An toàn thực phẩm: Giải pháp cho nhà quản lý và người tiêu dùngBài 2: Thực phẩm bẩn, kém chất lượng diễn biến phức tạp

Trong đó, các cơ quan chức năng đã kiểm tra hàng trăm nghìn cơ sở, xử phạt hàng nghìn trường hợp vi phạm, nhưng tình trạng thực phẩm bẩn, kém chất lượng vẫn diễn biến phức tạp.

Vẫn khó kiểm soát

Phó Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Kiều Oanh thông tin, trên địa bàn thành phố hiện có 451 chợ truyền thống phân phối, cung ứng 60% nhu cầu thực phẩm cho người dân Thủ đô. Người tiêu dùng vẫn ưu tiên lựa chọn mua thực phẩm tại các chợ truyền thống do thói quen tiêu dùng, sự tiện lợi, phù hợp với mức thu nhập.

Tuy nhiên, việc kiểm soát chất lượng thực phẩm lưu thông tại chợ chưa được thực hiện thường xuyên, phần lớn hộ kinh doanh tại chợ không lưu giữ các hồ sơ liên quan đến nguồn gốc thực phẩm kinh doanh, nhất là đối với các mặt hàng thực phẩm tươi sống (chủ yếu được thu mua từ các chợ đầu mối hoặc từ các hộ nuôi trồng, giết mổ nhỏ lẻ). Chính vì vậy, việc truy xuất nguồn gốc gặp nhiều khó khăn, cơ sở vật chất tại nhiều chợ xuống cấp không bảo đảm vệ sinh…

Theo Phó Chủ tịch UBND quận Ba Đình Phạm Thị Diễm, do các cơ sở sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm nhỏ lẻ, phân tán và thường xuyên biến động nên công tác quản lý an toàn thực phẩm trên địa bàn quận gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Còn theo Phó Chủ tịch UBND quận Hai Bà Trưng Nguyễn Thị Thu Hiền, với đặc trưng nhiều trường đại học, bệnh viện, cơ quan, đơn vị, trung tâm thương mại, chung cư cao tầng; cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm luôn biến động, quận gặp khó khăn trong công tác quản lý về an toàn thực phẩm. Nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh vì lợi nhuận cố tình vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm, thậm chí có hành vi chống đối, trong khi lực lượng quản lý mỏng. Thực tế, thực phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc còn nhiều, chưa được kiểm soát chặt chẽ.

Trước tình trạng thực phẩm giả tràn lan, UBND thành phố Hà Nội đã chỉ đạo các ngành chức năng thực hiện nhiều cuộc kiểm tra đột xuất… Kết quả cho thấy, nhiều bếp ăn trường học, bếp ăn tập thể, cơ sở sản xuất thực phẩm chế biến sẵn vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm.

Tại “Bếp Lang Liêu” của Công ty cổ phần Thương mại quốc tế và xây dựng Anh Minh (phường Phú Thượng, quận Tây Hồ), lực lượng chức năng phát hiện nhiều thực phẩm trong kho đã hết hạn sử dụng hoặc không có hạn sử dụng, không có tem nhãn phụ. Ở Công ty TNHH thực phẩm Cuộc sống (huyện Thạch Thất), nguyên liệu thực phẩm tại kho không đầy đủ tem nhãn mác, chủ cơ sở không xuất trình được giấy tờ chứng minh nguồn gốc, xuất xứ của nguyên liệu Sodium nitrite…

Phó Trưởng ban Văn hóa - Xã hội, HĐND thành phố Hoàng Thị Tú Anh cho biết, vấn đề bảo đảm an toàn thực phẩm còn nan giải.

Những khó khăn, vướng mắc, bất cập

Theo Phó Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Kiều Oanh, lực lượng làm công tác quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và thương mại nông sản tại tuyến quận, huyện, xã, phường kiêm nhiệm, thường xuyên thay đổi, chuyên môn chưa phù hợp, dẫn đến công tác tham mưu cho chính quyền địa phương chưa hiệu quả.

Bên cạnh đó, từ ngày 1-3-2025, sự thay đổi về phương thức quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm từ cấp chi cục thành phòng thuộc Sở; các nội dung quản lý an toàn thực phẩm cấp quận, huyện từ Phòng kinh tế chuyển về Phòng Nông nghiệp và Môi trường. Tuy nhiên, nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm hoàn thiện tổ chức bộ máy, đầu tư nguồn lực thỏa đáng cho lĩnh vực quản lý chất lượng an toàn thực phẩm.

Phó Chủ tịch UBND huyện Thường Tín Bùi Công Thản cho rằng, cơ sở hạ tầng cho sản xuất nông nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu. Việc thu hút đầu tư vào sản xuất nông nghiệp còn thấp, doanh nghiệp không mặn mà đầu tư vào sản xuất nông nghiệp, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chế biến sâu sản phẩm nông lâm thủy sản.

Đại biểu HĐND thành phố Phạm Thị Thanh Hương phân tích thêm, hình thức chăn nuôi trên địa bàn thành phố mang tính nhỏ lẻ, quy mô nông hộ. Các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, không phép vẫn hoạt động thường xuyên mà chính quyền địa phương không có biện pháp dừng hoạt động.

Cùng với đó, chính sách khuyến khích đầu tư phát triển sản xuất nông nghiệp chưa thực sự thu hút được các doanh nghiệp đầu tư, nhất là lĩnh vực chế biến nông sản; phát triển chuỗi còn thiếu tính bền vững; chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp lớn tham gia sản xuất, kinh doanh, phân phối sản phẩm nông nghiệp theo chuỗi.

Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Vũ Cao Cương cho rằng, hiện nay vẫn thiếu các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm thực phẩm, vì vậy các cơ sở sản xuất, kinh doanh sẽ gặp khó khăn trong việc tự công bố sản phẩm, còn các cơ quan quản lý nhà nước cũng gặp khó trong việc giám sát, kiểm tra, hậu kiểm việc tự công bố của các cơ sở sản xuất, kinh doanh.

Thực tiễn tại Hà Nội, ngành y tế có hàng nghìn sản phẩm tự công bố trong một năm, trong đó có nhiều trường hợp vi phạm về thành phần, nội dung, hồ sơ công bố, cá biệt có nhiều trường hợp công bố không đúng về công dụng sản phẩm.

Hiện nay, khoảng 60% mặt hàng thực phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân thành phố được cung ứng qua hệ thống chợ, đa phần hộ kinh doanh tại chợ không lưu giữ các hồ sơ liên quan đến nguồn gốc thực phẩm kinh doanh, nhất là đối với các mặt hàng thực phẩm tươi sống, do đó công tác quản lý, truy xuất nguồn gốc mặt hàng kinh doanh tại chợ gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, kinh doanh thương mại điện tử phát triển, hoạt động kinh doanh thực phẩm trực tuyến trên các nhóm, hội của mạng xã hội như Zalo, Facebook… ngày càng phổ biến, tuy nhiên các cơ sở không thực hiện đăng ký với các cơ quan quản lý, khó xác định địa điểm sản xuất, kinh doanh hoặc tập kết hàng hóa, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, quản lý cũng như truy xuất hàng hóa không bảo đảm an toàn thực phẩm.

(Còn nữa)