Hà Nội hướng tới nền sản xuất rau – hoa chất lượng cao, bền vững

Hội thảo là diễn đàn kết nối các nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân nhằm thúc đẩy chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trong chọn tạo giống, canh tác công nghệ cao, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập và phát triển nông nghiệp đô thị hiện đại.

Phát triển thị trường rau – hoa xuất khẩu: Nút thắt là giống

Theo GS.TS Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam, năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản Việt Nam đạt kỷ lục 62,5 tỷ USD, tăng 18,7% so với năm trước. Riêng nhóm rau, hoa, quả chiếm hơn 7 tỷ USD. Dự báo đến năm 2030, kim ngạch có thể đạt mốc 15 tỷ USD nếu giải quyết được bài toán về giống và công nghệ sau thu hoạch.

Thực tế, hiện nay trên 80% giống rau được sử dụng tại Việt Nam vẫn phải nhập khẩu, đặc biệt là các giống dùng trong canh tác công nghệ cao như cà chua cherry, dưa chuột bao tử, ớt chuông… Giá nhập khẩu dao động từ 1.000 - 5.000 đồng/hạt, gây áp lực chi phí cho người trồng và hạn chế khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Một số doanh nghiệp trong nước như Việt Nông, Vinaseed, Hạt giống Sen Vàng bước đầu đã ứng dụng công nghệ sinh học hiện đại để chọn tạo thành công các giống rau mới như mướp đắng, bí đỏ, đậu đũa… Tuy nhiên, chỉ khoảng 5% trong tổng số gần 400 công ty giống tại Việt Nam có năng lực nghiên cứu và sản xuất giống.

Nông nghiệp đô thị Hà Nội: Cần bứt phá bằng công nghệ và giống nội

Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Rau quả, PGS.TS Đặng Văn Đông cho biết, đến năm 2023, Hà Nội có khoảng 8.100ha trồng hoa và cây cảnh, tập trung tại các vùng ven đô như Mê Linh, Tây Hồ, Bắc Từ Liêm, Đan Phượng… Tổng giá trị sản xuất đạt gần 7.000 tỷ đồng/năm, trong đó nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao mang lại thu nhập từ 500 triệu đến hơn 2 tỷ đồng/ha/năm.

Viện đã lai tạo và chuyển giao hàng loạt giống hoa chất lượng cao như: Lan hồ điệp (HĐ1, CF.21.13, HĐT01), lan đai châu (GL2-4, GL2-5), hoa cúc, hoa đồng tiền, hoa hồng, hoa lay ơn... Nhiều giống có tỷ lệ ra hoa trên 90%, màu sắc đặc biệt, khả năng kháng bệnh tốt và hiệu quả kinh tế cao hơn 20-35% so với giống truyền thống.

Đáng chú ý, các giống lan hồ điệp do viện chọn tạo đang được sản xuất quy mô công nghiệp tại Hà Nội, Nam Định, Hà Tĩnh… với hiệu quả kinh tế lên tới 1,2 tỷ đồng/1.000m²/năm. Các mô hình đã được chuyển giao đến hơn 45 tỉnh, thành trên cả nước.

Ngành lan còn nhiều tiềm năng, cần chính sách đột phá

GS.TSKH Trần Duy Quý, Chủ tịch Hiệp hội Sản xuất, kinh doanh hoa lan Việt Nam thông tin, nước ta nằm trong số 16 quốc gia có mức độ đa dạng sinh học cao nhất thế giới, với hơn 1.234 loài lan thuộc 154 chi. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu hoa lan hiện chỉ đạt 10-15 triệu USD/năm, chủ yếu dưới dạng cắt cành, còn diện tích trồng lan mới chiếm 10% tổng diện tích hoa.

Lý do chính là thiếu hạ tầng, chi phí đầu tư cao, công nghệ sau thu hoạch còn hạn chế và đặc biệt là chưa có chính sách hỗ trợ phát triển ngành lan một cách bài bản. GS Trần Duy Quý đề xuất: Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ vốn, kỹ thuật, khuyến khích nông dân chuyển đổi cây trồng thu nhập thấp sang trồng hoa lan; đồng thời thúc đẩy quảng bá thương hiệu lan Việt ra thị trường quốc tế thông qua hợp tác công - tư.

Ba nhà cùng hành động: Chìa khóa mở đường cho giống Việt

Tại hội thảo, nhiều ý kiến thống nhất rằng, để giảm lệ thuộc vào giống nhập khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh, cần đẩy mạnh mô hình liên kết “ba nhà”: nhà khoa học – nhà doanh nghiệp – nhà nông. Cùng với đó, cần xây dựng hệ thống kiểm định giống chặt chẽ, quy hoạch vùng sản xuất giống tập trung, và truyền thông nâng cao nhận thức xã hội về giá trị giống nội địa.

Chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao và xây dựng thương hiệu giống Việt không chỉ là hướng đi tất yếu, mà còn là con đường phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.