Tổng thống Cộng hòa Séc Vaclav Klaus: Có “hạ cánh” an toàn?

Quyết định của Thượng viện CH Séc, đã ngay lập tức được chuyển tới Tòa án Hiến pháp để phán quyết xem liệu Tổng thống V.Klaus có vi phạm Hiến pháp hay không vì trước đó ông đã thực hiện ân xá hàng loạt nhân kỷ niệm 20 năm ngày độc lập, không phê chuẩn các hiệp ước của Châu Âu và đưa ra một số quyết định gây bất bình trong dư luận xứ Pha lê. Động thái chưa có tiền lệ trong lịch sử hiện đại tại quốc gia Trung Âu này đang khiến những ngày cuối cùng trong nhiệm kỳ của Tổng thống V.Klaus chìm vào u ám.

Chiến dịch vận động phản đối lệnh ân xá của Tổng thống do phe đối lập cánh tả khởi xướng từ tháng trước được nhiều tổ chức xã hội và người dân ủng hộ (hiện đã có tới 73.000 chữ ký). Nhiều người cho rằng việc Tổng thống V.Klaus trả tự do cho 6.000 tù nhân; đồng thời yêu cầu tòa án ngừng truy tố một số trường hợp gian lận tài chính sẽ khiến lòng tin vào công lý suy giảm, nhất là trong bối cảnh tình trạng tham nhũng vẫn diễn biến rất phức tạp ở đất nước này. Vụ việc gần đây nhất là cuối năm ngoái, cựu Nghị sĩ, Tỉnh trưởng tỉnh Trung Séc David Rath cùng 7 nhân vật khác đã bị bắt giữ với cáo buộc tham nhũng, rửa tiền và tham gia một đường dây chuyển tiền bí mật lên tới hàng trăm triệu USD. Vụ việc này làm dấy lên làn sóng phản đối dữ dội của cử tri và đã gây ra một cú sốc trong chính giới tại Séc. Trước đó, hàng loạt vụ tham nhũng liên quan tới các vị trí quan trọng trong nội các cũng đã bị phanh phui.

Ước tính, mỗi năm, CH Séc mất hàng chục tỷ koruna (khoảng trên 500 triệu USD) vì các quan chức biển thủ hoặc các cơ quan nhà nước khai khống giá trị đầu tư để bòn rút tiền ngân sách… Đó là lý do trong 2 năm tới, Chính phủ của Thủ tướng Petr Necas sẽ hướng ưu tiên vào lĩnh vực chống tham nhũng. Theo đó, CH Séc sẽ siết chặt quản lý chi tiêu tài chính của các đảng phái chính trị, yêu cầu minh bạch, công khai tất cả nguồn tài trợ chính trị, chi phí trong các chiến dịch bầu cử và công bố chi tiết các khoản chi tiêu lên trang web của từng đảng phái dưới sự giám sát chặt chẽ của Chính phủ cũng như cơ quan chức năng liên quan là tư pháp, kiểm toán và tài chính. Ngoài ra, CH Séc cũng sẽ giám sát, quản lý chặt mọi chi tiêu của các cấp chính quyền, các cơ quan, tổ chức thuộc Chính phủ và nghiên cứu xây dựng một đạo luật nhằm ngăn chặn sự lũng đoạn của các nhóm vận động hành lang đối với các đảng phái chính trị hiện nay. Giữa lúc dư luận còn đang hoài nghi về quyết tâm thực hiện chiến dịch "bàn tay sạch" của Chính phủ thì lệnh ân xá của Tổng thống V.Klaus - nhà lãnh đạo được cho là có định kiến với Liên minh Châu Âu (EU) đưa ra như một gáo nước lạnh có thể khiến niềm tin chính trị của người dân sụp đổ hoàn toàn.

Phán quyết cuối cùng sẽ được Tòa án Hiến pháp đưa ra trong vài ngày tới. Nếu bị kết tội, Tổng thống V.Klaus sẽ ghi tên vào danh sách các nhà lãnh đạo Châu Âu vướng vào vòng pháp lý sau khi kết thúc nhiệm kỳ như cựu Thủ tướng Italia Silvio Berlusconi, cựu Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy. Hình phạt nặng nhất mà Tổng thống đương nhiệm phải đối mặt là cách chức, cắt tiền trợ cấp khoảng 5.000 USD/tháng dành cho tổng thống mãn nhiệm và mất quyền tái tranh cử trong tương lai.

Tuy nhiên, nhiệm kỳ tổng thống của ông V.Klaus sẽ chính thức kết thúc vào ngày 7-3 tới. Vì thế, phán quyết của tòa án hầu như chỉ mang tính biểu tượng. Thế nhưng, quan trọng hơn, sự kiện chưa tới hồi kết này là một cảnh báo về sự chia rẽ chính trị sâu sắc trong xã hội CH Séc ngay trước cuộc chuyển giao quyền lực trong bối cảnh nền kinh tế đất nước đang ngập trong khó khăn.