tiêu đến năm 2010, 100% các thôn, làng, tổ dân phố có NVH. Đến nay, gần như 100% các thôn, làng trong huyện Đan Phượng đã có NVH. Nhiều thôn còn có 2-6 NVH theo cụm dân cư như ở xã Tân Lập, thôn Hạ Hội có 6 NVH, thôn Đan Hội cũng có 3 NVH. Không chỉ ở Đan Phượng, tại xã Võng Xuyên, huyện Phúc Thọ, ông Khuất Văn Thảo, Chủ tịch UBND xã cho hay, xã có 6 thôn chia thành 11 cụm dân cư, thì đã có 9 cụm dân cư có NVH.

Mặc dù số lượng các NVH tương đối nhiều song theo thông tư "Quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của NVH" của Bộ VH-TT&DL ký tháng 3-2011, diện tích đất xây dựng NVH thôn đối với các địa phương thuộc vùng đồng bằng phải từ 500m2 trở lên, hội trường phải từ 100 chỗ ngồi trở lên và đối với miền núi là 300m2 trở lên, hội trường chứa từ 80 chỗ ngồi trở lên; NVH thôn phải có các công trình phụ trợ như nhà để xe, khu vệ sinh, vườn hoa, cổng, tường rào… với tổng diện tích từ 250m2 trở lên đối với vùng đồng bằng và 200m2 trở lên đối với miền núi... và phải được trang bị đầy đủ bộ trang âm, bàn ghế, tủ sách, tranh, ảnh tuyên truyền… Tuy nhiên, so với quy định chuẩn này thì nhiều nơi chưa đạt bởi hầu hết các NVH xây dựng trước đây đều có diện tích hẹp (chỉ trên dưới 100m2); trang thiết bị còn sơ sài, thiếu công trình phụ trợ…

Quan trọng là hiệu quả

Theo đề án NTM được UBND TP phê duyệt, bằng nguồn ngân sách nhà nước kết hợp với huy động nhiều nguồn vốn khác, TP sẽ đầu tư, hoàn thiện hệ thống cơ sở vật chất văn hóa, phấn đấu mỗi xã có ít nhất một khu văn hóa xã và 100% số thôn có NVH, thể thao đạt chuẩn. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, việc xây dựng mỗi thôn một NVH đạt chuẩn theo quy định là chưa phù hợp với thực tế bởi nhiều địa phương có NVH chưa đạt chuẩn phải tiếp tục thay thế bằng các NVH khác rất tốn kém. Võng Xuyên là xã làm điểm NTM của huyện Phúc Thọ. Theo đề án NTM của xã, 6 thôn được đầu tư xây dựng mới 6 NVH đạt chuẩn với quy mô dự kiến khoảng 1.000m2 trở lên. Riêng thôn Bảo Lộc, dân số đông, NVH sẽ được mở rộng khoảng 2.000m2. "Tuy nhiên, ở các thôn quỹ đất công đều không còn. Để xây dựng NVH, dự định phải thu hồi, GPMB đất, kinh phí vào khoảng 11-12 tỷ đồng, chưa kể tiền đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và trang thiết bị cho hoạt động nên rất khó khăn" - ông Đoàn Văn Ngọc, Bí thư Đảng ủy xã băn khoăn.

Xây dựng NVH thôn là cần thiết nhằm góp phần quan trọng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân. Tuy nhiên, đối với mỗi địa phương, vùng, miền khác nhau, nhu cầu về NVH sẽ khác nhau, vì vậy không nên cứng nhắc mỗi thôn phải có một NVH đạt chuẩn. Ông Lê Thiết Cương, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn đề xuất, đối với các NVH mới xây, mặc dù chưa đạt chuẩn về diện tích, các địa phương nên tiếp tục tận dụng, dành kinh phí đầu tư những công trình khác quan trọng hơn. Cũng theo ông Cương, "hiện có nhiều NVH mặc dù được xây dựng khang trang cũng chỉ để vài tháng họp dân một lần, rồi lại "cửa đóng then cài", chưa thu hút được người dân tham gia. Nếu xây dựng NVH đạt chuẩn nhưng không quản lý, khai thác hiệu quả sẽ vô cùng lãng phí và trở thành vấn đề nhức nhối". Do đó, các địa phương cần đa dạng các hình thức sinh hoạt, thu hút nhân dân khai thác đúng ý nghĩa công trình NVH phục vụ đời sống dân sinh. Những bất cập, chưa hợp lý đối với các tiêu chí xây dựng NTM, trung ương cần sớm xem xét và điều chỉnh cho phù hợp với nhu cầu thực tế.