"Hiện thực" bãi đỗ xe ngầm tại công viên, vườn hoa

Đề xuất này hoàn toàn phù hợp với định hướng khuyến khích, ưu tiên khai thác không gian ngầm của thành phố trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, còn nhiều vướng mắc cần tháo gỡ để các đề xuất trở thành hiện thực.

Nhiều dự án bãi đỗ xe ngầm đang “đắp chiếu”

Trong danh mục các công trình ngầm được khuyến khích đầu tư xây dựng trên địa bàn thành phố Hà Nội (đợt 1) vừa được HĐND thành phố Hà Nội thông qua có tới 78 bãi đỗ xe ngầm.

Theo kết quả giám sát của Ban Đô thị HĐND thành phố, trong tổng số 44 dự án cải tạo, nâng cấp công viên, vườn hoa giao cho UBND cấp huyện trước khi sắp xếp đơn vị hành chính, nhiều dự án đang chậm tiến độ do vướng mắc trong quy hoạch và giải phóng mặt bằng. Đơn cử như Vườn hoa Giảng Võ đang chờ quy hoạch chi tiết khu tập thể Giảng Võ được phê duyệt; các vườn hoa Cổ Tân, Phùng Hưng (phường Hoàn Kiếm), 19/8 (phường Cửa Nam) chưa thể triển khai do cân nhắc phương án đầu tư bãi đỗ xe ngầm dưới lòng đất.

Từ thực trạng trên, Đoàn giám sát đề xuất thành phố sẽ nghiên cứu xây dựng các bãi đỗ xe ngầm tại công viên, vườn hoa nhằm giảm áp lực giao thông và khai thác hiệu quả quỹ đất công. Theo Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, phương án khai thác, sử dụng không gian ngầm tại các vườn hoa làm bãi đỗ xe đã được thành phố xác lập từ những năm 1990. Thời gian gần đây, hàng loạt dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư, tuy nhiên, vì nhiều lý do, các dự án vẫn chưa thể triển khai.

Có thể kể ra một vài dự án “đắp chiếu” như: Dự án bãi đỗ xe tự động (H1-3) tại khu vực cống hóa mương Nguyên Hồng được Hà Nội phê duyệt từ năm 2017; Dự án xây dựng bãi đỗ xe ngầm kết hợp dịch vụ thương mại trong Công viên Thủ Lệ được chấp thuận chủ trương đầu tư từ tháng 5-2019 hay dự án được chuyển đổi từ dự án khách sạn cao tầng sang bãi đỗ xe ngầm từ năm 2009 tại Công viên Thống Nhất…

“Đây gần như là điểm nghẽn khi mục tiêu đã rõ ràng nhưng lại không thể triển khai trên thực tế”, ông Đào Ngọc Nghiêm nhận định. Chuyên gia này cho rằng vướng mắc lớn nhất là ở kinh phí bởi nguồn vốn xây dựng các trung tâm thương mại hay bãi đỗ xe ngầm rất lớn. Qua tính toán sơ bộ của các đơn vị nước ngoài, với cùng công trình có quy mô khai thác, sử dụng giống nhau nhưng nếu làm ngầm thì kinh phí sẽ gấp từ 2-3 lần so với công trình trên mặt đất; trong khi đó, thành phố Hà Nội hiện chưa có chính sách ưu đãi hấp dẫn đủ thu hút nhà đầu tư.

Kiến trúc sư Trần Huy Ánh (Hội Kiến trúc sư thành phố Hà Nội) cùng nêu, trong nghiên cứu của JICA về đầu tư ga ngầm, kết hợp bãi đỗ xe ngầm với ga ngầm Hàng Bài - Trần Hưng Đạo, nơi giao nhau của tuyến đường sắt đô thị số 2 và số 3, chi phí xây dựng một chỗ đỗ xe ngầm là gần 4 tỷ đồng. Tuy nhiên, đó mới là chi phí đầu tư, còn chi phí vận hành, bảo trì cho cả vòng đời công trình ngầm (trong đó có đỗ xe) còn gấp 4 lần chi phí xây lắp.

Bài toán thi công cũng là thách thức lớn, đặc biệt trong các khu vực nội đô lịch sử. Hà Nội là đô thị đầu tiên trong cả nước đã phê duyệt Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm - thành phố Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến 2050. Tuy nhiên, đây chỉ là những định hướng chung mà chưa có các quy định cụ thể.

Đồng bộ tháo gỡ các “điểm nghẽn”

Để tháo gỡ các vướng mắc gây ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án bãi đỗ xe ngầm, Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm đề xuất thành phố cần sớm xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai thực hiện với thời gian cùng các nguồn lực tương ứng, đặc biệt bổ sung các chính sách ưu đãi về vốn, tăng cường đầu tư các thiết bị hiện đại để bảo đảm an toàn khi xây dựng công trình ngầm... Ngoài ra, cần có sự hợp tác đồng bộ giữa các ngành trong khai thác, sử dụng không gian ngầm để bảo đảm lợi ích chung.

Theo Kiến trúc sư Trần Huy Ánh, thực trạng bãi đỗ xe tiêu chuẩn của Hà Nội chiếm dưới 15%, còn lại 85% là vỉa hè lòng đường, sân cơ quan, trường học, dự án đắp chiếu… có chi phí đầu tư 0 đồng để kinh doanh khai thác bãi đỗ xe… Thực tế trên khiến ít chủ đầu tư mặn mà vì chi phí quá lớn trong khi khả năng thu hối vốn và có lãi lại bỏ ngỏ. Do đó, định hướng phát triển bãi đỗ xe ngầm tại Hà Nội là rất sáng suốt, nhưng cần xác định rõ và cân nhắc kỹ làm ở đâu, nguồn vốn nào và làm bằng cách nào.

Ngoài ra, trong bối cảnh thành phố đang công bố kế hoạch khởi công những dự án cầu đường, đường sắt đô thị, cải tạo chung cư quy mô lớn thì có thể tích hợp các công trình ngầm, trong đó có bãi đỗ xe ngầm… để phát huy tổng thể các lợi thế đầu tư kết hợp với tái thiết hiện đại hóa đô thị. “Đơn cử, Hà Nội đã phá dỡ công trình Hàm Cá Mập, công bố kế hoạch giải phóng mặt bằng khu vực Đông Hồ Gươm để mở rộng không gian công cộng Hà Nội, đồng thời nên giao một số đơn vị tư vấn đề xuất phương án thiết kế, triển khai không gian ngầm tại đây”, ông Trần Huy Ánh nêu.

Cũng theo các chuyên gia, phát triển bãi đỗ xe ngầm trong đô thị cần tạo ra một nền kinh tế dịch vụ đem lại lợi ích cho cộng đồng, tạo lập sự công bằng trong tiếp cận hạ tầng đô thị. Khi tính đến tác động nhiều mặt sẽ thu hút được nguồn lực có quy mô lớn hơn, không chỉ kêu gọi đầu tư ngay trong khu vực dự án, thành phố mà còn thu hút nguồn lực đầu tư quốc tế. Làm được điều này sẽ thúc đẩy những công cụ hiện đại khi lập trình phát triển dự án, vận hành dự án, ứng dụng công cụ hiện đại hơn để phân tích như hệ thống thông tin địa lý (GIS); thông tin quản lý công trình xây dựng (BIM) cùng chuỗi các công nghệ hỗ trợ khác cùng đồng hành.