Hạn chế xe xăng: Các khu tập thể cũ đối diện "bài toán" an toàn

Thiếu thốn và bất tiện

Phần lớn các khu tập thể ở Hà Nội được xây dựng từ những năm 1960–1980, không có tầng hầm để xe, trong khi khu vực sân chung vốn là không gian sinh hoạt cộng đồng lại bị lấn chiếm bởi hàng quán hoặc bãi trông xe tự phát. Người dân phải gửi xe ở các bãi xe lân cận hoặc tận dụng hành lang, gầm cầu thang... Việc chuyển đổi sang xe điện vốn đòi hỏi chỗ đỗ cố định có thể sạc pin đang khiến người dân lo lắng khi hệ thống điện trong các khu tập thể cũ chỉ phục vụ sinh hoạt, thường xuyên quá tải. Không ít trường hợp người dân tự kéo dây điện từ nhà ra ngoài hành lang, gây nguy cơ chập cháy.

Tại khu tập thể Giảng Võ (phường Giảng Võ), khảo sát thực tế nhà D1, D2, D3, D4 cho thấy, các sân chơi chung đã bị chiếm dụng làm bãi gửi xe máy và hàng quán. Người dân muốn sạc pin xe điện chỉ có thể sử dụng khu vực tại gầm cầu thang hoặc mang xe lên phòng để sạc. Chị Nguyễn Thị Giang, sống tại nhà D4 chia sẻ: “Gia đình tôi có 1 xe máy điện nhưng vì không có chỗ nên phải để xe ở gầm cầu thang cho tiện sạc điện. Thậm chí, có hôm tôi phải mang xe lên tầng 2 vì không còn lựa chọn. Nếu tới đây cấm xe xăng, lượng xe điện sẽ tăng mạnh, chúng tôi không biết sẽ sạc ở đâu?”.

Tại khu tập thể Nghĩa Tân (phường Nghĩa Đô), nơi có 29 tòa nhà cao từ 3–5 tầng được xây dựng từ những năm 1980, tình trạng cũng không khả quan hơn. Nhiều khoảng không giữa các tòa nhà vốn có thể bố trí trạm sạc đã bị chiếm dụng hoặc xuống cấp, dây điện chằng chịt, không bảo đảm an toàn. Anh Lê Văn Chiến ở nhà B4 Nghĩa Tân lo lắng: "Nếu không có quy hoạch và xây dựng hệ thống trạm sạc đồng bộ, người dân sẽ tiếp tục phải “sạc chui” và điều đó tiềm ẩn rủi ro lớn về cháy nổ".

Tình trạng thiếu thốn và bất tiện này cũng đang diễn ra tại khu tập thể Nguyễn Công Trứ (quận Hai Bà Trưng), nơi có 12 đơn nguyên nhà cao 4 tầng. Sau hơn 65 năm sử dụng, nhiều hạng mục tại các khu nhà đã xuống cấp nghiêm trọng, hệ thống điện hư hỏng, dây điện, cáp và bồn nước được lắp đặt ngổn ngang, không còn không gian để người dân để xe. Sân chơi chung cũng bị biến thành bãi trông xe tự phát. Do đó, vấn đề người dân băn khoăn là với điều kiện hiện nay, việc có một chỗ sạc xe điện an toàn gần như không khả thi.

Cần các giải pháp cụ thể

Thực tế, tại một số nơi, mô hình sạc xe điện đã được thí điểm, song vẫn mang tính nhỏ lẻ, chưa thể nhân rộng.

Đơn cử, tại khu nhà N3 Nguyễn Công Trứ (cải tạo từ nhà A1, A2 khu tập thể Nguyễn Công Trứ cũ), hệ thống sạc xe có ổ cắm tự động ngắt sau 23h đã được lắp đặt. Tuy nhiên, đây là khu chung cư cao 19 tầng được cải tạo, có điều kiện hạ tầng điện tốt hơn, khác xa với 12 đơn nguyên còn lại tại khu này, cũng như 29 khu nhà ở tập thể Nghĩa Tân và hàng chục nhà tập thể ở Thành Công, Trường Đại học Y... Điểm chung của những khu nhà này là hệ thống điện đã quá tải và rất khó để đầu tư hệ thống sạc đạt tiêu chuẩn.

Thực tế trên khiến người dân lo lắng, mong muốn thành phố sớm quy hoạch các điểm sạc công cộng an toàn tại khu dân cư để họ không phải tiếp tục “tự xoay xở” với các giải pháp tạm bợ như kéo điện từ nhà ra cầu thang, cắm sạc qua ổ nối dài... kèm theo hàng loạt rủi ro về cháy nổ.

Về vấn đề này, tại toạ đàm "Chuyển đổi xe xăng sang xe điện: Để không ai bị bỏ lại phía sau" do báo Tiền Phong tổ chức mới đây, ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Tài chính đầu tư (Sở Xây dựng Hà Nội) cho biết, hiện các cơ quan đang rà soát toàn bộ khu vực công cộng trong khu vực Vành đai 1 để bố trí trạm sạc phù hợp. Về lâu dài, thành phố sẽ cải tạo lại các khu chung cư cũ, nhưng trước mắt sẽ phải đánh giá nhu cầu thực tế, bổ sung nguồn điện nếu cần thiết và nâng cấp điều kiện kỹ thuật. Chậm nhất trong năm 2025, người dân phải cảm nhận rõ sự thay đổi trong hạ tầng phục vụ chuyển đổi phương tiện.

Cuối tuần qua, Sở Xây dựng Hà Nội đã có văn bản gửi 126 xã, phường về việc phối hợp rà soát quỹ đất để lắp đặt trạm sạc cho phương tiện sử dụng năng lượng sạch. Theo đó, cơ quan này yêu cầu các đơn vị khảo sát, thống kê số lượng xe chạy xăng và xe điện, phục vụ chuyển đổi phương tiện. Về nguyên tắc lựa chọn vị trí lắp đặt trạm sạc, Sở yêu cầu các đơn vị tìm kiếm vị trí ưu tiên đặt tại đất công, bãi giữ xe, trụ sở công, công viên, nhà chờ xe buýt... Các địa điểm phải thuận tiện, gần khu đông dân, trường học, tuyến xe buýt và bảo đảm an toàn giao thông. Sở Xây dựng cũng hướng dẫn khảo sát các loại đất phù hợp như vỉa hè rộng, đất công cộng, hạ tầng kỹ thuật, trung tâm thương mại, trạm xăng, đất xen kẹt... nhằm đẩy nhanh tiến độ xây dựng hệ thống trạm sạc công cộng.

Được biết, một số địa phương đã triển khai rà soát, thống kê phương tiện đến các tổ dân phố. Có thể nói, đây là bước đi cụ thể trong lộ trình chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện. Tuy nhiên, để thực hiện tốt chủ trương này, cần sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan, đơn vị, chính quyền địa phương và người dân. Nếu bài toán hạ tầng không được hóa giải từ những điểm yếu nhất như khu tập thể cũ thì lộ trình chuyển đổi xanh sẽ gặp nhiều rào cản.