Tìm giải pháp căn cơ cho vấn đề thiếu giáo viên và giáo viên nghỉ việc

Đại biểu Dương Minh Ánh (Đoàn Hà Nội) ghi nhận việc bổ sung chỉ tiêu giáo viên được Chính phủ thực hiện thời gian qua, song mức tăng này vẫn chưa đáp ứng yêu cầu thực tế.

Đại biểu cho rằng, cần chủ động đào tạo lực lượng giáo viên đáp ứng tiêu chuẩn của chương trình giáo dục mới, đồng thời nâng cao chế độ, chính sách tiền lương đối với giáo viên. Đại biểu cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục xem xét bổ sung chỉ tiêu giáo viên cho các địa phương; cho phép các địa phương tuyển dụng giáo viên đáp ứng tiêu chuẩn cũ nhưng chưa đáp ứng tiêu chuẩn mới, để lực lượng này tự nâng cao năng lực, đạt tiêu chuẩn mới vào năm 2030.

Đại biểu Trần Thị Thanh Hương (Đoàn An Giang) đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành sớm xem xét việc tinh giản biên chế trong ngành giáo dục phù hợp hơn. Cùng với các ngành, các cấp, ngành Giáo dục cũng thực hiện lộ trình giảm 10% biên chế mỗi năm. Tuy nhiên, đối với ngành Giáo dục, đặc biệt đối với giáo dục phổ thông, hầu hết các trường đều có đặc thù nhất định, nên cần xác định rõ định mức giáo viên đối với từng cấp học.

“Việc thực hiện giảm 10% biên chế viên chức hằng năm đối với hệ thống giáo dục phổ thông gây ra tình trạng bất hợp lý và rất khó khăn cho ngành Giáo dục. Vì thế, Chính phủ xem xét, chỉ đạo việc bảo đảm lực lượng lao động trong ngành Giáo dục theo định mức quy định với tinh thần có học sinh, có lớp học thì phải có đủ giáo viên”, đại biểu kiến nghị.

Đề cập thực trạng và nguyên nhân giáo viên nghỉ việc thời gian qua, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đoàn Đồng Tháp) khẳng định nguyên nhân không chỉ do giáo viên chuyển dịch từ khối công lập sang khối tư thục. Theo số liệu đầy đủ của cả bậc tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông cùng thông tin tập hợp từ Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ Giáo dục và Đào tạo), số lượng giáo viên nghỉ việc hoàn toàn là chuyển ra khỏi ngành Giáo dục; chưa có số liệu về khối công lập chuyển sang tư thục. Qua khảo sát, giám sát, đại biểu nêu rõ, cho đến thời điểm này, giáo viên trường công chuyển sang trường tư rất ít.

Về nguyên nhân, đại biểu cho rằng có vấn đề về lương, áp lực công việc, giáo viên không đủ điều kiện để đáp ứng những yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới. Có một bộ phận giáo viên phản ánh là họ được đào tạo một môn nhưng phải dạy tích hợp nên không đủ tự tin đứng trước học sinh. Do đó, ngành Giáo dục sắp tới sẽ vẫn phải đối mặt với vấn đề thiếu giáo viên. Đại biểu đề nghị phân tích kỹ những vấn đề liên quan đến tiền lương, điều kiện môi trường làm việc của giáo viên. Ngành Giáo dục cần quan tâm thêm đến việc chuẩn bị triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, bởi hiện tại giáo viên đang thiếu rất nhiều, để có ý kiến với Quốc hội giải quyết ngay.

Phát biểu làm rõ ý kiến các vị đại biểu, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, trong những ngày vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nhận được hơn 200 ý kiến của cử tri gửi tới, trong đó đều bày tỏ sự băn khoăn, lo lắng giữa việc ngành thiếu giáo viên và hiện tượng giáo viên bỏ việc, chuyển việc. Theo Bộ trưởng, vấn đề thiếu giáo viên và giáo viên nghỉ việc, chuyển việc là khác nhau nhưng cũng có mối liên hệ mật thiết với nhau.

Làm rõ về vấn đề thiếu giáo viên, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, ngành Giáo dục phối hợp với ngành Nội vụ đã tính toán và xác định số lượng giáo viên thiếu cần bù đắp, bổ sung từ nay tới năm 2026 lên đến 107.000 giáo viên. Con số này có thể còn biến động trước tình hình giáo viên nghỉ việc và cần tính toán bù đắp để bảo đảm duy trì hoạt động dạy và học bình thường, hơn nữa là để thực hiện các mục tiêu đổi mới và nâng cao chất lượng. 

Về nguyên nhân của tình trạng thiếu giáo viên, Bộ trưởng cho rằng nhiều năm về trước đã không đủ giáo viên do nhiều người bỏ việc, có nơi số tuyển dụng nhỏ hơn số nghỉ hưu, do thừa - thiếu cục bộ, khó điều tiết và do tình trạng gia tăng dân số tự nhiên... Từ tháng 9-2015, tổng số học sinh khi bắt đầu năm học 2015 là trên 19 triệu học sinh. Nhưng đến tháng 9-2022, khi bắt đầu năm học đã là trên 23 triệu học sinh. Trong khi đó, số giáo viên vào tháng 9-2015 có 1,156 triệu giáo viên cho bậc mầm non đến phổ thông. Đến thời điểm tháng 9-2022, có 1,227 triệu giáo viên. Như vậy, số giáo viên tăng thêm chưa đến 100 nghìn người trong khi số học sinh đã tăng thêm hơn 3 triệu em. 

Về giải pháp, vừa qua, Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chính phủ đã duyệt và giao cho ngành Giáo dục 65.000 chỉ tiêu và sẽ tuyển dần từ nay đến năm 2026. Riêng năm 2022 được duyệt 27.850 chỉ tiêu, Sở Nội vụ của các tỉnh, thành phố phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo cùng các đơn vị đã bắt đầu việc tuyển dụng giáo viên.

Ngoài chỉ tiêu mới, các tỉnh, thành phố tuy thiếu chỉ tiêu nhưng vẫn đang tồn đọng trên 10.000 chỉ tiêu từ các năm cũ chưa tuyển được. Do đó, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đề nghị các địa phương vừa tuyển số mới, vừa tiếp tục tuyển số cũ để đáp ứng được nhu cầu.