Thiếu cơ chế thực thi

Đó là nội dung nổi bật của Nghị định số 110/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, hành chính tư pháp, hôn nhân và gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã vừa được Chính phủ ban hành.

Đánh giá về điểm mới này, cơ quan soạn thảo và không ít chị em phụ nữ lên tiếng ủng hộ vì tình trạng ly hôn hay gia đình mâu thuẫn vì chồng ngoại tình ngày càng nhiều. Trong khi đó, Luật Hôn nhân gia đình quy định "vợ chồng có nghĩa vụ chung thủy, thương yêu… nhau" nhưng khi một bên vợ/chồng vi phạm nghĩa vụ này (như ngoại tình, ngược đãi, hành hạ…), luật lại không quy định chế tài xử lý. Dẫu vậy, thực tế nhiều địa phương trong công tác hòa giải, xét xử án ly hôn lại cho thấy, để vận dụng, triển khai Nghị định 110 sẽ không hề đơn giản. Đây không phải lần đầu tiên Việt Nam có chế tài với hôn nhân ngoài luồng, chỉ là mức phạt cũ quá thấp (từ 100.000 đồng đến 500.000 đồng) và công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật thực hiện chưa tốt nên nhiều người không biết tới. Với quy định mới, mức phạt từ 1 đến 3 triệu đồng vẫn không cao so với mặt bằng thu nhập hiện nay, nên khó có thể đủ sức răn đe. Dư luận vẫn cho rằng, tiền phạt còn không đủ để những người có hôn nhân ngoài luồng đưa bồ đi nhà hàng hay mua sắm một lần. Chưa kể, việc xác định "chứng cứ" để xử lý lại vô cùng khó. Theo quy định tại Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC ngày 25-9-2001, hành vi ngoại tình chỉ có thể bị xem là vi phạm chế độ một vợ, một chồng khi làm gia đình của một hoặc cả hai bên tan vỡ, có người tự sát hoặc hành vi đó đã bị xử phạt hành chính nay tái phạm. Việc chung sống như vợ chồng phải được chứng minh bằng việc có con chung, có tài sản chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng, đã được gia đình, cơ quan, đoàn thể giáo dục mà vẫn tiếp tục duy trì quan hệ đó.

Dựa vào hướng dẫn trên, tìm được chứng cứ chứng minh chuyện ngoại tình không dễ. Bởi thường những hành vi ngoại tình là lén lút, bí mật. Hơn nữa, tâm lý của người Việt Nam, chuyện gia đình nên "đóng cửa bảo nhau". Nếu tố chồng/vợ ngoại tình rồi đến mức bị phạt thì chẳng khác nào rút tiền của nhà mình "biếu" chính quyền địa phương, lại mang tiếng xấu. Với những người hàng xóm phát hiện được tình trạng "ông ăn chả, bà ăn nem", thường cũng không thích làm chứng vì sợ mang vạ vào thân. Vì vậy, để Nghị định 110 bắt kịp nhịp sống xã hội luôn chuyển biến, còn tùy thuộc vào thời điểm sửa đổi Thông tư liên tịch số 01 đã ban hành nhiều năm nay theo hướng quy định cụ thể và khả thi.