Tránh tình trạng bịt chỗ này, hở chỗ kia

Những tháng đầu năm nay, Cục Hải quan Hải Phòng đã liên tục phát hiện nhiều vụ vi phạm liên quan đến hoạt động TNTX. Qua khám xét đã phát hiện nhiều kiện hàng không đúng với khai báo hải quan, không có giấy phép của Bộ Công thương… Được biết, trong số 7.060 container hàng TNTX đã quá hạn làm thủ tục hải quan tại cảng Hải Phòng, cơ quan hải quan đã làm thủ tục thông quan 1.256 container, đã thực xuất 521 và số chưa vào cửa khẩu đăng ký tái xuất là 645 container. Hiện cảng Hải Phòng còn tồn đọng 5.804 container chưa làm thủ tục hải quan theo quy định.

Từ thực tế trên cho thấy, vi phạm trong lĩnh vực này đang diễn ra khá phổ biến, chênh lệch giữa số tạm nhập và số tái xuất rất lớn. Năm 2007 kim ngạch tạm nhập là hơn 1,7 tỷ USD, nhưng lượng tái xuất chỉ là 120 triệu USD. Năm 2010, lượng tạm nhập là 5 tỷ USD, tái xuất là 4 tỷ USD… Riêng lĩnh vực TNTX xăng dầu, TCHQ cũng phát hiện sự chênh lệch lớn giữa lượng tạm nhập và lượng tái xuất. Trong giai đoạn từ ngày 1-1-2009 đến ngày 31-6-2012, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam đã tạm nhập 1.900,7 nghìn tấn xăng dầu với trị giá 1.436,8 triệu USD, chênh lệch khá lớn so với lượng tái xuất là 1.675,9 nghìn tấn, trị giá 1.349,8 triệu USD.

Theo nhận định của Bộ Tài chính hiện có nhiều kẽ hở pháp lý đang tồn tại trong lĩnh vực TNTX, như thời gian cho phép một lô hàng TNTX vào Việt Nam tới 180 ngày, quá dài nên dễ nảy sinh tiêu cực. Nhiều mặt hàng thế giới cấm nhập khẩu như rác thải công nghiệp nhưng nước ta lại không cấm. Ngoài ra, bản chất của hoạt động TNTX gồm 2 hoạt động nhập và xuất cần phải được chứng từ hóa, nhưng theo quy định hiện hành thì DN chỉ cần hợp đồng tạm nhập, không cần tái xuất… Những kẽ hở pháp lý này đã khiến việc quản lý hoạt động TNTX trở nên lỏng lẻo, tạo điều kiện cho sai phạm nảy sinh.

Để bảo đảm hoạt động kinh doanh TNTX theo đúng quy định, đồng thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm, tháng 9-2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 23/CT-TTg chỉ đạo các bộ, ngành chức năng tăng cường quản lý nhà nước với hoạt động này. Thực hiện chỉ thị, Bộ Công thương đã xây dựng dự thảo thông tư quy định về kinh doanh TNTX, chuyển khẩu và gửi kho ngoại quan với một số loại hàng hóa. Theo dự thảo, thời gian lưu giữ, hàng hóa TNTX được lưu giữ tại Việt Nam sẽ không quá 45 ngày (hiện tại là 180 ngày) kể từ ngày làm thủ tục tạm nhập vào Việt Nam hoặc ngày nhập kho ngoại quan để tái xuất sang nước thứ ba. Cơ quan Hải quan chỉ cho phép DN gia hạn một lần không quá 15 ngày. Hết thời hạn này, thương nhân buộc phải tái xuất hàng hóa khỏi Việt Nam trong vòng 15 ngày qua cửa khẩu tạm nhập, không được tái xuất qua cửa khẩu khác. Nếu không tái xuất được, hàng tạm nhập của DN sẽ bị tịch thu, xử lý theo quy định… TCHQ cũng đang triển khai nhiều hoạt động nhằm siết chặt quản lý loại hình kinh doanh TNTX.

Ông Âu Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan cho biết, đơn vị đang tập trung soạn thảo nội dung về quy trình giám sát, quản lý hải quan từ khi hàng hóa tạm nhập, vận chuyển trên đường, lưu giữ trong nội địa, cho đến khi tái xuất và thanh khoản hồ sơ. Cục cũng đề xuất khi ấn định thuế (đối với tờ khai quá hạn thanh khoản) sẽ đồng thời triển khai các biện pháp cưỡng chế để thu hồi nợ thuế, kể cả với DN đã nộp hồ sơ thanh khoản nhưng còn thiếu chứng từ. Để hạn chế tình trạng DN có hành vi gian lận, TCHQ đã chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát đặc biệt với các mặt hàng nhạy cảm, trong đó có hàng gia công thực phẩm đông lạnh nhằm tránh tình trạng bịt chỗ này hở chỗ kia. Với việc siết chặt những quy định pháp lý, thời gian tới các bộ, ngành chức năng sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động kinh doanh TNTX, hạn chế những hành vi sai phạm, góp phần chống thất thu ngân sách.