Bài 3: Hội tụ và lan tỏa
Hà Nội - thành phố ngàn năm văn hiến - không chỉ là trung tâm chính trị, hành chính của cả nước, mà còn là trái tim văn hóa của dân tộc.
Hà Nội - thành phố ngàn năm văn hiến - không chỉ là trung tâm chính trị, hành chính của cả nước, mà còn là trái tim văn hóa của dân tộc. Trong nhiệm kỳ 2020-2025, với tầm nhìn chiến lược và bản sắc riêng, Hà Nội đã chủ động lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc của mình, thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động giao lưu và hợp tác quốc tế. Thủ đô cũng dần khẳng định vai trò là điểm kết nối hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa các vùng miền trong nước và bạn bè quốc tế.
Những thành quả và cách làm mới của Hà Nội đang trở thành hình mẫu, là bài học kinh nghiệm quý cho các địa phương trên cả nước trong phát triển văn hóa và con người - nền tảng cốt lõi của phát triển bền vững.
Cầu nối
văn hóa bốn phương
Nhiều năm qua, Hà Nội trở thành trung tâm kết nối văn hóa bốn phương, nơi hội tụ và lan tỏa tinh hoa văn hóa cả nước. Mỗi năm, Hà Nội tổ chức hàng trăm sự kiện văn hóa, giải trí, du lịch lớn mang tầm thành phố, quốc gia và quốc tế có sức hút lớn. Nổi bật trong số này là tour diễn của nhóm BlackPink (Hàn Quốc) vào năm 2023, nhóm Westlife (Ireland) vào năm 2024, hay các đêm diễn của chương trình “Anh trai say hi”, “Anh trai vượt ngàn chông gai”, Lễ hội âm nhạc quốc tế Gió mùa (Monsoon Music Festival)… thu hút hàng vạn người hâm mộ cả nước và nước ngoài, mang lại những kinh nghiệm quý, bài học lớn về cách làm công nghiệp văn hóa, đồng thời cho thấy năng lực tổ chức các sự kiện giải trí tầm cỡ thế giới của Thủ đô.
Bên cạnh các lễ hội truyền thống (1.500 lễ hội) diễn ra quanh năm trên địa bàn, những năm qua, Hà Nội đã xây dựng được nhiều lễ hội văn hóa mới, góp phần kiến tạo sức sống mới trong hoạt động văn hóa của Thủ đô. Đáng kể là những lễ hội văn hóa, du lịch tổ chức định kỳ hằng năm đã trở thành thương hiệu của Hà Nội như: Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội, Lễ hội Thu Hà Nội, Lễ hội Áo dài du lịch Hà Nội, Lễ hội Ẩm thực Hà Nội, Lễ hội Quà tặng du lịch Hà Nội…
.jpg)
Các lễ hội không chỉ là dịp để Hà Nội quảng bá, giới thiệu tinh hoa văn hóa, đặc sản ẩm thực, làng nghề..., mà còn cho thấy nỗ lực sáng tạo bền bỉ. Nhiều lễ hội còn mang giá trị là cầu nối văn hóa giữa các tỉnh, thành phố, đưa văn hóa vùng miền đến với du khách trong và ngoài nước.
Tại Lễ hội Du lịch Quà tặng Hà Nội diễn ra vào tháng 4-2025 với chủ đề “Du lịch Hà Nội - Điểm đến di sản thế giới”, bên cạnh giới thiệu tinh hoa ẩm thực Hà Nội, người dân và du khách tới Thủ đô còn được trải nghiệm ẩm thực Phú Yên (nay thuộc tỉnh Đắk Lắk). Hay tại Lễ hội Du lịch Hà Nội năm 2024 có không gian kết nối di sản văn hóa, lịch sử Hà Nội với các tỉnh, thành phố: Huế, Quảng Trị, Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Bình, đồng thời, giới thiệu nhiều điểm đến du lịch trong khu vực Đông Nam Á, châu Á và thế giới.
Tháng 4-2025, Lễ hội Phở Hà Nội lần đầu tiên được tổ chức tại Hoàng thành Thăng Long, quy tụ hơn 50 gian hàng của các doanh nghiệp, thương hiệu ẩm thực phở khắp ba miền. Du khách không chỉ được thưởng thức tinh hoa ẩm thực phở từ các thương hiệu nổi tiếng của Hà Nội như: Tư Lùn, phở Thìn, phở Lý Quốc Sư, mà còn được trải nghiệm các món phở đặc trưng của nhiều địa phương như phở ngô Tây Bắc, phở bò Nam Định…
Tại sự kiện, nghệ nhân Lê Thị Thiết, khi ấy là Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Nam Định (nay thuộc tỉnh Ninh Bình), chia sẻ: "Các sự kiện văn hóa, ẩm thực tại Hà Nội có tính lan tỏa sâu rộng, là cơ hội lớn để các địa phương giao lưu, học hỏi và quảng bá văn hóa, du lịch của mình tới người dân Thủ đô và cả nước".
Là trung tâm văn hóa, du lịch lớn nhất cả nước, nhiều năm nay, Hà Nội còn giữ vai trò đầu tàu trong các hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch, trở thành mắt xích quan trọng trong các hoạt động liên kết, sáng tạo có tính kết nối giữa các địa phương.
Trong 5 năm 2020-2025, hàng trăm sự kiện giới thiệu văn hóa, du lịch của các địa phương đã diễn ra tại Hà Nội, điển hình là các Tuần Văn hóa, Du lịch Sơn La, Thái Nguyên, Ninh Bình, Bắc Ninh, Gia Lai, Hải Phòng… Các hoạt động liên kết, hợp tác tạo sức lan tỏa lớn, cho thấy vị trí và vai trò dẫn dắt của Thủ đô trong chiến lược phát triển văn hóa chung của cả nước.
Không chỉ là nơi đăng cai, chủ trì các sự kiện văn hóa, du lịch lớn, Hà Nội còn giữ vai trò chủ chốt trong nhiều hoạt động liên kết vùng, tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn, góp sức cho phát triển kinh tế của Thủ đô và cả nước. Nhiều sản phẩm văn hóa, du lịch mang tính liên vùng, trong đó Hà Nội giữ vai trò chủ chốt, được hình thành như: Tuyến du lịch tâm linh kết nối di sản Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) - Khu di sản danh thắng Tràng An (Ninh Bình); liên kết phát triển du lịch nông thôn Hà Nội và Thái Nguyên; phát triển du lịch Hà Nội và vùng đồng bằng sông Hồng…
Theo Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Đặng Hương Giang, việc liên kết, hợp tác, kết nối với các địa phương, vùng kinh tế trọng điểm luôn là một trong những chiến lược quan trọng trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Các hoạt động liên kết, hợp tác mang tinh thần “Hà Nội vì cả nước - Cả nước vì Hà Nội” thể hiện rõ vai trò của Thủ đô trong các hoạt động kiến tạo, xây dựng và phát triển trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là văn hóa, du lịch.
Dấu ấn hợp tác quốc tế
Nhiều năm liên tiếp (từ 2022–2025), tại đô thị cổ Provins ở ngoại ô Paris (Pháp), Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội phối hợp với chính quyền thành phố Provins liên tục tổ chức triển lãm giới thiệu tinh hoa văn hóa của Khu di sản Hoàng thành Thăng Long và Khu di tích Cổ Loa. Các triển lãm này là một trong những kết quả hợp tác thiết thực giữa Hà Nội và vùng Ile-de-France, một hình mẫu trong quan hệ kết nghĩa địa phương giữa Việt Nam và Pháp.
Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội Nguyễn Thanh Quang cho biết, tại trưng bày gần đây nhất diễn ra vào tháng 7-2025, các tài liệu, hiện vật được giới thiệu không chỉ góp phần lan toả giá trị lịch sử vô giá của Hoàng thành, mà còn giúp du khách Pháp hiểu biết sâu hơn về một trong những di sản thế giới được UNESCO công nhận, thể hiện dấu ấn hợp tác chặt chẽ giữa Hà Nội và Provins.
Điểm mới trong lần trưng bày này là toàn bộ hình ảnh của Hoàng thành Thăng Long được số hóa trên tất cả các nền tảng trực tuyến của Hoàng thành và đô thị cổ Provins. Điều này cho phép du khách không có điều kiện đến trực tiếp vẫn có thể xem toàn bộ hình ảnh, phim ngắn và các nội dung khác để gia tăng trải nghiệm.
Từ lâu, thành phố Hà Nội đã thúc đẩy tổ chức thành công nhiều sự kiện văn hóa đối ngoại lớn nhân dịp kỷ niệm các dấu mốc thiết lập quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam và các nước. Tiêu biểu như: Những ngày Văn hóa Hà Nội tại các thành phố có quan hệ hợp tác truyền thống với Hà Nội như Matxcơva (Liên bang Nga), Seoul (Hàn Quốc), Toulouse (Pháp), Fukuoka (Nhật Bản), Geneva (Thụy Sĩ)... và Lễ hội Văn hóa của các nước, các thành phố tại Hà Nội. Nhiều đoàn nghệ thuật của Hà Nội đã tham gia giới thiệu văn hóa dân gian truyền thống Việt Nam tại các sự kiện văn hóa, nghệ thuật quốc tế ở nhiều quốc gia.
Bên cạnh đó, một loạt lễ hội, sự kiện quảng bá về văn hóa, đầu tư, thương mại, du lịch của các nước tại Hà Nội, cũng như các sự kiện kỷ niệm quan hệ ngoại giao do thành phố phối hợp tổ chức với đại sứ quán các nước tại Việt Nam, các tổ chức quốc tế trên địa bàn đã trở thành điểm nhấn sinh động trong đời sống văn hóa của Thủ đô. Những sự kiện này không chỉ mang đến cho người dân cơ hội trải nghiệm phong phú - từ nghệ thuật trình diễn, ẩm thực đến phong tục tập quán đặc sắc của các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Italia, Pháp, Đức..., mà còn góp phần tạo dựng không gian giao lưu đa sắc, thúc đẩy hiểu biết và gắn kết giữa các nền văn hóa - đúng với tinh thần Hà Nội - Thành phố Vì hòa bình.
Đánh giá về các hoạt động ngoại giao văn hóa của Hà Nội, Trưởng đoàn ngoại giao tại Việt Nam, Đại sứ Palestine Saadi Salama cho rằng, chính sự cởi mở và năng động trong hoạt động giao lưu văn hóa đã giúp Hà Nội trở thành nhịp cầu tin cậy, vun đắp tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam với bạn bè quốc tế. Không chỉ dừng lại ở việc lan tỏa giá trị văn hóa, những hoạt động này còn khơi nguồn cảm hứng để tạo ra các sản phẩm văn hóa sáng tạo, góp phần nâng tầm vị thế văn hóa của Thủ đô trên trường quốc tế.
Bà Park Eun Jung, Trưởng đại diện Tổng cục Du lịch Hàn Quốc tại Việt Nam (KTO Việt Nam) cũng nhận định, các hoạt động hợp tác, giao lưu văn hóa - du lịch của Hàn Quốc được tổ chức tại Hà Nội luôn rất hiệu quả, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ du lịch hai chiều giữa Việt Nam và Hàn Quốc, khi lượng du khách Hàn Quốc đến Việt Nam ngày càng tăng, và ngược lại, Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn với người dân Hàn Quốc.
Một trong những dấu ấn nổi bật trong hoạt động ngoại giao văn hóa của Thủ đô là việc ký kết và triển khai các thỏa thuận hợp tác quốc tế, tiêu biểu như Thỏa thuận với vùng Ile-de-France (Pháp) về hợp tác các dự án trong lĩnh vực di sản và du lịch; Thỏa thuận hợp tác Hà Nội - Toulouse (Pháp) về bảo tồn, tôn tạo khu Phố cổ Hà Nội và phát huy giá trị di sản chung của thành phố...
Có thể thấy, cùng với quá trình hội nhập mạnh mẽ, ngoại giao văn hóa đã mở đường để Thủ đô Hà Nội phát triển quan hệ hợp tác quốc tế rộng khắp với hơn 100 thủ đô, thành phố lớn trên thế giới. Điều này tạo nên thế và lực mới cho Hà Nội trên trường quốc tế, ghi dấu hình ảnh Hà Nội hiện đại nhưng giàu bản sắc, “Thành phố vì hòa bình”, “Thành phố sáng tạo”, một thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.
Từ nền tảng đó, yêu cầu đặt ra là Hà Nội không chỉ dừng lại ở vai trò kết nối, mà cần vươn lên giữ vị thế dẫn dắt về văn hóa. Tại Đại hội Đảng bộ Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra đầu tháng 7 vừa qua, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn đã nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm của ngành: Với vị thế và tiềm năng văn hóa đang có, Hà Nội phải hướng tới trở thành trung tâm văn hóa sáng tạo của cả nước và khu vực, giữ vai trò đi đầu trong nhiều hoạt động phát triển văn hóa, xây dựng con người và trở thành trung tâm giao lưu, hợp tác văn hóa hiệu quả với khu vực và thế giới.
