Hoàn thiện thể chế phòng, chống tham nhũng

Song song với việc xử lý nghiêm minh sai phạm, các cơ chế phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tiếp tục được hoàn thiện theo hướng ngăn chặn từ gốc, bảo đảm “không thể”, “không dám”, “không muốn” và “không cần” tham nhũng. Những nỗ lực đó được triển khai đồng bộ với quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, góp phần xây dựng nền hành chính vì dân, gần dân và hướng tới phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn không ít khó khăn, thách thức. Một số giải pháp triển khai còn hình thức. Việc kiểm tra, giám sát, đánh giá chưa thường xuyên, thiếu chiều sâu. Tình trạng móc nối giữa cán bộ thoái hóa, biến chất với doanh nghiệp nhằm trục lợi vẫn diễn biến phức tạp...

Một trong những nguyên nhân cơ bản của thực trạng trên chính là do những hạn chế của thể chế và pháp luật. Không ít quy định còn chồng chéo, thiếu đồng bộ; một số văn bản chậm được sửa đổi, tạo kẽ hở để trục lợi. Cơ chế phân cấp, phân quyền ở một số lĩnh vực chưa đi đôi với tăng cường kiểm soát, đặc biệt trong các lĩnh vực có lợi ích lớn như đầu tư công, đất đai, tài nguyên, đấu thầu, đấu giá. Nhiều thủ tục hành chính còn rườm rà, thiếu minh bạch, gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp, tạo môi trường phát sinh nhũng nhiễu.

Trong bối cảnh đó, tại kỳ họp thứ mười, việc Quốc hội khóa XV đưa dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng ra thảo luận đã nhận được sự quan tâm của dư luận. Dự thảo đề xuất nhiều điều chỉnh quan trọng, như nâng mức kê khai tài sản có giá trị từ 50 triệu đồng lên 150 triệu đồng đối với kim khí quý, đá quý, tiền, giấy tờ có giá và các loại tài sản khác; nâng mức biến động tài sản phải kê khai từ 300 triệu đồng lên 1 tỷ đồng.

Đáng chú ý, dự thảo Luật cũng sửa đổi theo hướng mở rộng phạm vi đối tượng phải kê khai tài sản, thu nhập trong doanh nghiệp nhà nước, từ “doanh nghiệp 100% vốn nhà nước” thành “doanh nghiệp nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc cổ phần có quyền biểu quyết”. Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, việc mở rộng này là cần thiết để tránh bỏ sót nhóm người đang trực tiếp quản lý, điều hành vốn và tài sản nhà nước nhưng trước đây chưa thuộc diện kê khai; đồng thời phù hợp với xu thế cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước hiện nay.

Thực tiễn khẳng định rằng, công tác phòng, chống tham nhũng chỉ chuyển biến thực chất khi hệ thống chính trị vận hành trong khuôn khổ pháp luật chặt chẽ, minh bạch, với cơ chế kiểm soát quyền lực mạnh, hiệu quả. Do đó, hoàn thiện thể chế luôn là nhiệm vụ trọng tâm. Việc sửa đổi Luật Phòng, chống tham nhũng lần này có ý nghĩa quan trọng, góp phần tăng hiệu lực, hiệu quả phòng ngừa tham nhũng; nâng cao tính chiến đấu trong Đảng; phát huy trách nhiệm tự phòng ngừa, tự phát hiện, tự xử lý sai phạm.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ vào quản trị công là giải pháp đột phá. Cần tiếp tục đẩy mạnh minh bạch hóa các quy trình dễ phát sinh tiêu cực; số hóa thủ tục hành chính; công khai dữ liệu về đấu thầu, cấp phép, đất đai…; hạn chế tối đa tiếp xúc trực tiếp giữa người dân, doanh nghiệp và cơ quan công quyền. Bên cạnh đó, xây dựng đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực, uy tín phải là yêu cầu then chốt...

Đặc biệt, phòng, chống tham nhũng chỉ thực sự hiệu quả khi có sự giám sát rộng rãi của nhân dân, báo chí và các tổ chức xã hội. Khi các giải pháp được triển khai đồng bộ, nhất quán, chúng sẽ tạo nên “lá chắn” vững chắc, góp phần xây dựng nền quản trị công liêm chính, hiện đại, vì lợi ích của đất nước và nhân dân.