Sửa đổi quy định phù hợp với thực tiễn

Cuối năm 2021, chị Nguyễn Thị Hà (35 tuổi), trú tại phường Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm) nộp hồ sơ đề nghị hưởng bảo hiểm xã hội một lần. “Dù biết rút bảo hiểm xã hội một lần là thiệt thòi, nhưng do hoàn cảnh khó khăn, lại không có khoản tích lũy, nên tôi khó có sự lựa chọn khác”, chị Hà nói.

Không riêng trường hợp nêu trên, từ năm 2020 đến nay, trung bình mỗi tháng, cả nước có khoảng 60.000-70.000 người rút bảo hiểm xã hội một lần, tập trung chủ yếu ở nhóm người dưới 30 tuổi do cần tiền để trang trải cho trước mắt. Thực trạng này kéo dài làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động, cũng như sự bền vững của hệ thống an sinh xã hội.

Phân tích nguyên nhân thực trạng trên, Quản lý Chương trình phát triển con người của Tổ chức Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam Christophe Lemiere cho hay, rất ít quốc gia trên thế giới tạo điều kiện để người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần, trong khi Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành của Việt Nam cho phép thực hiện điều này khá dễ dàng. Hơn nữa, quy định thời gian tối thiểu tham gia bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu hiện nay khá dài, lên tới 20 năm, khiến nhiều trường hợp không đủ điều kiện, khả năng để tham gia liên tục...

Nhiều chuyên gia cũng chỉ rõ những điểm hạn chế, bất cập. Đó là chính sách bảo hiểm xã hội được thiết kế tập trung ở khu vực kinh tế chính thức (người lao động có hợp đồng lao động), nên chưa thu hút đông đảo lực lượng lao động tham gia. Điều này lý giải vì sao, đến nay, nước ta còn hơn 30 triệu người, bằng gần 67% lực lượng lao động trong độ tuổi chưa tham gia bảo hiểm xã hội. Chính sách hưu trí còn thiếu chú ý đến nguyên tắc chia sẻ giữa người có mức lương cao và mức lương thấp để thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa các nhóm người trong xã hội...

Để chính sách bảo hiểm xã hội hấp dẫn, Chính phủ giao Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng xây dựng dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) theo hướng đa tầng, linh hoạt, hiện đại, mở rộng diện bao phủ... Theo đó, dự thảo đề xuất mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đến nhóm chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng lương, lao động thời vụ... Dự thảo cũng bổ sung chính sách trợ cấp với người lao động đóng bảo hiểm xã hội, nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu. Về điều kiện hưởng chế độ hưu trí, chính sách được thiết kế theo hướng giảm dần số năm đóng tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 năm, tiến tới còn 10 năm...

Với chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần, dự thảo đề án bổ sung nhiều điều khoản khuyến khích người lao động tiếp tục đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận “một cục”. “Những điểm mới của chính sách bảo hiểm xã hội được kỳ vọng tạo hành lang thông thoáng, thuận lợi để nhiều người có thể tham gia liên tục, lâu dài, nhất là với nhóm lao động ở khu vực kinh tế phi chính thức”, Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Lê Hùng Sơn nhấn mạnh.

Góp ý về chính sách bảo hiểm xã hội ở nước ta, chuyên gia lĩnh vực an sinh xã hội khu vực Đông Á - Thái Bình Dương Robert J.Palacios khẳng định việc sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội là yêu cầu bức thiết. Tuy nhiên, luật cần bổ sung quy định nhằm hạn chế số người rút bảo hiểm xã hội một lần; đồng thời nên tăng mức hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, trong đó nhóm người nghèo nên được hỗ trợ mức đóng cao hơn hiện nay. Đây là giải pháp quan trọng nhằm tăng số người tham gia, giảm số người rời khỏi hệ thống bảo hiểm xã hội.

Liên quan đến vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung khẳng định, trong quá trình xây dựng dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), các cơ quan chức năng luôn lắng nghe, tiếp thu chọn lọc ý kiến góp ý của các bên, bảo đảm quy định mới sẽ theo sát thực tiễn, phù hợp với xu hướng phát triển.