Nâng cao năng lực kiểm định, kiểm nghiệm an toàn thực phẩm

Tình trạng vi phạm quy định vệ sinh an toàn thực phẩm vẫn diễn biến phức tạp, cho thấy công tác kiểm soát cần phải được siết chặt hơn nữa.

Số liệu thống kê cho thấy tính cấp thiết của vấn đề. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2025, thành phố Hà Nội đã phát hiện hơn 1.400 cơ sở vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm. Cơ quan chức năng đã xử phạt hành chính 1.372 cơ sở, trong đó nhiều vụ việc nghiêm trọng có dấu hiệu hình sự đã được chuyển cơ quan điều tra.

Đặc biệt, trong các đợt cao điểm như "Tháng hành động vì an toàn thực phẩm" và dịp lễ, Tết, lực lượng quản lý thị trường liên tục thu giữ và tiêu hủy hàng chục tấn sản phẩm không rõ nguồn gốc, hết hạn sử dụng, gây thiệt hại và tiềm ẩn nguy cơ lớn cho sức khỏe cộng đồng.

​Hiệu quả xử lý vi phạm chưa triệt để một phần xuất phát từ việc thiếu hụt hạ tầng kỹ thuật kiểm định, kiểm nghiệm đạt chuẩn, có quy mô đồng bộ. Hiện tại, việc kiểm tra, giám sát chất lượng sản phẩm thường được thực hiện thông qua các phòng thí nghiệm phân tán, dẫn đến thời gian kiểm mẫu kéo dài. Việc thiếu các trung tâm quy mô lớn tại chỗ đã làm giảm tính kịp thời và răn đe; tạo nguy cơ để lô hàng kém chất lượng lưu thông trên thị trường trước khi có kết quả kiểm định cuối cùng.

Hơn nữa, nhiều phòng kiểm nghiệm hiện tại chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế về dải chỉ tiêu phức tạp, gây khó khăn cho việc truy vết và xử lý triệt để những hành vi sử dụng chất cấm, chất độc hại trong thực phẩm.

Trước thực trạng này, chủ trương của thành phố Hà Nội về đầu tư xây dựng các trung tâm kiểm định, kiểm nghiệm có quy mô, đồng bộ, hiện đại là giải pháp kịp thời, mang tính chiến lược và đột phá. Việc hình thành các trung tâm này sẽ tạo ra "lá chắn" về mặt kỹ thuật, là cơ sở để siết chặt và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, giúp cơ quan chức năng có đầy đủ căn cứ khoa học, pháp lý xử lý vi phạm một cách nhanh chóng, chính xác. Đồng thời, việc này cũng thúc đẩy môi trường kinh doanh lành mạnh, khi chỉ những sản phẩm vượt qua được "hàng rào kỹ thuật" nghiêm ngặt mới được tồn tại, qua đó bảo vệ thương hiệu và quyền lợi người tiêu dùng.

​Để chủ trương này sớm đi vào hiện thực, cần có những hành động quyết liệt. Đầu tiên là phải đa dạng hóa nguồn vốn và cơ chế đầu tư, đặc biệt ưu tiên hình thức hợp tác công - tư (PPP). Ngân sách thành phố cần tập trung làm "vốn mồi" để đầu tư vào cơ sở hạ tầng cốt lõi và các thiết bị công nghệ cao, chuyên sâu. Song song, cần ban hành chính sách ưu đãi vượt trội, như cung cấp quỹ đất sạch và các ưu đãi đặc thù về thuế, phí và thủ tục hành chính để kêu gọi các tập đoàn lớn, có kinh nghiệm trong việc đầu tư xây dựng phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế.

​Về mô hình vận hành nên hướng tới việc thành lập một trung tâm kiểm định, kiểm nghiệm chất lượng công nghệ cao đóng vai trò đầu não, xử lý dữ liệu, điều phối các hoạt động lấy mẫu, kiểm nghiệm và kết nối, chia sẻ dữ liệu với các hệ thống truy xuất nguồn gốc. Quan trọng hơn, cơ quan quản lý nhà nước phải có cơ chế đặt hàng dịch vụ kiểm định thường xuyên, bảo đảm nguồn việc và sự phát triển ổn định, tránh lãng phí đầu tư.

Đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật kiểm định, kiểm nghiệm an toàn thực phẩm là đầu tư để bảo đảm sức khỏe người dân, cho sự phát triển bền vững của Thủ đô.