Trưng bày lưu động “Khát vọng tự do”: Tôn vinh ý chí bất khuất của các chiến sĩ cách mạng trong ngục tù

Trưng bày lưu động “Khát vọng tự do” diễn ra tại Bảo tàng Chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đày (thôn Nam Quất, xã Phú Xuyên, Hà Nội). Buổi lễ có sự tham dự của Ban đại diện Chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đày thành phố Hà Nội, Ban liên lạc Chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đày Trại giam tù binh Phú Quốc cùng đông đảo nhân chứng lịch sử—những cựu tù binh từng trực tiếp tham gia các cuộc vượt ngục tại nhiều địa điểm giam giữ khắc nghiệt.

Trưng bày “Khát vọng tự do” khắc họa câu chuyện về những chiến sĩ không chịu khuất phục trước bạo lực, tra tấn và sự giam cầm tàn bạo. Dù đối mặt với cái chết rình rập sau song sắt, trong rừng sâu hay giữa biển khơi, họ vẫn kiên quyết vượt ngục để trở về với Đảng, với nhân dân. Trưng bày được thể hiện qua ba chủ đề: Xiềng xích, Tung cánh giữa màn đêm và Dấu ấn vượt thời gian, tái hiện chân thực hành trình đấu tranh kiên cường của các thế hệ chiến sĩ yêu nước.

Trưng bày gồm 3 nội dung: Phần trưng bày đầu tiên - Xiềng xích” phản ánh cuộc sống cơ cực của người dân Việt Nam dưới ách đô hộ, cùng hệ thống đàn áp dày đặc từ tòa án, mật thám đến nhà tù. Đặc biệt, nạn đói khủng khiếp năm 1944–1945 đã cướp đi sinh mạng của hơn hai triệu người Việt Nam—một minh chứng rõ nét cho tội ác của thực dân Pháp và phát xít Nhật. Trong hệ thống nhà tù trải dài khắp cả nước, các chiến sĩ cách mạng phải chịu đựng tra tấn dã man. Song chính nơi “địa ngục trần gian” này đã hun đúc tinh thần thép, khơi dậy quyết tâm vượt ngục để tiếp tục con đường cách mạng.

Phần thứ 2 - “Tung cánh giữa màn đêm”, kể lại hàng loạt cuộc vượt ngục nổi tiếng, từ Hỏa Lò, Sơn La, Côn Đảo đến trại giam tù binh Phú Quốc—những chiến công gắn liền với ý chí không gì khuất phục.

Điển hình như câu chuyện vượt ngục tại nhà tù Hỏa Lò vào các năm 1932, 1945 và 1951 đã trở thành huyền thoại như “Thăng thiên”, “Độn thổ” hay “Đi qua cửa ngục”. Đặc biệt, cuộc vượt ngục bằng đường cống ngầm của hơn 100 tù chính trị vào tháng 3-1945 được đánh giá là thành công nhất, góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng tháng Tám.

Tại Nhà tù Sơn La, hành trình “Vượt khỏi đại ngàn” đầy hiểm nguy của các chiến sĩ năm 1941 và 1943 đã cho thấy sự chuẩn bị công phu và tinh thần đoàn kết. Vai trò của anh Lò Văn Giá -người dẫn đường dân tộc Thái kiên trung - để lại dấu ấn đặc biệt cảm động.

Từ biển Côn Đảo, những cuộc vượt ngục bằng bè tre, thùng phuy hay thuyền gỗ năm 1932–1952 đã cướp đi sinh mạng của nhiều chiến sĩ như Lương Văn Tụy, Nguyễn Hới, Ngô Gia Tự… nhưng càng làm sáng tỏ ý chí kiên trung “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.

Ngoài ra, trưng bày còn tái hiện những cuộc vượt ngục tại Trại giam tù binh Phú Quốc, Buôn Ma Thuột, Đắc Mil, Chợ Chu, Bắc Ninh, Hội An hay Nhà lao Thiếu nhi Đà Lạt—nơi ý chí tự do của người Việt Nam chưa bao giờ bị dập tắt.

Nội dung thứ ba Dấu ấn vượt thời gian”, tri ân những đóng góp lớn lao của các chiến sĩ sau khi vượt ngục thành công. Nhiều người đã giữ trọng trách quan trọng trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc như: Nguyễn Lương Bằng, Đỗ Mười, Trần Đăng Ninh, Trần Tử Bình, Nguyễn Chí Thanh, Văn Tiến Dũng, Song Hào…

Tinh thần quả cảm năm xưa nay trở thành động lực để thế hệ hôm nay tiếp bước xây dựng đất nước hùng cường, thể hiện khát vọng phát triển Việt Nam trong thời đại mới.

Trưng bày lưu động “Khát vọng tự do” không chỉ là lời tri ân sâu sắc gửi đến những chiến sĩ yêu nước đã kiên cường đấu tranh trong cảnh tù đày, trưng bày còn là dịp để công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ tìm hiểu lịch sử, bồi đắp lòng tự hào dân tộc và khơi gợi tinh thần “Uống nước nhớ nguồn”.