Thủ tướng Phạm Minh Chính: Phát triển kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội

Gợi mở nội dung thảo luận, Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung làm sâu sắc, làm rõ những vấn đề cơ bản trong tình hình, hoạt động của ngành, những kết quả nổi bật, ấn tượng nhất đạt được thời gian qua, những trăn trở, băn khoăn, lo lắng trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn.

Cùng với đó, phân tích kỹ các nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan, các bài học kinh nghiệm cần rút ra; thảo luận các công việc cấp bách, trọng tâm cần làm ngay, các nhiệm vụ chiến lược, lâu dài để bảo đảm hiệu quả trong bối cảnh nguồn lực đầu tư có hạn.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu đề xuất các giải pháp đột phá để giải quyết những hạn chế, tồn đọng kéo dài mà nhân dân bức xúc. Lấy ví dụ vừa qua Bộ đã tập trung giải quyết căn bản các hồ sơ người có công tồn đọng nhiều năm, Thủ tướng đề cập nhiều vấn đề khác như huy động các nguồn lực để xóa nhà dột nát tại các huyện nghèo; các vấn đề liên quan chính sách bảo hiểm xã hội…

Thủ tướng yêu cầu, phải coi trọng công tác xây dựng Đảng, công tác cán bộ, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. “Nếu người đứng đầu tham nhũng, tham ô, tiêu cực thì tê liệt toàn bộ hoạt động của cơ quan. Liên quan đến ưu đãi người có công, đến an sinh xã hội mà còn tham nhũng, tiêu cực thì người dân không chấp nhận”, Thủ tướng nhấn mạnh.

21% ngân sách cho phúc lợi xã hội, cao nhất ASEAN

Báo cáo Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, 5 năm qua, Bộ đã bám sát chủ trương, nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, cụ thể hóa thành các chương trình, kế hoạch hành động, “dám nghĩ, dám làm” với nhiều cách làm mới, sáng tạo, tập trung thực hiện tốt đột phá chiến lược về xây dựng và hoàn thiện thể chế.

Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng Nhà nước đã dành 21% ngân sách cho phúc lợi xã hội, là mức cao nhất trong số các nước ASEAN, nhờ đó đã cơ bản thực hiện thành công các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra. Trong bối cảnh đại dịch, thông qua chính sách hỗ trợ trực tiếp của Chính phủ và chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, đã hỗ trợ hơn 14,4 triệu người với tổng kinh phí hơn 33 nghìn tỷ đồng.

Trong 5 năm qua, đời sống người có công không ngừng được nâng lên; hằng năm ngân sách nhà nước dành hơn 32 nghìn tỷ đồng để thực hiện các chế độ ưu đãi người có công và thân nhân.

“Giảm nghèo là điểm sáng của Việt Nam, được cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao, coi đây là một trong những câu chuyện thành công nhất và đóng góp nhiều bài học thành công cho thế giới”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh.

Kết quả tạo việc làm đạt thành công nổi bật, tạo được hàng triệu việc làm mới với mức thu nhập tốt hơn, là một trong 10 nước có tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất trên thế giới, cơ cấu lao động chuyển dịch tích cực. Vị thế, vai trò và kết quả của giáo dục nghề nghiệp có chuyển biến tích cực; tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 51,6% năm 2015 lên 64,5%.

Chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế từng bước trở thành trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội, đặc biệt việc phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TƯ có bước phát triển vượt bậc. Đến nay, trên 90% dân số đã tham gia bảo hiểm y tế.

Chính sách trợ giúp xã hội đã bao phủ hầu hết các nhóm đối tượng ở mọi lứa tuổi, trẻ em được bảo vệ và chăm sóc, xây dựng môi trường sống an toàn. Thu hẹp khoảng cách giới trên tất cả các lĩnh vực, chỉ số giới của Việt Nam nằm trong các quốc gia thuộc nhóm cao nhất trong 5 nhóm trên thế giới.

Khảo sát gần đây của Ban Tuyên giáo Trung ương cho thấy niềm tin của nhân dân về chính sách xã hội, bảo đảm an sinh, chính sách người có công không ngừng tăng, tỷ lệ đánh giá tốt chiếm 72%, tỷ lệ đánh giá tốt về xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm chiếm 68%.

Quyết tâm xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước

Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành còn nhiều tồn tại, hạn chế. Thời gian tới, Bộ và ngành xác định quan điểm thực hiện chính sách xã hội toàn diện, bao trùm, bền vững, với 3 nội dung cốt lõi: Nâng tầm kỹ năng lao động; tạo việc làm thỏa đáng; an sinh xã hội bền vững với hai trụ cột cơ bản nhất là bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế.

Bộ kiến nghị nhiều nội dung như sửa đổi một số văn bản quy phạm pháp luật; xây dựng Đề án cung cầu lao động quốc gia; cho phép triển khai gói bảo hiểm xã hội tự nguyện ngắn hạn, linh hoạt…

Bộ cũng kiến nghị nhiều giải pháp mới về giảm nghèo như thực hiện các chính sách đặc thù hỗ trợ một số hộ nghèo (người già, neo đơn, không có khả năng lao động), tách các đối tượng này khỏi đối tượng hộ nghèo và cho hưởng chính sách bảo trợ xã hội, bảo đảm mức sống tối thiểu; phân công mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm giúp đỡ ít nhất một huyện nghèo; chỉ đạo xử lý dứt điểm 100% nhà tạm, nhà đơn sơ trên quy mô cả nước trong 5 năm tới…

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị Bộ tập trung vào 3 khâu đột phá: Xây dựng lưới an sinh xã hội, quan tâm hơn công tác cai nghiện, xóa nhà dột nát, nhà tạm tại các huyện nghèo; đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số.

Ấn tượng và đồng tình cao với quyết tâm của Bộ trong việc xóa nhà tạm, nhà dột nát, từ thực tiễn của tỉnh Điện Biên với hai huyện nghèo nhất cả nước, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn đề nghị Bộ tổ chức thực hiện thật tốt, tập trung mọi nguồn lực để có thể hoàn thành nhiệm vụ này trong vòng 2-3 năm tới.

Nhìn thẳng vào sự thật, nghĩ thật, nói thật, làm thật, hiệu quả thật

Kết luận cuộc làm việc, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định trong thời gian vừa qua, Bộ và ngành đã đạt được nhiều kết quả tích cực nổi bật. Giảm nghèo là điểm sáng, được cộng đồng quốc tế ghi nhận, nhân dân đánh giá cao, góp phần vào kết quả chung của cả nước. Thị trường lao động tiếp tục phát triển, nguồn nhân lực tăng lên cả về số lượng và chất lượng, nhân lực trong một số ngành đạt trình độ khu vực và quốc tế.

Chính sách ưu đãi người có công, an sinh xã hội được thực hiện nghiêm túc, có đột phá. Công tác trợ giúp xã hội ngày càng được mở rộng, diện bao phủ tốt hơn. Công tác bình đẳng giới, bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em được quan tâm, đạt nhiều thành quả. Công tác xây dựng Đảng, cải cách hành chính, xây dựng bộ máy đạt được những thành tích nhất định.

Có được những kết quả này là nhờ sự quan tâm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam; sự đoàn kết, nhất trí trong nội bộ để vượt qua khó khăn, thách thức và khắc phục các yếu kém, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; bám sát sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của nhà nước, chỉ đạo, điều hành của Chính phủ; sự phối hợp của các bộ, ngành, cơ quan, các địa phương. Cùng với đó, Bộ có Đảng bộ trong sạch, vững mạnh nhiều năm, có Bộ trưởng quyết liệt, lãnh đạo Bộ đoàn kết, thống nhất, đồng tâm, nhất trí. “Phải khẳng định để tiếp tục phát huy”.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng nêu rõ, Bộ và ngành còn những nhóm công việc chưa làm tốt. Thị trường lao động phát triển chưa đồng bộ, chưa hiện đại, thiếu tổng thể, liên thông. Năng suất lao động của Việt Nam còn thấp, điều này phụ thuộc nhiều yếu tố nhưng trong đó có trách nhiệm của Bộ, nhất là trong đào tạo nghề bởi con người với tri thức, trí tuệ, kỹ năng, tay nghề là yếu tố quyết định trong nâng cao năng suất.

Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo còn chậm cải thiện, còn khoảng cách lớn với các nước trong khu vực. Việc xuất khẩu lao động còn nhiều yếu kém liên quan đến việc đào tạo tay nghề, kiến thức, luật pháp cho người lao động, lĩnh vực này cũng còn nhiều tiêu cực, cần siết chặt kỷ luật, kỷ cương.

Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm xã hội còn thấp, chính sách bảo hiểm thất nghiệp chưa thực sự trở thành công cụ hiệu quả. Thông tin về thất nghiệp còn chậm được cập nhật.

Các quy định về phòng ngừa, xử lý tai nạn lao động còn chưa đầy đủ, nhiều sơ hở, việc tổ chức thực hiện các quy định này vẫn còn nhiều vấn đề bất cập, tình hình tai nạn lao động, cháy nổ và ô nhiễm môi trường lao động diễn biến phức tạp. Bạo lực giới, bạo lực và xâm hại trẻ em chưa được ngăn chặn, đẩy lùi kịp thời.

Việc triển khai Nghị quyết của Chính phủ về hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi Covid-19 (gói 62.000 tỷ đồng) còn nhiều bất cập. Ngân sách đã có, phải “tiêu đúng, tiêu trúng, có hiệu quả”, tránh tình trạng có tiền mà không giải ngân được.

Cơ chế, chính sách và việc tổ chức thực hiện các biện pháp hỗ trợ người yếu thế trong xã hội còn bất cập; vai trò của nhà nước trong lĩnh vực này chưa nổi bật, trong khi nhiều cá nhân tự phát thực hiện các công việc này.

Công tác cai nghiện còn nhiều hạn chế, đặc biệt là tại nhiều địa phương, cấp ủy, chính quyền không quan tâm đúng mức; Thủ tướng yêu cầu thiết kế công cụ, cơ chế, chính sách để khắc phục.

Việc xây dựng cơ sở dữ liệu chưa được coi trọng, từ lãnh đạo, chỉ đạo cho tới đầu tư, tổ chức thực hiện.

Ngoài những nguyên nhân mà Bộ và các ý kiến tại cuộc họp đã chỉ ra, Thủ tướng nhấn mạnh thêm, tư duy nhận thức, tư tưởng chỉ đạo, tổ chức thực hiện có nơi, có lúc còn chưa theo kịp tình hình, chưa thực sự bám sát thực tiễn. Phải xuất phát từ thực tiễn, bám sát thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo.

Công tác tổng kết thực tiễn, đúc rút kinh nghiệm, nghiên cứu khoa học, bổ sung lý luận, xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, dự báo, xây dựng chiến lược, quy hoạch là khâu đột phá nhưng vẫn còn hạn chế.

Nguồn nhân lực chất lượng cao chưa thật tương xứng với nhiệm vụ của ngành và đòi hỏi của thực tiễn.

Trước tình hình trên, “phải nhìn thẳng vào sự thật, nghĩ thật, nói thật, làm thật, hiệu quả thật, người dân và doanh nghiệp thụ hưởng thật thành quả”, Thủ tướng nêu rõ.

Chính sách dễ nghe, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm, dễ giám sát, kiểm tra, đánh giá

Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh, chính sách xã hội có vai trò rất quan trọng với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm, coi đây vừa là mục tiêu, vừa là động lực để ổn định và phát triển bền vững đất nước, quan điểm này đã được phổ biến, cụ thể hóa, thể chế hóa ngày càng hoàn thiện hơn.

Thủ tướng đề nghị Bộ và ngành tiếp tục thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao, trong đó tập trung vào một số tư tưởng chỉ đạo, nhiệm vụ lớn.

Thứ nhất, Bộ bám sát Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, chương trình hành động thực hiện sắp được Chính phủ ban hành và chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao để xây dựng, triển khai hiệu quả kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết. Chú trọng tăng cường kỷ luật, kỷ cương đi đôi với xây dựng môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo, hành động thiết thực, hiệu quả, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội hài hòa, hợp lý, phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh đất nước, phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của của Đảng và Nhà nước. Bảo đảm công khai minh bạch, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cá thể hóa trách nhiệm cá nhân, tăng cường giám sát, kiểm tra, kiên quyết xử lý các vi phạm và khen thưởng kịp thời.

Thứ hai, quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm túc quan điểm về chính sách xã hội của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong bài viết "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”, trong đó khẳng định phải gắn kinh tế với xã hội, thống nhất chính sách kinh tế với chính sách xã hội, không "hy sinh" tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần. Đây là nhiệm vụ lớn, phải thể chế hóa, cụ thể hóa, thực hiện bằng được tư tưởng rất quan trọng được đúc kết từ thực tiễn này.

Thứ ba, phát huy truyền thống, khí thế tốt đẹp của ngành và những thành tựu đạt được, không thỏa mãn, chủ quan, tiếp tục kế thừa, đổi mới, ổn định và phát triển; tất cả vì sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và nhân dân, vì lợi ích quốc gia, dân tộc, gạt bỏ lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm; khuyến khích những người dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì việc chung. Không ngừng đổi mới, sáng tạo, phát huy tinh thần tự lực, tự cường, vươn lên từ bàn tay, khối óc, không trông chờ, ỷ lại, biến khó thành dễ, biến không thể thành có thể…

Thứ tư, suy nghĩ phải kỹ lưỡng, tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động quyết liệt, hiệu quả, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó. “Suy nghĩ không chín, tư tưởng không thông, quyết tâm không cao thì việc gì cũng khó, nỗ lực không lớn thì không thể vượt qua được những khó khăn trong bối cảnh mới, không hành động quyết liệt, hiệu quả, thực hiện không có trọng tâm, trọng điểm thì không ra sản phẩm, không đạt được mục đích trong bối cảnh yêu cầu công việc cao, nhu cầu lớn nhưng nguồn lực, thời gian có hạn”, Thủ tướng phân tích thêm.

Thứ năm, với những vấn đề phát sinh phải nắm chắc tình hình, bám sát thực tiễn, căn cứ chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước để xử lý sớm, kịp thời. Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần tấn công trong công việc, chống tư tưởng “ngại làm, ngại dấn thân”.

Thứ sáu, bảo đảm thượng tôn pháp luật, xây dựng, hoàn thiện và thực thi tốt pháp luật. Thủ tướng lưu ý, chính sách của ngành liên quan đến mọi người dân, nên mọi chính sách, thông điệp phải giản dị, dễ nghe, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm, dễ giám sát, kiểm tra, đánh giá. Làm tốt công tác truyền thông, truyền cảm hứng để người dân biết, hiểu rõ, đồng tình thực hiện. Trong công việc, phải khiêm tốn học hỏi, lắng nghe ý kiến nhiều chiều, nhất là các ý kiến phản biện, “xây dựng chính sách càng có nhiều ý kiến phản biện, càng có sự tham gia góp ý của các đối tượng bị tác động thì càng tốt”.

Thứ bảy, Thủ tướng yêu cầu có chính sách, nhiệm vụ, giải pháp phù hợp để khắc phục các thách thức và hậu quả của tình trạng già hóa dân số, nhất là chăm sóc và phát huy vai trò của người cao tuổi.

Thứ tám, tiếp tục nâng cao nhận thức, quan tâm sâu hơn, đầu tư nhiều hơn, hoàn thiện và tổ chức thực hiện có hiệu quả thể chế, chính sách với người nghèo, người yếu thế.

Các nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới

Tán thành với các nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới mà Bộ báo cáo, Thủ tướng đề nghị, trước hết, phải tập trung khắc phục những tồn tại, yếu kém, những việc kéo dài nhiều năm chưa giải quyết được.

Chủ động nghiên cứu, nắm bắt những bất cập, tồn tại, những điểm chưa phù hợp về cơ chế, chính sách, kịp thời báo cáo, đề xuất với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các cấp có thẩm quyền để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, bảo đảm thể chế, cơ chế, chính sách phù hợp với thực tiễn đất nước và xu thế hội nhập, đúng chủ trương, đường lối của Đảng.

Nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính trên các lĩnh vực; cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số, giảm phiền hà cho nhân dân và ngay trong nội bộ. Phát hiện, chấn chỉnh kịp thời các vi phạm, không để sai phạm nhỏ tích tụ lại thành sai phạm lớn.

Coi trọng, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác truyền thông trên nhiều nền tảng, phù hợp với tình hình đất nước, thế giới và công nghệ hiện nay, làm tốt việc phổ biến, phân tích, giải thích chính sách, pháp luật, tăng cường tương tác, truyền cảm hứng cho người dân, tạo đồng thuận trong xã hội; không để xảy ra khủng hoảng truyền thông.

Tập trung triển khai Kết luận 92 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa XI một số vấn đề về chính sách xã hội. Thực hiện tốt công tác đền ơn đáp nghĩa; huy động nguồn lực hỗ trợ các đối tượng yếu thế, giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững; quan tâm tạo môi trường cho trẻ em phát triển, thúc đẩy bình đẳng giới. Tiếp tục hoàn thiện và phát triển thị trường lao động, nhất là lao động chất lượng cao với sự tham gia, phối hợp của nhà nước, doanh nghiệp và nhà trường, nâng cao năng lực dự báo nhu cầu, thị trường lao động. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện lưới an sinh xã hội, tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu lớn trong lĩnh vực quản lý.

Thủ tướng ủng hộ quyết tâm của Bộ trong việc xóa nhà tạm, nhà dột nát tại các huyện nghèo trên cả nước, tinh thần là “càng sớm càng tốt” song phải xây dựng đề án với mục tiêu cụ thể, tiêu chuẩn, tiêu chí, cách làm rõ ràng, huy động và sử dụng nguồn lực hiệu quả, kiểm tra và giám sát để tránh tiêu cực.

Nghiên cứu điều chỉnh khung pháp lý, chính sách phù hợp với tốc độ già hóa dân số.

Nâng cao hiệu quả quản lý công tác xuất khẩu lao động, khai thác, phát huy hiệu quả thị trường lao động ở nước ngoài, đồng thời cân đối, hài hòa giữa xuất khẩu lao động và sử dụng lao động trong nước, tránh tình trạng ồ ạt đưa ra nước ngoài những lao động có chất lượng tốt nhất nhưng hẫng hụt nguồn cung lao động trong nước.

Tiếp tục phối hợp triển khai tốt công tác hỗ trợ, giải cứu người lao động Việt Nam tại các nước trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp trên tinh thần nhân đạo, phù hợp với hoàn cảnh. Thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch Covid-19, người lao động thực hiện nghiêm túc "5K", các cơ sở thực hiện nghiêm túc các biện pháp an toàn phòng, chống Covid.

Thực hiện tốt các nhiệm vụ được Chính phủ giao, trong đó tập trung sơ kết việc thực hiện Nghị quyết số 42/NQ-CP về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19, đề xuất các giải pháp phù hợp cho giai đoạn tới.

Coi trọng công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng và đảng viên trong ngành. Thực hiện nghiêm các Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TƯ của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, đồng bộ với thực hiện các quy định nêu gương. Xây dựng bộ máy, tổ chức, biên chế tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả theo các Nghị quyết số 18-NQ/TƯ, Nghị quyết số 19-NQ/TƯ; xây dựng đội ngũ cán bộ đầy đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ theo Nghị quyết số 26-NQ/TƯ. Đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong toàn ngành; tiến hành tổng kết, truyền cảm hứng và hướng dẫn công tác phòng, chống tiêu cực, tham nhũng tại các cơ sở, đơn vị sự nghiệp trong ngành.