Bài 2: Trách nhiệm đồng hành, sẻ chia
Trong bối cảnh mô hình chính quyền mới, mặc dù đảng bộ cấp xã có số tổ chức Đảng trực thuộc lớn, nhưng bằng cách làm sáng tạo, sâu sát cơ sở, công tác xây dựng Đảng ở địa bàn dân cư tiếp tục có những chuyển mình mạnh mẽ.
Trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đảng bộ cấp xã có số tổ chức Đảng trực thuộc lớn, nhưng bằng cách làm sáng tạo, sâu sát cơ sở, công tác Đảng ở địa bàn dân cư tiếp tục có sự chuyển mình mạnh mẽ. Trách nhiệm đồng hành, sẻ chia được thể hiện rõ nét và cách làm hiệu quả ở một số nơi rất đáng để cùng nghiên cứu, học hỏi, vận dụng và phổ biến rộng rãi.
Một bài toán đặt ra đối với cấp ủy cấp xã hiện nay là trong khi đảm đương nhiệm vụ nặng nề hơn, trách nhiệm quan trọng hơn, nhưng biên chế ở các ban Đảng hạn chế, chất lượng cán bộ không đồng đều, địa bàn rộng, đảng viên đông, làm sao để kiểm soát, quán xuyến tình hình, không để xảy ra khoảng trống lãnh đạo.
Giải bài toán này, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Long Biên (Hà Nội) Nguyễn Thị Thu Hằng chia sẻ sáng kiến của phường là chia các chi bộ thành 5 cụm. Theo đó, 1 cụm là các chi, đảng bộ khối các cơ quan, 4 cụm chi bộ địa bàn dân cư được phân công cho 4 đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy phường làm cụm trưởng. Các cụm trưởng là những cầu nối truyền dẫn thông tin trực tiếp giữa Đảng ủy phường và các chi bộ, vừa giúp Đảng ủy nắm chắc tình hình địa bàn, vừa kịp thời giải quyết những vấn đề phát sinh, không để kéo dài gây bức xúc. Các chi bộ địa bàn dân cư đông đảng viên cũng được chia thành các tổ Đảng để thuận lợi cho việc sinh hoạt, triển khai nhiệm vụ.
Cũng trong tâm thế nâng cao trách nhiệm, sâu sát cơ sở, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Quảng Bị (Hà Nội) Nguyễn Trường Năng quan niệm rằng, cán bộ ở chi bộ địa bàn dân cư hiện nay có nhiều độ tuổi, nhưng suy cho cùng, để tiếp cận với nhiệm vụ, yêu cầu mới là phải có tư duy hành động, có mong muốn, khát khao đổi mới từ bên trong từng đồng chí. Đây là điều Đảng ủy xã sẽ tiếp tục quan tâm, động viên. Trước mắt, hiện nay, để duy trì công việc trong bối cảnh địa bàn rộng, hầu hết văn bản triển khai nhiệm vụ công tác đều được Đảng ủy xã gửi cho các chi bộ bằng thư điện tử và Zalo, chỉ in nghị quyết và các nội dung quan trọng, cần thiết khác.
“Qua theo dõi, chúng tôi thấy cơ bản cán bộ ở các chi bộ đều vận dụng và thực hiện tốt. Thời gian tới, xã sẽ tập trung đầu tư để bảo đảm 100% chi bộ địa bàn dân cư được trang bị máy tính có kết nối mạng phục vụ công tác”, Bí thư Đảng ủy xã Quảng Bị Nguyễn Trường Năng nói.
Tại phường Bồ Đề (Hà Nội), Đảng bộ phường sau khi sáp nhập có quy mô lớn nhất trong 4 phường thuộc phạm vi quận Long Biên cũ. Riêng chi bộ địa bàn dân cư của phường đã lên tới con số 83 với gần 6.000 đảng viên, chiếm 81% tổng số đảng viên của toàn Đảng bộ. Nhận thức tầm quan trọng của chuyển đổi số đối với chi bộ địa bàn dân cư trong vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, phường Bồ Đề có sáng kiến xây dựng “Mô hình khu dân cư: Đoàn kết, văn minh, an toàn và chuyển đổi số” gắn với các tiêu chí được định lượng làm căn cứ đánh giá, xếp loại; lấy chi bộ, các đảng viên làm nòng cốt, đi trước làm gương để tổ chức thực hiện.
Bí thư Chi bộ Tổ dân phố số 2 (phường Bồ Đề) Lê Thanh Hải cho biết, nhờ thực hiện mô hình, các đảng viên, kể cả người lớn tuổi, đều được thôi thúc học hỏi để tiếp cận công nghệ, sử dụng thành thạo điện thoại thông minh. Nhờ đó, những trở ngại ban đầu được vượt qua. Đến nay, 100% công việc của chi bộ, tổ dân phố được tuyên truyền, triển khai qua các nhóm Zalo... Chưa kể, với tinh thần chủ động, chi bộ, tổ dân phố đã tuyên truyền, vận động xã hội hóa để mua sắm toàn bộ trang thiết bị phục vụ công tác chuyển đổi số ở khu dân cư cũng như máy tính, tivi, camera...
“Không chỉ phát huy tốt vai trò của đảng viên trong chi bộ, kinh nghiệm của chúng tôi là phải phát huy mạnh mẽ sự tham gia, ủng hộ của các đảng viên hai chiều trên địa bàn”, ông Lê Thanh Hải chia sẻ.
Thực tiễn tại xã Phú Nghĩa cho thấy, một trong những điểm sáng trong quá trình triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là sự phối hợp giữa chi bộ và chính quyền cơ sở đã phát huy hiệu quả rõ nét.
Tại thôn Quan Châm (xã Phú Nghĩa), một vụ khiếu nại kéo dài hơn hai năm giữa hai hộ dân về lối đi và kênh thoát nước từng là điểm “nóng” của địa phương. Thế nhưng, chỉ trong một tuần, vụ việc đã được giải quyết dứt điểm. Thành công này nhờ sự lãnh đạo sát sao của Đảng ủy xã và vai trò chủ động, linh hoạt của cấp ủy chi bộ thôn.
Theo Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phú Nghĩa Trịnh Tiến Tường, ngay sau khi nắm tình hình, Chi bộ thôn Quan Châm đã chủ trì buổi đối thoại công khai với sự tham dự của Công an xã và các đoàn thể, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch. Hai bên đồng thuận rút đơn, bắt tay hòa giải, trả lại sự yên bình cho khu dân cư.
“Đây là minh chứng sinh động cho hiệu quả của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, khi Đảng lãnh đạo đúng hướng, chính quyền hành động quyết liệt, lòng tin của nhân dân được củng cố”, Bí thư Đảng ủy xã Phú Nghĩa khẳng định. Rõ ràng, một vụ phức tạp, tồn đọng nhiều năm đã được hóa giải nhờ sự lắng nghe, chỉ đạo giải quyết kịp thời, dứt điểm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương.
Là buổi sinh hoạt thường kỳ của Chi bộ khu dân cư Giáp Nhất (phường Thanh Xuân - Hà Nội), nhưng dịp tháng 10-2025 đặc biệt hơn thường lệ khi đồng chí Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Thanh Xuân Nguyễn Huy Cường tham dự.
Trong phần thảo luận, các ý kiến đánh giá cao các đồng chí cấp ủy cấp trên về dự sinh hoạt chi bộ ở cơ sở để kịp thời lắng nghe những ý kiến đóng góp của nhân dân.
Chia sẻ về vấn đề này, Bí thư Đảng ủy phường Thanh Xuân Nguyễn Huy Cường cho biết, nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, hành động của cán bộ, đảng viên, nhất là bí thư chi bộ, cấp ủy viên về ý nghĩa, tầm quan trọng của sinh hoạt chi bộ giai đoạn mới, Đảng ủy phường Thanh Xuân đã phân công, chỉ đạo các đồng chí Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ phường chủ động, thường xuyên dự sinh hoạt với các chi bộ trong phạm vi được phân công phụ trách, nhất là các chi bộ khu dân cư và những chi bộ có khó khăn, tồn tại cần được khắc phục. Thông qua dự sinh hoạt chi bộ là dịp để Đảng ủy phường khảo sát các điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất, địa điểm để tổ chức tốt việc sinh hoạt chi bộ, nhất là địa bàn tổ dân phố, các khu chung cư có đông đảng viên và doanh nghiệp…
Trong 4 tháng nhận nhiệm vụ tại phường Kiến Hưng, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Kiến Hưng Lê Thị Thanh Nhàn (nguyên Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Hà Nội) thường xuyên đi đến các tổ dân phố, dự sinh hoạt tại chi bộ khu dân cư, lắng nghe ý kiến đảng viên, người dân.
“Muốn lãnh đạo trúng và đúng, phải thấy bằng mắt, nghe bằng tai và cảm nhận bằng trái tim” - đó là quan niệm làm việc được Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Kiến Hưng đúc kết. Cũng từ nắm bắt thực tế, Đảng ủy phường Kiến Hưng quyết định thành lập 3 đoàn kiểm tra các hoạt động đối với tất cả chi bộ tổ dân phố.
Mục đích của đợt kiểm tra này nhằm rà soát năng lực lãnh đạo thực chất của từng chi bộ. Mục tiêu kiểm tra không phải tìm sai để phê bình, mà tìm đúng chỗ yếu để bồi dưỡng nhằm làm tốt hơn. Đảng ủy phường Kiến Hưng xác định rõ phương châm: “Kiểm tra đi đôi với hướng dẫn - giám sát gắn với bồi dưỡng”. Sau kiểm tra sẽ “cầm tay chỉ việc”, hướng dẫn đội ngũ cấp ủy chi bộ xây dựng nghị quyết chuyên đề; tổ chức sinh hoạt chi bộ theo hướng gợi mở, thảo luận; chia sẻ kỹ năng vận động nhân dân, xử lý tình huống ở khu dân cư. Tất cả nhằm nâng cao vai trò và năng lực lãnh đạo của các chi bộ tổ dân phố.
Cũng liên quan đến vấn đề này, Trưởng ban Xây dựng Đảng phường Hoàn Kiếm Phùng Phương Thảo cho biết, Đảng ủy phường quyết định phân công các Ủy viên Ban Thường vụ theo dõi địa bàn tổ dân phố, thành lập tổ công tác theo dõi địa bàn. Tuy nhiên, một Ủy viên Ban Thường vụ không thể thay mặt Đảng ủy phường triển khai nhiều nhiệm vụ công tác tới chi bộ tổ dân phố. Do vậy, về lâu dài, theo Trưởng ban Xây dựng Đảng phường Hoàn Kiếm, cần sớm nghiên cứu thực hiện sáp nhập chi bộ, tổ dân phố trên cơ sở quy mô diện tích và số dân. Đồng thời, tìm và lựa chọn cán bộ có sức khỏe, trẻ hóa dần đội ngũ cán bộ cơ sở để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, có thể tính đến việc quy định độ tuổi của bí thư chi bộ tham gia lần đầu.
Rõ ràng, trong một bài toán chung nhằm nâng cao vai trò, vị trí và hiệu quả lãnh đạo của chi bộ địa bàn dân cư khi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, sự chủ động, sáng tạo của các cấp ủy tổ chức Đảng là rất cần thiết. Nhưng để có lời giải chung, cần tiếp tục khảo sát, đánh giá và nhận diện tình hình, từ đó xây dựng mô hình áp dụng chung cho cả nước để mang lại hiệu quả tối ưu trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa phương.
