“Chung cư tái định cư xuống cấp, bỏ trống lãng phí - Cách nào giải cứu?”Bài cuối: “Giải cứu” chung cư tái định cư

Đã có nhiều giải pháp được triển khai nhưng tất cả mới chỉ giải quyết được phần ngọn. Vậy, làm thế nào để “giải cứu” chung cư tái định cư khỏi cảnh xuống cấp, nhếch nhác như hiện nay?

Còn nhiều khó khăn, bất cập

Có nhiều nguyên nhân, khó khăn, bất cập khiến các chung cư tái định cư trên địa bàn Hà Nội xuống cấp. Trong đó, theo báo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội, có 2 nguyên nhân chính đã và đang khiến công tác duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa các hạng mục xuống cấp tại các chung cư tái định cư trên địa bàn chưa được thực hiện kịp thời, gây bức xúc trong nhân dân.

Thứ nhất là việc thành lập ban quản trị tại các nhà chung cư tái định cư còn chậm. Đến nay, mới có 119/201 tòa thành lập được ban quản trị. Trong khi đó, công tác bàn giao kinh phí bảo trì 2%, hồ sơ, diện tích sử dụng chung, riêng, nhà sinh hoạt cộng đồng, hệ thống trang thiết bị của các tòa, công tác quản lý vận hành nhà chung cư… giữa đơn vị quản lý cũ cho các ban quản trị còn chậm và đạt tỷ lệ thấp. Bên cạnh đó, nhiều ban quản trị sau khi thành lập không muốn tiếp nhận công tác quản lý, vận hành của tòa nhà; không lựa chọn và không ký hợp đồng với các đơn vị để quản lý vận hành mới... đã dẫn đến cảnh nhiều tòa chung cư tái định cư xuống cấp không được cải tạo, sửa chữa. Thứ hai, công tác bảo trì, sửa chữa đối với các tòa chung cư tái định cư của các đơn vị quản lý, vận hành hiện vẫn còn chậm so với kế hoạch nên chưa đáp ứng yêu cầu, gây bức xúc cho cư dân đang sinh sống tại các chung cư tái định cư trên địa bàn.

Về phía đơn vị đang quản lý các chung cư tái định cư, Phó Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội Đặng Trần Trung cho hay, hiện có nhiều tòa do đơn vị quản lý đưa vào sử dụng giai đoạn 2001-2010 đã xuống cấp nhiều hạng mục, cần nguồn kinh phí lớn để sửa chữa, trong khi đó quỹ bảo trì 2% còn dư ít (40 tòa có quỹ bảo trì 2% dưới 100 triệu đồng) hoặc không có (13 tòa đưa vào sử dụng trước Luật Nhà ở 2005 không có quỹ bảo trì) nhưng nay các chủ sở hữu không đóng góp nên việc cải tạo, sửa chữa, thay thế các hạng mục xuống cấp theo quy định không thực hiện được.

Một khó khăn khác, thời gian qua công ty liên tục lập danh sách các hạng mục được hỗ trợ khi cải tạo, sửa chữa, nâng cấp theo Quyết định số 18/2018/QĐ-UBND ngày 23-8-2018 của UBND thành phố quy định về quản lý, sử dụng nguồn thu từ hoạt động cho thuê diện tích kinh doanh dịch vụ thuộc sở hữu nhà nước tại các chung cư phục vụ tái định cư trên địa bàn thành phố Hà Nội, như: Thang máy, hệ thống phòng cháy, chữa cháy, máy bơm nước, máy phát điện, hệ thống chống sét... Song, do phải đợi duyệt dự toán thu - chi của cấp thẩm quyền, nên việc sửa chữa, bảo trì các hạng mục thường bị chậm, không kịp thời dẫn đến các hạng mục sở hữu chung ngày càng xuống cấp. Đối với các hạng mục sở hữu chung còn lại không được hỗ trợ, công ty sẽ sử dụng kinh phí bảo trì 2% để thực hiện, song do nhiều tòa chưa có kinh phí này hoặc có nhưng số dư ít nên việc đầu tư cải tạo, sửa chữa cũng không thể thực hiện trong nhiều năm.

Cũng theo ông Đặng Trần Trung, từ năm 2016, để thực hiện công tác bảo trì các tòa nhà tái định cư trên địa bàn, công ty được thành phố phê duyệt dự toán thu - chi, cụ thể là cho thuê diện tích kinh doanh dịch vụ tầng 1 lấy kinh phí để vận hành. Tuy nhiên, từ năm 2021 đến nay, việc cho thuê diện tích này đang gặp nhiều vướng mắc, khó khăn nên không có nguồn thu để thực hiện công tác sửa chữa, bảo trì hạng mục hỏng hóc, xuống cấp.

Trong hai năm 2023 và 2024, UBND thành phố chấp thuận cho phép công ty được phê duyệt và tổ chức bảo trì, sửa chữa đối với 6 hạng mục được hỗ trợ theo Quyết định số 18/2018/QĐ-UBND. Theo đó, trong 2 năm này, công ty thực hiện bảo dưỡng, kiểm định thang máy, máy phát điện, hệ thống phòng cháy, chữa cháy… ở 88 tòa có diện tích kinh doanh dịch vụ. Song đến năm 2025, do tiếp tục có sự thay đổi về cơ chế, chính sách nên dù công ty đã báo cáo Sở Xây dựng kế hoạch bảo trì nhưng hiện vẫn chưa được phê duyệt.

Đồng bộ các giải pháp “giải cứu” nhà tái định cư

Trước thực tế còn quá nhiều khó khăn, bất cập ảnh hưởng đến việc bảo trì, cải tạo, sửa chữa nhà tái định cư xuống cấp trên địa bàn, thời gian qua, UBND thành phố đã triển khai nhiều giải pháp nhằm ổn định cuộc sống của người dân, song số tòa được cải tạo, sửa chữa hạng mục xuống cấp vẫn chiếm tỷ lệ khiêm tốn, vẫn còn quá nhiều chung cư tái định cư xuống cấp, nhếch nhác.

Về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Mạc Đình Minh cho biết, để khắc phục tồn tại trong công tác bảo trì, cải tạo, sửa chữa tại các tòa nhà tái định cư, thực hiện kế hoạch của UBND thành phố, năm 2018, Sở Xây dựng đã báo cáo UBND thành phố giao Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình văn hóa - xã hội thành phố (nay là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng dân dụng Hà Nội) thực hiện công tác cải tạo, sửa chữa, nâng cấp hệ thống phòng cháy, chữa cháy đối với nhà chung cư tái định cư trên địa bàn.

Trong năm 2023 và 2024, sau khi UBND thành phố phê duyệt dự toán thu - chi công tác cho thuê diện tích kinh doanh dịch vụ thuộc sở hữu nhà nước tại các chung cư tái định cư, chung cư thương mại, các đơn vị quản lý, vận hành quỹ nhà tái định cư cũng đã triển khai bảo dưỡng định kỳ tại các tòa nhà tái định cư; thực hiện sửa chữa một số thang máy, máy phát điện.

Trao đổi thêm về kế hoạch sửa chữa, cải tạo, thay mới trang thiết bị đã cũ, hỏng tại các tòa chung cư tái định cư trong thời gian tới, ông Mạc Đình Minh thông tin: Sau ngày 1-8-2024, việc bảo trì nhà chung cư tái định cư được thực hiện theo quy định Luật Nhà ở năm 2023, Nghị định số 95/2024/NĐ-CP ngày 24-7-2024 của Chính phủ, Quy chế quản lý, sử dụng nhà chung cư do Bộ Xây dựng ban hành và được thực hiện từ kinh phí bảo trì (2%) của tòa nhà. Trường hợp kinh phí bảo trì không đủ thì các chủ sở hữu nhà chung cư phải đóng góp kinh phí để bảo trì phần sở hữu chung.

“Sở cũng đã báo cáo UBND thành phố giao cho Trung tâm Quản lý nhà thành phố Hà Nội nghiên cứu xây dựng quy định để tổ chức rà soát, lập danh mục và triển khai sớm các dự án cải tạo, sửa chữa, bảo trì các hạng mục sở hữu chung tại các tòa nhà chung cư tái định cư đã xuống cấp", ông Mạc Đình Minh cho biết thêm.

Hy vọng rằng, việc áp dụng quy định mới sẽ sớm hóa giải được những khó khăn, tồn tại; cũng như sớm triển khai các dự án cải tạo, sửa chữa, bảo trì các hạng mục xuống cấp tại các chung cư tái định cư, bảo đảm cuộc sống người dân.