Cơ chế đặc thù cho Hà Nội phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo:5 nhóm chính sách đặc thù, đột phá
Hà Nội đang xây dựng Nghị quyết quy định chi tiết một số chính sách đặc thù nhằm phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Đây là văn bản quan trọng nhằm cụ thể hóa định hướng từ Luật Thủ đô năm 2024; Nghị quyết số 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị; Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời đưa ra 5 nhóm chính sách đặc thù nhằm tháo gỡ rào cản, tạo hành lang pháp lý, tài chính thuận lợi giúp khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực tăng trưởng mới của Thủ đô.
Tháo gỡ điểm nghẽn, huy động nguồn lực xã hội hóa
Trong những năm qua, Hà Nội đã có nhiều chính sách để thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai vẫn cho thấy không ít khó khăn, bất cập. Nhiều nhiệm vụ nghiên cứu chưa gắn với thực tiễn sản xuất, kinh doanh; hoạt động chuyển giao kết quả khoa học và công nghệ còn chậm; các tổ chức, doanh nghiệp tham gia chưa được hưởng ưu đãi tương xứng; các thủ tục hành chính liên quan đến tài chính, đầu tư công, chuyển giao tài sản, kết quả nghiên cứu chưa được điều chỉnh đầy đủ.
Thành phố cũng chưa có chính sách cụ thể để thúc đẩy và hỗ trợ những nhiệm vụ khoa học, công nghệ trọng điểm do doanh nghiệp chủ trì, không sử dụng ngân sách nhà nước, khiến cho tiềm năng huy động nguồn lực xã hội hóa còn rất hạn chế.
Trước tình hình trên, việc ban hành một nghị quyết riêng của HĐND thành phố để thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là yêu cầu cấp thiết.
Trưởng phòng Khoa học và Sở hữu trí tuệ (Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội) Nguyễn Thị Mai cho biết: Nghị quyết được xây dựng căn cứ theo thẩm quyền tại Luật Thủ đô năm 2024, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 và các quy định pháp lý hiện hành. Đồng thời, nội dung nghị quyết tiếp thu đầy đủ các chủ trương mới từ Nghị quyết số 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị; Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội; Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ...
Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn khẳng định: Việc ban hành nghị quyết là một bước cụ thể hóa chiến lược phát triển Thủ đô theo hướng khoa học công nghệ, sáng tạo, bền vững. Trong đó, trọng tâm là tạo môi trường pháp lý, tài chính, tổ chức để khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng, thương mại hóa kết quả khoa học và công nghệ; thúc đẩy mối liên kết Nhà nước - nhà khoa học - doanh nghiệp - nhà đầu tư; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đồng bộ, hiện đại.
Động lực cho đổi mới sáng tạo phát triển thực chất
Dự thảo Nghị quyết quy định 5 nhóm chính sách đặc thù quan trọng, thiết thực, trong đó nhiều nội dung là điểm mới lần đầu tiên được thể chế ở cấp thành phố.
Cụ thể là, cho phép thành phố đặt hàng, tuyển chọn, giao trực tiếp các nhiệm vụ khoa học và công nghệ trọng điểm, nhằm khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức tư nhân đầu tư nghiên cứu, được công nhận là nhiệm vụ trọng điểm và hưởng đầy đủ chính sách hỗ trợ, ưu đãi. Quy định cơ chế chuyển giao không bồi hoàn tài sản, kết quả, sản phẩm hình thành từ nhiệm vụ sử dụng ngân sách thông qua Sàn Giao dịch công nghệ Hà Nội. Hỗ trợ tối đa 100% chi phí mua sắm và vận hành thiết bị cho đề tài nghiên cứu, tối đa 50% chi phí mua sắm với dự án sản xuất thử nghiệm, cùng việc hưởng ưu đãi tương tự doanh nghiệp công nghệ cao. Ban hành chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, trong đó đối tượng được mở rộng gồm cả chuyên gia trong và ngoài nước, người Việt Nam ở nước ngoài có uy tín. Áp dụng cơ chế khoán chi đến kết quả, sản phẩm cuối cùng, thay vì phải lập dự toán chi tiết như hiện nay...
Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết cũng lần đầu tiên bổ sung quy định lập dự toán cho các hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo khác như tổ chức hội thảo, thành lập hội đồng tư vấn, tổ công tác chuyên đề, thu hút chuyên gia…
Cùng với ngân sách thành phố, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ của Hà Nội sẽ là kênh tài trợ quan trọng, không bị ràng buộc bởi quy định bảo toàn vốn. Quỹ này có thể cấp kinh phí, tài trợ, cho vay hoặc hỗ trợ cho các tổ chức thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Có thể nói, Nghị quyết quy định một số chính sách đặc thù phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của thành phố Hà Nội là một văn bản có tính chất mở đường, góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn kéo dài nhiều năm qua trong hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Bằng việc trao quyền tự chủ cao hơn cho tổ chức, cá nhân, đồng thời tạo ra hệ thống hỗ trợ tài chính, tổ chức, nhân lực và pháp lý đồng bộ, nghị quyết sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong chiến lược phát triển Thủ đô.
Khi nghị quyết được thông qua và triển khai hiệu quả, Hà Nội sẽ không chỉ khẳng định vị thế dẫn đầu cả nước về khoa học, công nghệ, mà còn trở thành một trong những trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu trong khu vực, từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Thủ đô thông minh, xanh, hiện đại và bền vững.