Tái hiện hình tượng kẻ sĩ Bắc Hà

Không đi vào lối mòn
Lấy những sự kiện có thật trong cuộc đời Cao Bá Quát, vở diễn xây dựng hình tượng kẻ sĩ Bắc Hà văn hay chữ tốt, chí khí ngang tàng, tấm lòng ngay thẳng, hết lòng yêu dân. Thầy đồ Cao Bá Quát đã thể hiện khí phách của mình khi không phân biệt trò nghèo hay con quan, thẳng tay trừng trị học trò Đỗ Lưu (là con quan Đỗ Tính). Cũng chính thầy Cao không thèm nhận bạc vàng châu báu đút lót của Đỗ Tính để chấm tốt cho bài thi của Đỗ Lưu khi thầy làm quan sơ khảo trường thi tại Huế. Chấm những bài thi của học trò tốt nhưng có lỗi phạm húy, thầy Cao đã lấy muội đèn hòa rượu làm mực để chữa lỗi cho trò giỏi...

Cũng là một vở chèo được đầu tư tiền tỷ để dàn dựng, cũng NSND Doãn Hoàng Giang làm đạo diễn, NSƯT Quốc Anh thủ vai chính, cũng là một vở bi kịch về cuộc đời một danh sĩ đất Bắc, nhiều người đã lo ngại "Cao Bá Quát" không vượt qua cái bóng lớn của vở "Oan khuất một thời". Nhưng mỗi vở một vẻ. Nếu như người xem "Oan khuất một thời" khâm phục chí khí Nguyễn Trãi, thương cảm cho nỗi oan Ức Trai trong vụ án Lệ Chi Viên thì người xem "Cao Bá Quát" được thưởng thức những vần thơ đầy cốt cách, ngang tàng của Cúc Đường.

"Gia vị" trong vở bi kịch
Nếu như "Oan khuất một thời" đánh dấu một sự thành công của Quốc Anh trong vai Nguyễn Trãi thì "Cao Bá Quát" ghi nhận thêm sự thành công của hề chèo Xuân Hinh. Trong vở diễn, NSƯT Xuân Hinh đóng một vai thứ chính - học trò Thân, một học trò dốt nhưng lém lỉnh, trung nghĩa của thầy Cao. Luôn đi cùng thầy từ khi trong trường học, lên kinh ứng thí, vào nhà giam rồi vào sinh ra tử cùng thầy trong cuộc khởi nghĩa, mỗi lần học trò Thân xuất hiện là tiếng cười giòn giã lại lan rộng khắp khán đài. Cùng với những vần thơ của "thánh" Quát, khán giả được dịp cười thỏa thuê với những câu nhận định về đời, về người của trò Thân. Sẽ không quá khó khăn cho Xuân Hinh khi tham gia vai diễn này, bởi đóng một vai mang dáng dấp hề chèo vốn là sở trường của anh. Trong vở này, Xuân Hinh còn làm cho khán giả cười nghiêng ngả khi diễn rất ngọt vai Thị Màu trong đoạn đoàn nghĩa binh giả làm gánh hát chèo để trà trộn vào nhà Đỗ Tính. Vai diễn của Xuân Hinh cũng giúp vở "Cao Bá Quát" tránh được cái không khí quá buồn bã, bi lụy.

Một nhân vật thứ chính nữa cũng gây ấn tượng là học trò Nghĩa của thầy Cao, đồng thời là người đỗ đầu khoa thi năm 1841 của triều Nguyễn ở Huế. Quốc Phòng được đạo diễn khai thác tối đa giọng hát khi vào vai này, mỗi lần Nghĩa xuất hiện là khán giả lại được thưởng thức những điệu chèo rất "ngọt". Chàng trai này khiến vở diễn thoát khỏi nguy cơ "kịch" hóa khi càng ngày càng có nhiều vở chèo mà diễn viên nói nhiều hơn hát.

Vở "Cao Bá Quát" sẽ tiếp tục bán vé diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội trong tháng 9 và dự kiến sẽ có các suất diễn liên tục tại rạp Đại Nam (89 Phố Huế) - trụ sở mới sắp khánh thành của Nhà hát Chèo Hà Nội, vào dịp Đại lễ.