Người vẽ tranh cổ động bảy kỳ Đại hội Đảng

Hoạ sỹ Trần Mai đang giới thiệu những bức tranh cổ động ông treo trang trọng trong nhà Ảnh: N.A

Tranh cổ động của họa sĩ Trần Mai thường mang tính khái quát cao với những gam màu khỏe khoắn, lạc quan. Gần bốn mươi năm trong nghề, ông có niềm vinh dự mà không phải họa sĩ nào cũng có được: Bảy lần tranh của ông được chọn để tuyên truyền cho các kì Đại hội Đảng toàn quốc.

Dù đã bảy mươi sáu tuổi, hoạ sĩ Trần Mai vẫn đi triền miên. Với người nghệ sĩ, đi thực tế là cách để tích lũy vốn sống và thai nghén tác phẩm: - Đặc biệt, với họa sĩ vẽ tranh cổ động, không đi nhiều thì không thể phản ánh được kịp thời những đổi thay mọi mặt trong đời sống kinh tế, xã hội mọi miền đất nước vào trong sáng tác của mình. Ông tâm sự.

Họa sĩ Trần Mai đã có bốn chục năm cầm bút vẽ nhưng mãi năm 2005, ông mới giới thiệu triển lãm tranh đầu tiên, ở thể loại ông gắn bó từ khi mới sáng tác đến giờ và cũng là thể loại ông thành công nhất, tranh cổ động. Không được đào tạo một cách bài bản, ông Mai đã đến với nghiệp vẽ bằng năng khiếu, niềm say mê, bằng cách tự học, tự tìm tòi, thể nghiệm cho đến khi khẳng định được mình. Đến giờ, ông đã sưu tập được nhiều giải thưởng, trong đó có giải Nhì sáng tác mẫu tem với chủ đề 1000 năm Thăng Long- Hà Nội. Không chỉ có vậy, ông còn thiết kế nhiều biểu tượng cho các công ty lớn và nhiều địa phương trong cả nước...

Tranh cổ động ông vẽ dịp Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV

Thời kì kháng chiến chống Mỹ, họa sĩ Trần Mai say sưa với công việc vẽ tranh cổ động. Ông đã lập “kỉ lục” mỗi đêm vẽ xong một bức để kịp thời tuyên truyền, cổ động cuộc kháng chiến. Những năm tháng Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc, ông Mai khi ấy là cán bộ Bưu điện thành phố, cùng anh em họa sĩ hằng đêm vẽ... lên tường tòa nhà bưu điện bây giờ, khi thì chiếc máy bay Mỹ bị bắn rơi, khi thì cảnh dân quân tự vệ ta chiến đấu.... Có câu chuyện cách đây chưa lâu mà thi thoảng ông Mai lại kể. Đó là, năm 1988, Liên hợp quốc đã sử dụng bức tranh Đợt sóng hòa bình của ông mà... không xin phép. Anh em họa sĩ biết tin khuyên ông đi đòi “tác quyền”. Câu trả lời là họ lấy từ một bức tranh in trên báo, họ chẳng biết tác giả là ai. - Thế là hòa - Ông Mai cười.

Có thể nói, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và xây dựng đất nước, nghệ thuật, trong đó có hội họa, đóng góp một phần không nhỏ. Tranh cổ động được xem là thể loại xung kích trong tuyên truyền chính trị, có tác dụng rất lớn trong cổ vũ, động viên nhân dân, chiến sĩ, lao động cả nước hăng hái thi đua. Người họa sĩ qua mỗi bức tranh bao giờ cũng muốn gửi tới người xem một nội dung, một tư tưởng và thông điệp vừa cụ thể vừa mang tính khái quát cao. Bố cục tranh cổ động bao giờ cũng rõ ràng, sắc màu khỏe khoắn, ngôn ngữ súc tích. Không có nhiều lắm họa sĩ vẽ tranh cổ động thành công. Họa sĩ vẽ tranh cổ động không chỉ cần lập trường chính trị vững vàng mà còn phải bắt kịp sự đổi thay của cuộc sống, quán triệt kịp thời những đường lối, chủ trương mới của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, tranh cổ động của họa sĩ Trần Mai lại rất gây ấn tượng với người xem. Ông đã thành công qua nhiều tác phẩm cổ động gây ấn tượng mạnh mẽ như Hòa bình, Tổ quốc hay là chết, Đợt sóng hòa bình... Song vinh dự lớn nhất mà không phải người nghệ sĩ nào cũng có được, ấy là, tranh của họa sĩ Trần Mai đã được chọn để phục vụ công tác tuyên truyền cho suốt bảy kì đại hội toàn quốc của Đảng, từ đại hội IV đến Đại hội X sắp tới. Suốt đời sáng tác tranh cổ động, đề tài chính trị, ông Mai bảo, điều khó nhất là sự sáng tạo: - Đây cũng chính là thách thức đối với họa sĩ ở thể loại này. Sự lặp đi lặp lại về mô típ, màu sắc... có thể dẫn đến sự đơn điệu, nhàm chán, từ đó làm giảm hiệu quả tuyên truyền.

Mỗi bức tranh của họa sĩ Trần Mai bao giờ cũng là một sự sáng tạo, tìm tòi riêng: Bức tranh cổ động chào mừng Đại hội Đảng lần thứ IV ngập tràn không khí thi đua sản xuất sau ngày thống nhất đất nước như một bó hoa dâng lên Đại hội, bức tranh cổ động Đại hội Đảng lần thứ V rạng rỡ với gam màu tươi tắn, với những đổi thay trong nền kinh tế đất nước... Ông tâm sự: - Đến bức tranh cổ động tuyên truyền Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X tôi đã nung nấu ý tưởng rất lâu. Phải làm sao vừa truyền tải được chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước vừa thể hiện được mục tiêu của nhiệm kì này, cũng như bố cục, sử dụng màu sắc, ngôn ngữ sao cho thật hiệu quả. Tôi nghĩ, mọi chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước ta đều Vì mục tiêu dân giầu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đây cũng chính là mong ước của Bác Hồ. Trên nền ý tưởng ấy, tôi bắt tay ngay vào sáng tác. Khi bức tranh này được giới thiệu đã được giới mỹ thuật và người xem đánh giá rất cao.

Tranh của họa sĩ Trần Mai tuyên truyền cho mỗi kì Đại hội rõ nét những đổi thay, phát triển của đất nước. Ông tự nhận mình cũng là một người chép sử, bằng thứ ngôn ngữ riêng của bố cục, hình khối, gam màu... Rất nhiều người nước ngoài mua tranh của ông và điều đấy như một cách giới thiệu hình ảnh Việt Nam tới bạn bè quốc tế. Điều ao ước lớn nhất của ông bây giờ là mở một triển lãm cá nhân về Bác kính yêu.

HNM