Lai tạo bò BBB và Senepol: Bước đột phá giúp Việt Nam làm chủ nguồn giống thịt cao sản

Giải bài toán con giống cho chăn nuôi bò thịt Việt Nam

Trước đây, các giống bò ngoại nhập thường có giá cao, chi phí chăm sóc lớn và khó thích nghi với điều kiện nhiệt đới ẩm của Việt Nam. Dự án “Hoàn thiện quy trình tạo bò thuần Blanc-Bleu-Belge (BBB) bằng công nghệ phôi và sản xuất con lai F1 (BBB x Senepol)” đã khắc phục được điểm yếu đó bằng cách lai giữa bò đực BBB - giống bò chuyên thịt có cơ bắp phát triển siêu trội, với bò cái Senepol - giống bò nổi tiếng về khả năng chịu nhiệt, kháng bệnh và thích nghi cao. Kết quả là đàn bò lai F1 có năng suất, chất lượng thịt cao hơn hẳn các giống truyền thống mà vẫn phù hợp điều kiện chăn nuôi trong nước.

Dự án được triển khai trong 54 tháng (3/2020 – 8/2024) với tổng kinh phí hơn 27 tỷ đồng. Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Kiên cùng các cộng sự tại Công ty Cổ phần Giống gia súc Hà Nội đã nghiên cứu, thử nghiệm và hoàn thiện toàn bộ quy trình công nghệ phôi in vivo (trong cơ thể sống), in vitro (trong ống nghiệm) - từ chọn lọc bò bố mẹ, thu phôi, cấy truyền, đến nuôi dưỡng đàn bê sinh ra.

Kết quả thực hiện vượt yêu cầu đề ra: Nhóm nghiên cứu đã tạo được 55 con bê BBB thuần có khối lượng sơ sinh trung bình 48,3kg, cùng 63 con bê lai F1 (BBB x Senepol) đạt trung bình 39,8kg. Các mô hình nuôi tại Hà Nội và Phú Thọ cho thấy đàn bò phát triển ổn định, trọng lượng 24 tháng đạt từ 520 đến 823kg, tỷ lệ thịt xẻ hơn 62%, thịt tinh trên 50%.

Các quy trình công nghệ và mô hình đã được Hội đồng khoa học nghiệm thu, khẳng định tính khoa học, khả năng ứng dụng và hiệu quả thực tiễn. Theo Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Kiên, “thành công của dự án giúp chúng tôi chủ động hoàn toàn nguồn phôi và con giống thuần, thay thế nhập khẩu. Từ giá tinh bò nhập khoảng 400 nghìn đồng/liều, nay sản xuất trong nước chỉ còn dưới 100 nghìn đồng, chi phí phôi cũng giảm một nửa so với phôi nhập ngoại”.

Làm chủ công nghệ, mở hướng phát triển bền vững

Việc ứng dụng công nghệ phôi tiên tiến vào sản xuất bò thịt cao sản đã tạo nên bước đột phá trong ngành chăn nuôi Việt Nam.

Khi công nghệ phôi bò in vivo và in vitro được làm chủ, giá trị di truyền của những cá thể có năng suất cao có thể nhân nhanh vào thực tế sản xuất, rút ngắn khoảng cách thế hệ. Việc sản xuất phôi trong nước giúp Việt Nam tiết kiệm hàng chục tỷ đồng ngoại tệ mỗi năm. Chỉ riêng trong khuôn khổ dự án, hơn 500 phôi BBB thuần được tạo ra, tương đương tiết kiệm khoảng 6 tỷ đồng so với nhập khẩu.

Dự án cũng chứng minh hiệu quả kinh tế rõ rệt. Mỗi con bê lai 4-6 tháng tuổi bán giống cho thu nhập cao hơn bê lai Zebu từ 5-8 triệu đồng. Nếu nuôi đến 24 tháng, giá bán đạt trên 50 triệu đồng/con, lợi nhuận ròng khoảng 12 triệu đồng. Hai mô hình hộ chăn nuôi tham gia dự án đạt doanh thu trên 3 tỷ đồng, lợi nhuận sau chi phí hơn 500 triệu đồng.

Trên quy mô rộng, dự án mở ra triển vọng lớn: Với 1,4 triệu liều tinh bò sản xuất trong nước, khi phối giống có thể tạo ra khoảng 900.000 bê lai F1 BBB, tương đương 450.000 tấn thịt bò hơi, giá trị sản lượng ước đạt trên 36.000 tỷ đồng, mang lại giá trị gia tăng hơn 13.000 tỷ đồng so với các giống thịt khác. Đây là nguồn thực phẩm sạch, chất lượng cao, được kiểm soát chặt chẽ về vệ sinh thú y và dịch bệnh.

Không chỉ dừng ở hiệu quả kinh tế, đề tài còn mang giá trị xã hội sâu rộng. Việc chủ động sản xuất tinh, phôi và con giống giúp giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, ổn định thị trường trong nước và tạo việc làm cho nông dân các tỉnh phía Bắc. Giống bò BBB và F1 (BBB x Senepol) đã, đang được nhân rộng tại Hà Nội, Phú Thọ và nhiều địa phương khác, góp phần tái cơ cấu ngành chăn nuôi theo hướng giá trị gia tăng, nông nghiệp tuần hoàn, tận dụng phế phụ phẩm làm thức ăn, giảm phát thải và nâng cao hiệu quả chuỗi sản xuất.

Thay mặt hội đồng giám khải Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật Hà Nội lần thứ 2, ông Nguyễn Đức Trọng, nguyên Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, nhận định: “Công ty Giống gia súc Hà Nội đã thể hiện năng lực sáng tạo và khả năng tiếp thu, làm chủ công nghệ tiên tiến của thế giới, đồng thời cải tiến phù hợp điều kiện Việt Nam. Đây là mô hình có ý nghĩa thực tiễn cao, mở ra hướng phát triển bền vững cho ngành chăn nuôi bò thịt quy mô công nghiệp”.

Từ thành công của dự án, Hà Nội đang từng bước khẳng định vị thế tiên phong trong ứng dụng khoa học - công nghệ vào nông nghiệp. Là đơn vị từng giành giải Nhất Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật Hà Nội lần thứ nhất (2023) với đề tài sản xuất tinh bò 3B đông lạnh, nay Công ty Cổ phần Giống gia súc Hà Nội tiếp tục khẳng định năng lực sáng tạo và cống hiến của đội ngũ kỹ sư, nhà khoa học Việt Nam, những người đang nỗ lực làm chủ công nghệ sinh học, tạo nền tảng phát triển ngành chăn nuôi bò thịt chất lượng cao, phục vụ nhu cầu trong nước và hướng tới xuất khẩu.