Phòng, chống thiên tai ở cấp xã cần linh hoạt hơn

Tại diễn đàn, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chủ tịch Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai Cao Đức Phát cho biết, nước ta hằng năm phải chịu nhiều loại thiên tai, công tác phòng, chống thiên tai thường xuyên được cả hệ thống chính trị quan tâm, trong đó công tác dự phòng là quan trọng nhất.

Cụ thể: Dự phòng về tổ chức, dự phòng về nhân lực phương tiện, nguồn lực và cơ chế, chính sách. Từ ngày 1-7-2025, cả nước chuyển sang thực hiện hệ thống chính quyền địa phương hai cấp, nhiều vấn đề đang cần được làm rõ và điều chỉnh sớm để bảo đảm duy trì năng lực ứng phó với thiên tai: Hệ thống chỉ đạo, đầu mối, thẩm quyền và các kênh liên lạc; kế hoạch ứng phó; lực lượng ứng phó ở các cấp; vật tư dự phòng; cơ chế, chính sách, luật pháp.

“Mặt khác, phải tiếp tục tăng cường năng lực để đáp ứng yêu cầu phòng, chống thiên tai có xu hướng ngày càng gay gắt hơn. Làm rõ vai trò, thẩm quyền, trách nhiệm của các cấp chính quyền và các cơ quan liên quan trong công tác phòng, chống thiên tai; xây dựng kế hoạch ứng phó với các loại hình thiên tai cụ thể, phù hợp cơ cấu chính quyền mới, kế thừa và nâng cấp các kế hoạch cũ; xác định rõ lực lượng chủ chốt (quân đội, công an, đoàn thể) và cơ chế vận hành tại cấp xã; có phương án bố trí, quản lý hiệu quả các phương tiện, vật tư phòng, chống thiên tai trên phạm vi rộng, không tập trung quá nhiều ở trung tâm”, ông Cao Đức Phát nhấn mạnh.

Phó Trưởng phòng Phòng ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai Nguyễn Xuân Tùng chia sẻ về tình hình thiên tai, công tác phòng, chống thiên tai trong thực hiện chính quyền hai cấp.

Trong 10 năm qua, thiên tai ở nước ta diễn biến nghiêm trọng với nhiều trận bão, lũ lịch sử gây thiệt hại nặng nề về người, tài sản, cơ sở hạ tầng. Trung bình mỗi năm có khoảng 240 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng.

Từ cuối 2024 đến nay, miền núi Bắc Bộ và miền Trung liên tiếp hứng chịu mưa lũ trái mùa, nhiều nơi ghi nhận lưu lượng mưa và mức lũ vượt kỷ lục, gây sạt lở nghiêm trọng, phá hủy hạ tầng, làm hàng trăm người thương vong và thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng.

Về công tác phòng, chống thiên tai trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp, đến nay, hoạt động phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả được triển khai đồng bộ từ trung ương tới địa phương. UBND cấp xã được trao thêm nhiều thẩm quyền, như: Xây dựng, tu bổ công trình phòng, chống thiên tai; tiếp nhận, phân bổ nguồn lực cứu trợ; thẩm định hỗ trợ khắc phục sản xuất nông nghiệp.

Cấp xã cũng được bổ sung nhiệm vụ mới như tổ chức cưỡng chế sơ tán, bố trí chỗ ở cho hộ dân di dời và quản lý quỹ phòng, chống thiên tai…

Những điều chỉnh này, nhằm tăng tính chủ động, rút ngắn thời gian phản ứng, nâng cao hiệu quả ứng phó trước thiên tai ngày càng cực đoan, bất thường.

Tại diễn đàn, Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai giới thiệu mô hình cộng đồng an toàn với các công trình tránh trú bão đa năng, trường học và trạm y tế kiên cố cùng hoạt động bảo vệ môi trường, hỗ trợ sinh kế. Cục Khí tượng thủy văn trình bày hệ thống cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực.

Các chuyên gia thảo luận về vai trò của ba mắt xích quan trọng: Cấp tỉnh - cấp xã - cộng đồng trong công tác cảnh báo sớm và phòng, chống thiên tai, nhấn mạnh sự gắn kết của ba mắt xích này giúp hệ thống vận hành trơn tru, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản.

Kết thúc diễn đàn, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường Lê Trọng Đảm nhấn mạnh, công tác phòng, chống thiên tai và ứng phó khẩn cấp ở cấp xã vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, như: Đội ngũ cán bộ xã phần lớn mới được điều động từ huyện về, thiếu kinh nghiệm xử lý các tình huống phức tạp. Dù pháp luật đã trao quyền xử lý nhiều vấn đề ngay tại cơ sở, song các địa phương còn quá thận trọng khi áp dụng. Nhiều lĩnh vực quan trọng như chăn nuôi, thú y, trồng trọt, bảo vệ thực vật, lâm nghiệp, kiểm lâm, thủy lợi và phòng, chống thiên tai đều gặp vướng mắc trong triển khai. Do đó, phòng, chống thiên tai ở cấp xã đòi hỏi sự linh hoạt, thích ứng cao, nhất là khi đội ngũ cán bộ còn thiếu kinh nghiệm và thiên tai ngày càng phức tạp…