Coi thường pháp luật - hậu quả nhãn tiền

Cơ quan chức năng và các chuyên gia pháp lý khẳng định, xử lý nghiêm là yêu cầu cấp thiết để chặn đứng sự coi thường kỷ cương trước khi để lại hậu quả khó lường.

Thực tế báo động

Tối 9-8, tại sảnh thang máy chung cư Sky Central (176 Định Công, phường Phương Liệt, Hà Nội), chị N.T (sinh năm 1997) bất ngờ bị một người đàn ông lao tới hành hung liên tiếp vào đầu, mặt, bụng.

Toàn bộ sự việc chỉ diễn ra vài chục giây nhưng đủ khiến nạn nhân bị thương, hoảng loạn còn những cư dân chứng kiến thì bàng hoàng. Đối tượng gây ra vụ việc là Đặng Chí Thành (sinh năm 1994), cư dân tòa nhà, đã bị tạm giữ hình sự về hành vi “Gây rối trật tự công cộng”, quy định tại Điều 318 Bộ luật Hình sự và theo Điều 110 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.

Chỉ ít ngày trước, sáng 4-8, mạng xã hội lan truyền clip ghi cảnh một người đàn ông leo lên cabin xe khách đang lưu thông trên đường Vành đai 3 trên cao, đoạn qua phường Thanh Liệt, cãi vã với tài xế rồi rút chìa khóa bỏ đi.

Đối tượng được xác định là Bùi Trường Sơn (sinh năm 1977, trú tại Thanh Hóa) vì cho rằng tài xế xe khách “không hợp tác” khi xin chuyển làn. Hành động này đã gây cản trở giao thông nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, ảnh hưởng sức khỏe cho hàng chục hành khách và phương tiện khác. Ngay sau đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã ra quyết định tạm giữ Bùi Trường Sơn để điều tra dấu hiệu của tội “Gây rối trật tự công cộng”.

Trước đó, vào ngày 4-7, tại khu vực trước cổng Bến xe Mỹ Đình (phường Từ Liêm), một cô gái trẻ đang ngồi chờ xe thì bị một phụ nữ bán trà đá bất ngờ lao tới tát, giật tóc và chửi bới. Nguyên nhân ban đầu được xác định chỉ vì cô gái không mua nước của người bán này và từ chối di chuyển vào chỗ được yêu cầu. Hành động thô bạo giữa "thanh thiên bạch nhật", ngay nơi đông người qua lại khiến nhiều nhân chứng bức xúc, ghi lại và lan truyền trên mạng xã hội. Công an đã vào cuộc xác minh, mời người phụ nữ về trụ sở để làm việc và xử lý theo quy định.

Không chỉ dừng ở các vụ việc trên, thời gian qua còn xuất hiện nhiều trường hợp tương tự như đánh nhau ở chợ vì tranh chỗ bán hàng, chặn đầu ô tô giữa đường để “nói chuyện phải trái”, hay đập phá tài sản công cộng để “xả giận”… Dù lý do xuất phát khác nhau, tất cả đều có điểm chung là coi thường pháp luật, đặt cái tôi cá nhân lên trên lợi ích cộng đồng.

Chặn đứng hành vi “nhờn luật”

Các chuyên gia tâm lý cho rằng, nhiều hành vi bạo lực bộc phát bắt nguồn từ sự thiếu kiềm chế cảm xúc, kỹ năng ứng xử kém và tâm lý “thích thể hiện”. Trong môi trường đông người, một hành động nóng nảy cũng có thể dẫn đến xung đột dây chuyền, gây hỗn loạn và mất kỷ cương.

Những vụ việc như ở Sky Central, Vành đai 3 hay trước cổng Bến xe Mỹ Đình đều cho thấy, chỉ một phút thiếu bình tĩnh, con người có thể tự đẩy mình vào vòng lao lý. Những vụ việc tưởng như đơn lẻ này nếu không được xử lý nghiêm sẽ tạo tâm lý “nhờn luật”, khiến các hành vi tương tự tiếp tục tái diễn. Người dân khi chứng kiến sự việc mà không thấy hậu quả nghiêm khắc dành cho kẻ vi phạm có thể nảy sinh tâm lý coi thường pháp luật, dễ dẫn đến vòng xoáy mất trật tự xã hội.

Ở góc độ xã hội học, đây còn là dấu hiệu cảnh báo về sự suy giảm chuẩn mực ứng xử cộng đồng. Trong khi xã hội hiện đại đòi hỏi con người tôn trọng luật lệ, lắng nghe và đối thoại để giải quyết mâu thuẫn thì một bộ phận lại chọn cách hành xử kiểu “luật rừng”. Điều này không chỉ gây nguy hiểm cho nạn nhân trực tiếp, mà còn gieo rắc sự bất an, lo sợ cho những người xung quanh.

Luật sư Đỗ Phương Thảo, Công ty Luật TNHH Công lý toàn dân cho biết, Điều 318 Bộ luật Hình sự quy định rõ hành vi gây rối trật tự công cộng có thể bị phạt tiền từ 5-50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Nếu dùng vũ khí, hung khí, phá phách hoặc cản trở giao thông nghiêm trọng, mức phạt tù lên tới 7 năm. Với hành vi sử dụng vũ lực đánh dã man người phụ nữ chỉ vì mâu thuẫn chuyện các cháu bé thì đối tượng sẽ bị xử lý về 2 tội Cố ý gây thương tích và Gây rối trật tự công cộng. Tội phạm và hình phạt được quy định tại điểm i, Khoản 1 Điều 134; Khoản 1 Điều 318 Bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên, thực tế là không phải ai vi phạm pháp luật cũng là cố ý mà nhiều trường hợp bắt nguồn từ thiếu hiểu biết. Vì vậy, ngoài chế tài xử lý, rất cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục pháp luật sâu rộng trong cộng đồng. Khi mỗi người hiểu rõ pháp luật và hệ lụy của hành vi vi phạm sẽ ít ai dám vì “cái tôi” mà làm điều trái luật.

Cơ quan công an khuyến cáo, khi gặp mâu thuẫn, va chạm nơi công cộng, người dân cần bình tĩnh, giải quyết qua đối thoại hoặc nhờ lực lượng chức năng hỗ trợ. Dùng bạo lực hay hành động bốc đồng không chỉ đẩy bản thân vào vòng lao lý mà còn gây hại cho nhiều người vô can.

Trong khi đó, địa phương, tổ dân phố cần tăng cường tuyên truyền, vận động để người dân nâng cao ý thức hơn nữa trong việc chấp hành pháp luật, không để vì một phút nóng giận mà phải trả giá đắt.

Một xã hội văn minh được xây dựng không chỉ bằng hệ thống pháp luật nghiêm minh, mà còn bằng ý thức tự giác của từng công dân. Từ vụ việc ở sảnh chung cư Sky Central, vụ rút chìa khóa xe khách trên Vành đai 3 đến hành vi hành hung trước Bến xe Mỹ Đình… cho thấy, pháp luật luôn bảo vệ quyền lợi chính đáng nhưng cũng sẽ trừng trị nghiêm khắc những ai cố tình coi thường kỷ cương, làm xáo trộn đời sống cộng đồng.

Hy vọng, với sự vào cuộc quyết liệt của lực lượng chức năng, cùng với ý thức ngày càng cao của mỗi người dân, những hành vi kiểu “làm xằng, làm bậy” sẽ dần bị loại bỏ, trả lại môi trường sống an toàn, văn minh cho cộng đồng.