Thỏa thuận ngừng bắn tại miền Đông Ukraine: Lạc quan trong thận trọng

Tuy nhiên, khi người dân Ukraine chưa kịp chào mừng hòa bình được thiết lập, thì chỉ ít giờ sau khi lệnh ngừng bắn được cả hai bên ban hành, tiếng súng dường như đã lại vang lên tại Donetsk đe dọa phá vỡ những cam kết còn chưa ráo mực.

Ngày 6-9, Thủ tướng nước Cộng hòa nhân dân Donetsk tự xưng Alexander Zakharchenko cho biết, thỏa thuận ngừng bắn đã không được tuân thủ một cách đầy đủ. Tuyên bố này được đưa ra sau khi lực lượng đòi ly khai ở miền Đông Ukraine cáo buộc quân đội Chính phủ tiếp tục nã pháo vào làng Amvrosiivka thuộc tỉnh Donetsk rạng sáng cùng ngày. Người dân miền Đông đổ lỗi cho chính quyền Ukraine về nguyên nhân cuộc xung đột và cho rằng quân đội Chính phủ không rút hết khỏi vùng chiến sự. Không ít người đồng tình với quan điểm của các thủ lĩnh quân ly khai đòi thành lập một nhà nước độc lập. Trong khi đó, tâm lý hoài nghi cũng bao trùm lên các binh sĩ thuộc quân đội Ukraine. Theo họ, lệnh ngừng bắn chỉ cung cấp thêm thời gian để phe đòi ly khai củng cố lực lượng và tiếp tục chiến đấu. Nhiều ý kiến cho rằng, thỏa thuận ngừng bắn sẽ khiến cho những hy sinh, mất mát mà quân đội và người dân Ukraine phải gánh chịu thời gian qua trở thành vô nghĩa.

Ở bên ngoài Ukraine, cuộc đấu trí căng thẳng trên bàn cờ các nước lớn cũng chưa có dấu hiệu "hạ nhiệt". Ngày 6-9, Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố sẽ đáp trả nếu Liên minh Châu Âu (EU) thực thi các biện pháp trừng phạt mới nhằm vào Nga vừa được tổ chức công bố. Các biện pháp trừng phạt mới - bao gồm cả việc thêm 24 cá nhân vào danh sách cấm vào EU cũng như phong tỏa tài sản của họ - dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 8-9. Song, EU cũng cho biết danh sách cấm có thể được đình chỉ nếu Mátxcơva rút binh sĩ khỏi Ukraine và giám sát lệnh ngừng bắn mới đạt được giữa chính quyền Kiev và lực lượng ly khai thân Nga tại miền Đông Ukraine.

Như dự đoán, trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), các nhà lãnh đạo liên minh quân sự này đã nhất trí tăng cường biện pháp kiềm chế Nga bằng cách thành lập một lực lượng phản ứng nhanh nhằm đối phó với nguy cơ từ Mátxcơva. Lực lượng này sẽ gồm hàng nghìn lính bộ binh sẵn sàng được triển khai chỉ trong vài ngày cùng cơ sở, thiết bị trên đất liền và trên biển. Bên cạnh đó, NATO sẽ thiết lập các cơ sở chỉ huy và kiểm soát tại khu vực Đông Âu. Phản ứng trước động thái này, phía Nga đã lên tiếng cáo buộc NATO do Mỹ đứng đầu đang lợi dụng cuộc khủng hoảng tại Ukraine để lấy cớ thực hiện mục tiêu dài hạn của NATO là chuyển các cơ sở của mình tới gần biên giới Nga. Mátxcơva đồng thời nhấn mạnh, kế hoạch thành lập lực lượng phản ứng nhanh mới sẽ phá hoại tiến trình hòa bình ở miền Đông Ukraine, thậm chí khơi nguồn cho một cuộc chiến tranh lạnh mới.

Theo chuyên gia quân sự Nga Victor Baranez, NATO đang cố gắng gây áp lực toàn diện đối với Mátxcơva, vì vậy khối này đã hành động theo hướng có lợi cho mình và hạ thấp uy tín của Nga. Điều mà NATO mong muốn nhất là làm sao để Điện Kremlin không còn bất kỳ ảnh hưởng nào đến tình hình ở Ukraine, sao cho tình hình phát triển theo kịch bản của NATO, chứ không phải của Nga. Hiện nay, giải quyết một vấn đề lịch sử có ý nghĩa toàn cầu không thể trên quan điểm đơn cực. Chính bởi vậy Ukraine đang trở thành sân chơi mà NATO đang cố gắng khẳng định học thuyết ưu thế toàn cầu của mình, để "ngăn chặn Nga trở thành một trong những lực lượng của một thế giới đa cực".

Ngày 6-9, cuộc trao đổi tù binh giữa lực lượng đòi ly khai và Chính phủ Ukraine vẫn diễn ra theo đúng cam kết được nêu ra trong thỏa thuận ngừng bắn. Tuy nhiên, xét những động thái đang diễn ra ở cả hai phía, thỏa thuận ngừng bắn đang được dõi theo trong niềm lạc quan thận trọng và chắc chắn Kiev cùng các bên liên quan còn phải nỗ lực rất nhiều mới có thể mang lại hòa bình thực sự, lâu dài cho Ukraine.