Tạo áp lực cạnh tranh theo đúng quy luật thị trường

Tại hội nghị, các chuyên gia đều bày tỏ sự ủng hộ chủ trương này và cho rằng đến nay hành lang pháp lý đã khá đầy đủ nhưng vẫn cần tiếp tục hoàn thiện một số cơ chế. Điểm đáng quan tâm là trong quá trình triển khai công tác XHH phải bảo đảm công khai, minh bạch và tạo ra được áp lực cạnh tranh theo đúng quy luật của thị trường.

Gần hoàn thiện hành lang pháp lý

Theo Cục HKVN, giai đoạn 2015-2020, tổng nhu cầu vốn đầu tư cho kết cấu hạ tầng hàng không là 230.215 tỷ đồng. Nhu cầu vốn rất lớn trong khi ngân sách nhà nước có hạn, quỹ đầu tư của các doanh nghiệp chỉ đáp ứng một phần, vì vậy, công tác XHH, kêu gọi các nguồn vốn khu vực tư nhân trong và ngoài nước tham gia đầu tư là đòi hỏi cấp thiết.

Trước những ý kiến cho rằng chủ trương này khó thực hiện bởi ở Việt Nam chưa có tiền lệ bán hoặc chuyển nhượng quyền khai thác các CHK, sân bay cũng như thiếu hành lang pháp lý, Cục trưởng Cục HKVN Lại Xuân Thanh khẳng định: Đến thời điểm này, hành lang pháp lý cho công tác XHH kết cấu hạ tầng CHK, sân bay cơ bản đã được quy định khá đầy đủ trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể là Hiến pháp năm 2013, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Trưng mua -trưng dụng tài sản, Luật Đất đai, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam… Nghị quyết số 13-NQ/TƯ của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI cũng khẳng định: "Thu hút mạnh các thành phần kinh tế, kể cả các nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, bảo đảm lợi ích thỏa đáng của nhà đầu tư; mở rộng hình thức Nhà nước và nhân dân cùng làm; có cơ chế, chính sách phù hợp để thu hút đầu tư vào các lĩnh vực kết cấu hạ tầng…". Chính phủ cũng đã chỉ đạo: "Phải đa dạng hóa các hình thức huy động vốn, các hình thức đầu tư; đẩy mạnh hợp tác theo hình thức đối tác công - tư (PPP) và các hình thức đầu tư không sử dụng vốn ngân sách nhà nước để huy động tối đa các nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội". Tuy nhiên, cần tiếp tục hoàn thiện một số cơ chế để bảo đảm thu hút nhà đầu tư, hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng.

Sân bay Phan Thiết (Bình Thuận), sân bay Vân Đồn (Quảng Ninh) đang được triển khai bằng nguồn vốn tư nhân nên không thể nói là chưa có tiền lệ trong kêu gọi XHH hạ tầng hàng không. Tuy nhiên, đại diện Bộ GTVT cho rằng, đây vẫn là vấn đề phức tạp nên Bộ đã xây dựng một đề án kỹ lưỡng để xin chủ trương của Chính phủ. Riêng việc định giá tài sản để bán hoặc chuyển nhượng sẽ do Bộ Tài chính thực hiện.

Phải tạo được áp lực cạnh tranh

Các tham luận tại hội thảo đều khẳng định việc xã hội hóa đầu tư, quản lý, khai thác hạ tầng hàng không là chủ trương đúng đắn. Ông Lê Mạnh Hùng - Tổng Giám đốc Tổng công ty CHK Việt Nam (ACV) nhận định: Doanh nghiệp tư nhân có năng lực sẽ tiến hành quản lý, tổ chức hoạt động CHK với tính chuyên nghiệp cao, tiếp cận với trình độ của thế giới sẽ kích thích sự đổi mới, sáng tạo, tạo ra sự cạnh tranh tại các CHK. Tuy nhiên, nhà đầu tư tư nhân phải thực hiện kế hoạch đầu tư, nâng cấp kết cấu hạ tầng thuộc quyền quản lý phù hợp với quy hoạch, tham gia vào bảo đảm an ninh quốc phòng khi có yêu cầu của Nhà nước. Ngoài năng lực tài chính, nhà đầu tư phải có năng lực vận hành khai thác sân bay hoặc phải có hợp đồng thuê các tổ chức chuyên nghiệp đủ năng lực để thực hiện. Trong quá trình vận hành khai thác phải bảo đảm giúp các hãng hàng không tiếp cận, sử dụng dịch vụ một cách công bằng...

TS Trương Văn Phước - Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia nhấn mạnh: Nhượng quyền là hướng đi tối ưu nhất trong bối cảnh nền kinh tế đất nước còn đang khó khăn. Phải tạo ra nguồn lực mới, tạo cú hích mới. Trước mắt là nhượng quyền cho các nhà đầu tư trong nước nhưng về lâu về dài phải mở rộng cho các nhà đầu tư nước ngoài. Việc gì tư nhân có thể làm tốt thì để tư nhân làm miễn là đằng sau đó phải có những quy định ràng buộc. Về mặt tài chính, Nhà nước cần phải tính thêm về thời hạn chuyển nhượng bởi đây là yếu tố quan trọng trong việc cân đối giữa tạo cơ chế thu hút đầu tư và bảo đảm khả năng sinh lời của tài sản thuộc sở hữu nhà nước. Thời gian chuyển nhượng ngắn sẽ khó hấp dẫn nhà đầu tư, ngược lại, nếu quá dài sẽ gây thiệt hại cho khả năng sinh lời của tài sản quốc gia, đặc biệt là khi không định giá phù hợp.

Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương nhận định: Việc XHH hoạt động quản lý, khai thác CHK, sân bay là cần thiết để bổ sung nguồn lực, chia sẻ rủi ro, tăng hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên cần phải bảo đảm tính cạnh tranh và tránh độc quyền bởi chỉ có cạnh tranh và chịu áp lực cạnh tranh thì lợi ích của người tiêu dùng mới được bảo đảm tốt nhất. Cạnh tranh cũng giúp chọn được đối tác tốt, nhà đầu tư tốt, doanh nghiệp tốt.